مسجد جامع اصفهان

نویسنده: 

 دکتر عبدالله جبل عاملی و مهندس لیلا پهلوان زاده

 مسجد جامع اصفهان در سی و ششمین اجلاس جهانی یونسکو که در شهر سن پترزبورگ روسیه برگزار شد، در فهرست میراث جهانی ثبت شد. مسجد جامع عتیق اصفهان که یکی از مهم‌ترین آثار معماری ایرانی به شمار می‌رود گنجینه‌ای از هنرهای معماری ایرانی دوره‌های مختلف تاریخی از دیلمیان، سلجوقیان، آق قویونلوها، و ایلخانی تا صفوی، و قاجاری را دربرمی گیرد. به سخن دیگر مسجد جامع اصفهان، تجربیات معماری هزار سالۀ مسجدسازی به‌ویژه خلق طرح مسجد ایرانی را در بردارد و به همین لحاظ می‌توان بسیاری از سبک‌های تاریخ معماری ایران و کشورهای همسایه را در آن شناسایی نمود.

   

 

 مسجد جامع عتیق اصفهان که یکی از مهم‌ترین آثار معماری ایرانی به شمار می‌رود گنجینه‌ای از هنرهای معماری ایرانی دوره‌های مختلف تاریخی از دیلمیان، سلجوقیان، آق قویونلوها، و ایلخانی تا صفوی، و قاجاری را دربرمی گیرد. به سخن دیگر مسجد جامع اصفهان، تجربیات معماری هزار سالۀ مسجدسازی به‌ویژه خلق طرح مسجد ایرانی را در بردارد و به همین لحاظ می‌توان بسیاری از سبک‌های تاریخ معماری ایران و کشورهای همسایه را در آن شناسایی نمود.

   

این مسجد همچنین دارای ارزش‌های سازه‌ای و ساختاری، تزئینی و اسنادی بسیار است که از دید کارشناسان یونسکو دور نماند و کمک کرد تا امسجد جامع به جایگاهی که شایسته آن بود دست یابد. ثبت این مجد یگانه در فهرست میراث جهانی فرصتی درخشان در اختیر ایران و اصفهان قرار می‌دهد تا همراه با مردم ایران و به ویژه شهر اصفهان همه دوستداران میراث فرهنگی از سراسر حهان نسبت به حفظ، مرمت و مراقبت این اثر و معرفی ارزش‌های آن به گردشگران همگام شوند.

   

در اینجا ضمن تبریک این خبر خوش به همه دوستداران میراث فرهنگی، شایسته است یادی داشته باشیم از همه اعضای پایگاه ثبت جهانی مسجد جامع، که امروز  نتیچه تلاش‌های شبانه روزی آنها به ثمر نسشت اما به خاطر کج سلیقگی و بی مهری مدیریت فعلی میراث فرهنگی اصفهان، جای آنها امروز در این پایگاه خالی است. برای آشنایی بیشتر با مسچد جامع عتیق و ارزش‌های معماری آن و روند شکل‌گیری پرونده ثبت آن نوشتاری از دو کارشناس برجسته شهرمان که سهم مهمی در مطالعات و تشکیل پرونده، و ساماندهی مسجد برای ثبت داشتند، در ادامه تقدیم می‌شود:

   

معرفی مسجد جامع اصفهان و ارزش‌های برجسته جهانی آن
 

در راستای آماده سازی پرونده نامزدی آن در فهرست آثار جهانی
دکتر عبدالله جبل عاملی* و مهندس لیلا پهلوان زاده**

« مسجد جامع اصفهان، با عظمت خاموش، جدی و اسرارآمیزش

یکی از زیباترین آثار معماری جهان است

.»

( پروفسور آرتور اپهام پوپ (

   

مقدمه :

   

از زمره اقدامات مهم صورت پذیرفته توسط اداره کل میراث فرهنگی استان اصفهان در دوسال گذشته می توان از انجام پروژه هایی بسیار مهم همچون ثبت جهانی باغچهلستون و باغ فین کاشان ، کاوش های گسترده در تپه اشرف، ارسال پرونده نامزدی مسجد جامع جهت ثبت در فهرست میراث جهانی و ... اشاره نمود که در این نوشتار برآنیم به شرح چگونگی انجام یکی از آن ها یعنی مسجد جامع اصفهان بپردازیم.

البته لازم به ذکر است به دلیل آشنایی هرچه بیشتر خوانندگان با اهمیت و عظمت این بنای تاریخی ، پیش از ورود به مبحث ثبت جهانی به طور خلاصه به توضیحاتی در خصوص این بنا خواهیم پرداخت:

   

چگونگی شکل گیری شهر و مسجد جامع اصفهان :

   

مقدمه :
از آنجایی که تولد مسجد جامع اصفهان از قرن دوم هجری و رشد و تغییرات متوالی آن همواره با شکل‌گیری هستۀ اوّلیه شهر اسلامی اصفهان و توسعۀ فیزیکی آن در رابطه با تحولات اجتماعی بوده است، لازم به ‌نظر می‌رسد در ابتدا مقدمه‌ای در معرفی شهر اصفهان که بزرگترین مسجد جامع ایران در آن قرار گرفته بیان شود. اصفهان امروزه به شهری اطلاق می‌شود که در تاریخ معماری و شهرسازی از زمره مهمترین شهرهای اسلامی محسوب می‌گردد. در دوران قبل از اسلام شهر وسیعی به نام اصفهان در منطقه وجود نداشته است.

   

بنابر شواهد و اسناد تاریخی «سپاهان» مجموعه‌ای از روستاهای کوچک و بزرگ بوده که به دلیل آب پربرکت زاینده‌رود و زمینهای حاصلخیز اطراف رودخانه، انگیزۀ ایجاد مراکز اقامتی و زیستگاهی وجود داشته است. یکی از این مراکز به نام «یاوان» روستایی در مرکز آن مجموعه بوده که مسجد جامع اولیه در کنار آن ساخته شده است. از دیر زمان جهت بهره‌برداری از آب زاینده‌رود با ایجاد مادی‌هایی از بالادست رودخانه آب را در سطح وسیعی قابل بهره‌برداری می‌نموده‌اند و جالب آنکه یکی از این جریانهای آب از محلی می‌گذشته که مسجد جامع اوّلیه بر روی آن قسمت ساخته شده و تا مدت‌ها در داخل حیاط مسجد این نهر آب قابل استفاده بوده است. هم‌اکنون نیز بخشی از کف‌سازی حیاط مسجد بر روی این نهر اجرا شده است.

   

شاخص تولد شهر اصفهان اسلامی با ظهور دین اسلام در ایران همراه بوده است،فرهنگ اسلامی و تأثیرات سنت‌های دیرین الهام‌بخش معماری ایران گردیده و مردم اصفهان نیز به تأسی از آن، خالق آثار معماری گرانبهایی شده‌اند.

   

در اواسط قرن دوّم هجری (قرن هشتم میلادی) مسجدی در اصفهان احداث می‌گردد که مورخین از آن یاد نموده‌اند. این بنای اوّلیه مسجد کمتر از یک قرن بعد از ساختن آن تخریب شده و در جای آن مسجد دیگری با ابعاد وسیع‌تر ساخته می‌شود، ولی آثار مسجد اوّلیه در زیر سطح مسجد فعلی مدفون شده و در کاوش‌های باستان‌شناسی که در محل مسجد انجام گرفته قسمت‌هایی از دیوار قبله و تزیینات گچبری محراب آن به‌دست آمده است.

   

در نیمه اوّل قرن سوم (قرن نهم میلادی) اتفاق دیگری در شهر اصفهان به‌وقوع می‌پیوندد و آن این بوده است که با توسعۀ شهر و ازدیاد جمعیت، مسجد قبلی گنجایش کافی نداشته است و به همین جهت با اهدای کمک‌های مالی و جمع‌آوری اعانات، خانه‌های اطراف را خریداری نموده و مسجد بزرگتر و وسیعتری را به سبکشبستانی احداث می‌نمایند.

   

شهر اصفهان در قرن چهارم هجری (قرن دهم میلادی) مرکز حکومت آل‌بویه از حکمرانان ملی قرار گرفت. آنان به احیای بعضی از آداب و سنن گذشتگان پرداختند و به عمران و آبادی شهر توجه خاصی داشتند . هنرمندان و معماران خوش‌ذوق و دانشمندان نامی در این شهر تربیت شدند. برگرداگرد شهر حصار دفاعی ایجاد نمودند و در داخل شهر بناها و عمارات زیبا به‌وجود آوردند. از جمله الحاقات جدید، در مسجد جامع باقی‌مانده از قرن سوم و ایجاد مسجد جامع جدید به‌نام مسجد جورجیر بود که فقط سردرِ آن مسجد باقی‌مانده است.

   

از اواسط قرن پنجم هجری (قرن یازده میلادی) ترکان سلجوقی ایران را تسخیر نموده و مرکز حکومت خود را در اصفهان مستقر ساختند. نظام‌الملک وزیر سیاستمدار و دانشمند ملکشاه سلجوقی آثار عظیم و جاودانه‌ای در اصفهان به‌وجود آورد، از جمله تغییرات بنیادی در فضاهای مسجد جامع قبلی با ایجاد گنبدهای وسیع و ایوان‌های رفیع و مزین بود، آنچنان که هنوز هم بعد از حدود هزار سال از آن دوره هیأت اصلی مسجد جامع بازتابی است از تغییرات دوره سلجوقی.

   

قرن هفتم و هشتم (سیزدهم و چهاردهم میلادی) دورة استیلای ایلخانان مغول درایران است و از آن دوره آثار هنری قابل ملاحظه‌ای در سراسر ایران ایجاد شده بود و در شهر اصفهان نمونه‌هایی مانند محراب معروف به اولجایتو (مورخ 710 هجری) در مسجد جامع اصفهان و مناره‌های زیبا و بناهای موزون باقی‌مانده است.

قرن هشتم و نیمۀ اول قرن نهم (پانزدهم میلادی) دورۀ حکومت تیمور و جانشینان او درایران بوده است. آغاز دورۀ تیمور در اصفهان با قتل و غارت همراه بود، ولی پس از نیم قرن جانشینان تیمور به امور آبادانی و عمران کشور پرداختند، آنچنان که در اصفهان مبادرت به ساختن قصرهای متعدد نموده و در مسجد جامع نیز الحاقات جدید اعمال نموده‌اند.

   

قرن دهم هجری (شانزدهم میلادی) تا قرن دوازدهم دورۀ حکومت صفویان است در آغاز قرن یازدهم هجری (هفدهم میلادی) شاه عباس اصفهان را به پایتختی برگزید و در مدت زمانی نه چندان طولانی شهر را به اعتبار و شهرت جهانی رسانید. در این مدت علاوه بر گسترش شهر و ایجاد محلات جدید و احداث خیابانها، میدان‌ها و ساختمانها و کاخ‌ها و گردشگاهها ـ که همۀ جهانگردان خارجی که در آن زمان از اصفهان بازدید نموده‌اند در ذکر زیبایی‌های بی‌نظیر آن کتاب‌ها نوشته‌اند ـ در مسجد جامع اصفهان نیز اقدامات و تغییرات قابل ملاحظه‌ای به‌وجود آورده‌اند.

   

از نیمۀ قرن دوازدهم هجری (هجدهم میلادی) پس از فروپاشی حکومت صفویان و روی کار آمدن سلسلۀ قاجار تا ظهور تحولات صنعتی از اهمیت شهر اصفهان به تدریج کاسته شد و بیشتر آثار و بناهای دورۀ صفوی به‌علت انتقال پایتخت به تهران متروکه و به تدریج تخریب گردید. ولی مسجد جامع اصفهان به‌عنوان مرکز عمدۀ برگزاری مراسم مذهبی و تجمع روزمرۀ اقشار مختلف مردم، همواره توسط مردم مورد مراقبت و مواظبت قرار داشته و هر نسل سعی نموده تا این مجموعۀ گرانبهای مذهبی ـ فرهنگی را حفظ نموده و به آیندگان تحویل دهد.

   

دوره‌های مختلف توسعه مسجد:

   

1ـ دورۀ اول ( بنای اولیه یا احداث مسجد ( قرن دوم هجری – قرن هشتم میلادی)) :

   

مسجد جامع اصفهان در محل فعلی آن در سال 156 هجری (772 میلادی) با وسعتی متناسب با جمعیت شهر و نیاز آن منتهی‌الیه شمال غربی میدان مرکزی شهر بنا گردید. این مرحله از مسجد بعداً تخریب می‌گردد و که نشانه‌های‌آن در حفاری‌های باستان‌شناسی به‌دست آمده است.

   

2ـ دورۀ دوم( نوسازی و توسعه مسجد جدید ( قرن سوم هجری – قرن نهم میلادی)):

   

گسترش شهر اصفهان در قرن سوّم هجری (نهم میلادی) مسجد وسیعتری را می‌طلبید. بدین ترتیب در سال 226 هـ (840 میلادی) در زمان خلافت‌المعتصم عباسی، مسجد جامع شهر به دومین مرحلۀ تحول اساسی خود پا می‌گذارد. مسجد اولیه که دارای ابعاد محدودی بوده تخریب شده و بر روی آن مسجدی عظیم با وسعت چندین برابر مسجد اولیه (حدود یک هکتار) پس از اصلاح جهت قبله بر پا می‌شود.

   

معماری مسجد به شیوۀ معماری متداول و همزمان در سایر شهرهای اسلامی خصوصاً مسجدالمتوکل در سامره بوده است. به این ترتیب که صحن مرکزی وسیع با شبستان‌های ستون‌دار در اطراف آن با پوشش چوبی احداث می‌گردد. فضاهای سرپوشیدۀ اطراف حیاط که به آن سبک شبستانی اطلاق می‌گردد، در جبهۀ جنوبی به طرف قبله دارای شش دهانه و در شمال چهار دهانه و در شرق و غرب دو دهانه بوده است. دیوار خشتی قطور و مرتفعی مسجد را احاطه می‌کرده و نمای خارجی آن به‌صورت جرز و دهانه با اندود کاهگل متمایل به رنگ قرمز تزیین شده بوده است. بخش‌هایی از این دیوار در چند نقطه از مسجد فعلی باقی‌مانده و قابل شناسایی است.

   

   

3ـ دورۀ سوم ( الحاقات دوره آل بویه ( قرن چهارم هجری – قرن دهم میلادی)):

   

توسعۀ مسجد در قرن چهارم هجری (دهم میلادی) با روی کار آمدن آل‌بویه یا دیلمیان سلسه‌های ایرانی منطقۀ شمال کشور همراه بوده است. این حکومت اصفهان را به‌عنوان یکی از مراکز عمدۀ فرمانروایی خود انتخاب می‌کند و عملاً مسجد جامع دور از این تحولات باقی نمی‌ماند. در این مرحله، علاوه بر ایجاد یک مسجد جدید به‌نام جورجیر که فقط سردرِ زیبای آن (در شمال مسجد حکیم) باقی‌مانده، در وضعیت موجود مسجد جامع نیز دخالت‌هایی انجام می‌گیرد.

   

با اجرای یک دهانه در اطراف حیاط موجود بر سطح فضای سرپوشیده قبلی افزوده می‌شود و در اجرای آن ضمن محترم شمردن هماهنگی و ارتفاع دهانه‌های موجود،ساختمان الحاقی را با ستونهای ترکیبی با نوعی آجر پخته و نقوش هندسی احداث می‌کنند، به‌طوری ‌که نمای زیبایی در داخل مسجد به‌وجود می‌آید. گرچه این اقدام در مراحل بعدی با جرزهای جدید پوشیده می‌شود، ولی آنچه در پی‌گردی‌ها و مطالعات فیزیکی مسجد به‌دست آمده حاکی از آن است که ستونهای آل‌بویه در مسجد جامع سیمایی بسیار زیبا و موزون داشته است.

   

   

4ـ دورۀ چهارم( اقدامات دوره سلجوقی (دوره اول) ( قرن پنجم و ششم هجری – قرن یازدهم و دوازدهم میلادی)):

   

مسجد جامع اصفهان بزرگترین تغییر را از ‌نظر تظاهر کالبد داخلی و خارجی در قرن پنجم و ششم هجری (11 و 12 میلادی) در زمان سلجوقیان به خود دیده است. مهمترین تحول در معماری دورة اسلامی ایران در این مرحلۀ تاریخی به‌وجود آمده است.

   

تغییر طرح فضاهای ستون‌دار شبستانی به مساجد چهار ایوانی (که در ابتدا ویژۀ بناهای ایران‌زمین بوده) در دورۀ سلجوقیان از مسجد جامع اصفهان آغاز شده است. با ساختن گنبد نظام‌الملک در جنوب و گنبد تاج‌الملک در شمال مسجد و ایجاد چهار ایوانبر روی محورهای اصلی صحن مسجد، معماری قبلی آن از حالت مسجد شبستانی ساده خارج شده و به سبک چهار ایوانی تبدیل می‌گردد. از این پس مساجد چهار ایوانی یکی از خصوصیات بارز معماری مسجدسازی در ایران می‌گردد.

   

اصفهان در فاصله قرن هفتم هجری تا اوایل قرن دوازدهم هجری یعنی تا افول سلسله صفوی دچار نوسانات شدید اجتماعی‌ـ فرهنگی سیاسی می‌گردد و عملاً تغییراتی در مسجد جامع اصفهان به‌وجود می‌آید که عمدتاً در تغییر جنس و رنگ سطوح داخلی و نماهای اطراف مسجد جامع تظاهر می‌نماید، ولی خصلت چهار ایوانی و شکوه عناصر بر افراشته دورۀ سلجوقی همواره تعلق آن را به آن زمان تثبیت نموده است.

   

5ـ دورۀ پنجم( اقدامات دوره سلجوقی (دوره دوم) ( قرن پنجم و ششم هجری – قرن یازدهم و دوازدهم میلادی)):

   

1ـ احداث گنبد خانه ی نظام‌الملک واقع در جبهۀ جنوبی مسجد به‌صورت منفرد و آزاد در سه جبهۀ شمالی و شرقی و غربی در حدود سال 473 هجری قمری/ 1080 م) .

   

به‌صورتی که فضاهای سرپوشیده طرفین از ساختمان مسجد جدا بوده و فضای خارجی گنبد در سه جبهۀ شمالی و شرقی و غربی کاملاً آزاد بوده است.

   

2ـ احداث گنبد تاج‌الملک در جبهۀ شمالی مسجد و دقیقاً بر روی محور گنبد جنوبی با فاصله‌ای از دیوار شمالی و در آن زمان خارج از محوطۀ مسجد . گنبد تاج‌الملک مسلماً به‌صورت یک ساختمان جدا و مستقل احداث نشده، بلکه عضوی از مجموعه بناهای گستردۀ حکومتی بوده که در جهات جنوب و غرب به آن متصل بوده‌اند، ولی نماهای جنوبی و شرقی آن از ابتدا آزاده بوده است.

   

3ـ احداث ایوان شمالی یا صفۀ درویش، بر روی محور طولی مسجد .

   

4ـ احداث ایوان جنوبی یا صفۀ صاحب برای ایجاد ارتباط حیاط مسجد با گنبد نظام‌الملک و به عنوان یک سردر با عظمت در جلوی گنبد جهت ورود به فضای گنبدخانه .

   

5ـ‌احداث ایوان شرقی یا ایوان شاگرد در وسط ضلع شرقی حیاط مسجد .

   

6ـ احداث ایوان غربی یا ایوان استاد در ضلع غربی حیاط مسجد بر روی محور عرضی .

   

7ـ احداث کتابخانۀ دورۀ سلجوقی، در گوشه جنوب شرقی مسجد به‌صورت شبستانی ستون‌دار .

   

6ـ دورۀ ششم( اقدامات دوره ایلخانی ( قرن هشتم هجری – قرن چهاردهم میلادی)):

   

محراب معروف اولجایتو داخل فضایی در جبهۀ غربی حیاط مسجد، بر روی دیوار شمالیایوان غربی ساخته شده است. فضای مقابل این محراب در ابتدا به‌صورت شبستانی با ستونهای مسجد قرن سوم و ردیف لبۀ حیاط با ستونهای دورۀ دیلمی بوده است ولی در فاصلۀ کمتر از نیم قرن فضای ستون‌دار جلوی محراب تخریب شده و اقدام به ایجاد یک فضای وسیع یکدست بدون مزاحمت ستونها می‌کنند .

   

پوشش این فضای مطلوب در جلوی محراب زیبای اولجایتو به روش طاق و تویزه اجرا شده است. اجرای این اقدام متهورانه یعنی ایجاد فضایی با دهانۀ دو برابر طاق و چشمه‌های قبلی باعث می‌شود که معماری لبۀ حیاط در کنار این فضا تغییر یابد و برای ایجاد سازه‌های باربر و مطمئن در مقابل نیروی رانش تویزه‌های جدید جرزهای لبۀ حیاط ضخیم‌تر شده و با دو طبقه طاق بر روی هم مقاومت لازم به‌وجود آید.

   

در نتیجه نمای داخل حیاط دچار تغییرات مهمی می‌گردد و ردیف طاق‌نماهای قبلی به دو طبقه طاق‌نما تبدیل می‌شود که وضعیت امروزی ناشی از آن تغییرات است. متعاقب این تغییر در حدود یک چهارم نمای کلی داخل حیاط معماران را برمی‌انگیزد که کلیۀ طاق‌نماهای دیگر را به تأسی از این قسمت با الحاق طاق‌نماهای دو طبقۀ جدید بر روی تمامی نماهای قبلی یک هماهنگی موزون ایجاد کنند.

   

   

7ـ دورۀ هفتم( اقدامات دوره مظفری ( قرن هشتم هجری – قرن چهاردهم میلادی)):

   

در پایان دورۀ ایلخانی و در زمان محمود شاه مظفری حاکم اصفهان ، اقدامات وسیعی در مسجد خصوصاً در خارج از حصار مسجد قرن سوم و در کنار خارجی بناهای سلجوقی انجام گرفت از جمله:

   

1ـ در جبهۀ شرقی مسجد خارج از دیوار خشتی قدیمی قرن سوم یک مدرسۀ دینی با عنوان مدرسه ی مظفری ساخته شد. این مدرسه که دارای حیاط مرکزی با حجره‌هایی در دو طرف شرقی و غربی در دو طبقه است و در جبهۀ جنوبی به‌طرف قبله ایوان و گنبدخانه‌ای با محراب احداث شده که دارای نقش دارای نقش دوگانۀ محل تدریس(مَدرس) و عبادت بوده است. در سمت مقابل آن در جبهۀ شمالی حیاط مدرسه ایواندیگری بوده که همچون ایوان شمالی در جلو گنبدخانۀ مدرسه، رفیع و دارای تزیینات بوده است. از قسمت‌های باقیماندۀ جبهه شمالی و سطوح داخلی ایوان جنوبی کاربرد کاشیکاری معرق به‌خوبی مشخص است. فضای مزبور از زمان حکومت صفوی کاربری خود را از دست داده و حجره‌های شرقی آن به‌علت متروکه بودن تخریب شده است.

   

2ـ یکی دیگر از اقدامات دورۀ مظفری ایجاد یک فضای سرباز به نام مصلی جهت برگزاری نماز در محوطۀ آزاد و در پشت دیوار غربی مسجد قرن سوم بوده است . امروزه این مصلی از وضعیت اولیه خارج شده و به‌صورت شبستان زمستانی با طاق‌های مخصوص پوشیده شده، ولی در سیمای اوّلیۀ حیاط، این مصلی با دیوارهای آجری و طاق‌نماهای بلند محصور بوده و بر روی دیوار جنوبی آن محرابی ساخته شده است.

   

8ـ دورۀ هشتم( اقدامات دوره تیموریان ( قرن نهم هجری – قرن پانزدهم میلادی)):

   

در دوران حکومت تیموریان در اصفهان ، مسجد جامع همچنان اهمیت تاریخی و اجتماعی خود را حفظ نموده است. حاکمان این دورۀ سیاسی در چند قسمت از مسجد اقدام به عملیات توسعۀ فضاهای عبادی و تزیین نماهای مسجد نموده‌اند. در جبهۀ جنوب غربی شبستانی ایجاد می‌شود که عمدتاً ادامۀ شبستان موازی دیوار قبله به سمت غرب و در خارج از دیوار خشتی غربی مربوط به قرن سوم بوده ، از این جهت برای ایجاد ارتباط آن با شبستان‌های موجود دیوار خشتی را در قسمت مورد نظر کاملاً بر چیده‌اند و به‌جای آن ستونها و طاق‌نماهایی به ضخامت دیوار ساخته‌اند. تا ارتباط شبستان جدید با شبستان قبلی به راحتی انجام پذیرد و ردیف ستونهای جدید را نیز با محور ستونهای قبلی منطبق نموده‌اند تا فضای یکدست مورد نظر ایجاد گردد و صفوف نمازگزاران دچار آشفتگی نشود.

   

   

شبستان دورۀ تیموری دارای سطوح ساده و بدون تزیینات است. حتی محراب موجود آن نیز از سادگی ستون‌ها و پوشش‌های طاق و چشمه‌ها پیروی می‌کند. نمای اطراف حیاط مسجد اولیۀ دورۀ عباسی که بسیار ساده اجرا شده بود، در دورۀ آل‌بویه با الحاق یک ردیف طاق و چشمه در داخل حیاط نمای جدیدتری به‌دست می‌آورد که در یک طبقه طاق‌نما و با تزیین آجرکاری بوده است.

   

در دورۀ ایلخانی غرفه‌های داخلی صحن با یک نظم معماری در حدود اوسط قرن چهاردهم میلادی به دو طبقه تبدیل می‌گردد و از لبۀ پشت‌بام حدود 5/1 متر بالاتر می‌رود. این تغییرات معماری در داخل نمای مسجد در دورۀ جانشینان تیمور مرمت و با سطح کاشی و آجر (معقلی) پوشیده می‌شود و این اقدام تزیینی همچنان تاکنون بر جای مانده و اصالت خود را حفظ نموده است.

 
9ـ دورۀ نهم( اقدامات دوره صفوی ( قرن دهم ، یازدهم و دوازدهم هجری – قرن  شانزدهم ، هفدهم و هیجدهم میلادی)):

   

1ـ دخالت در قسمتی از شبستان تیموری: این قسمت در جنوب غربی مسجد واقع است و دیوار غربی آن همان دیوار غربی شبستان تیموری است. منظور از این عملیات ایجاد یک فضای عبادی سرپوشیده با دهانۀ وسیع و بدون حضور ستونها در داخل آن بوده است. برای این منظور چند دهانه از شبستان تیموری در قسمت غربی کاملاً برچیده می‌شود و ستونهای آن حذف می‌گردد و یک نمازخانۀ وسیع به‌جای آن ساخته می‌شود. پوشش آن به‌صورت طاق و تویزه بوده و ورودی آن از راهروی واقع در شمال آن انجام می‌گیرد.

   

2ـ تعمیرات فضاهای داخلی: در دورۀ صفوی نسبت به تعمیرات مسجد جامع عتیق با دقت و علاقه‌مندی برخورد شده است. خصوصاً در مورد سطوح تزیینی داخلی ایوان‌های جنوبی و غربی و شرقی. در این اقدامات کاشیکاری‌های بسیار نفیس از نوع معرق به دیوارهای هر سه ایوان الحاق می‌گردد. کتیبه‌ها و لوحه‌های متعددی با خط ثلث و نستعلیق و خط هندسی (موسوم به خط بنایی) تزیین‌کنندۀ فضاهای داخلی مسجد می‌شود. در ایوان شرقی مقرنس‌سازی دورۀ صفوی به‌جای پوشش داخلی دورۀ سلجوقی آراسته می‌شود.

   

3ـ‌احداث شبستان زمستانی: در اوایل دوران حکومت صفوی در جبهۀ غربی مسجد در محل مصلای دورۀ مظفری یک شبستان زمستانه ایجاد شده است. ورودی این شبستان از راهرو کنار جبهۀ جنوبی ایوان غربی است، ولی در دورهای بعدی ورودی دیگری از نمازخانه اولجایتو احتمالاً جهت ورود بانوان ایجاد کرده‌اند.

   

   

ـ دورۀ دهم ( اقدامات دوره قاجار ( قرن سیزدهم هجری – قرن هیجدهم میلادی)):

   

در دوران حکومت قاجار به دلیل شرایط نامساعد اقتصادی ـ سیاسی در ایران بناهای عمومی قابل توجهی در مقایسه با دوران‌های قبلی ایجاد نگردید و در مسجد جامع اصفهان نیز فقط چند اقدام مرمتی در داخل مسجد و حواشی آن انجام گرفته است. در یکی از ورودی‌های شرقی مسجد که فعلاً ورودی اصلی محسوب می‌گردد، مرمت‌های مربوط به زمان فتحعلی‌شاه قاجار اعمال شده است و دارای کتیبه‌ای با تاریخ 1218 هجری 1803 میلادی است.

   

از اقدامات دیگر دورۀ قاجار ایجاد سکوی آجری به ارتفاع حدود نیم متر از کف سنگفرش موجود برای برگزاری نمازهای مغرب و عشاء در فصل تابستان در مرکز حیاط است. همچنین مرمت و توسعۀ مقبرۀ مرحوم علامه مجلسی واقع در گوشۀ شمال غربی مسجد از اقدامات این دوره است. این مکان به علت ارزش‌های والای علمی و روحانی آن علامۀ بزرگوار از زمان صفوی تاکنون مورد احترام و زیارتگاه مردم اصفهان است.ساختمان این آرامگاه در دورۀ صفوی ایجاد شده و در دورۀ قاجار با ایجاد حیاط و غرفه‌های زایران گسترش یافته و با کاشیکاری نماهای خارجی تزیین شده همچنین نقاشی‌های داخلی زیارتگاه در دورۀ قاجار تجدید شده است.

   

ارزش‌های معماری مسجد جامع :

   

مسجد جامع اصفهان، تجربیات معماری هزار سالۀ مسجدسازی به‌ویژه خلق طرحمسجد ایرانی را در بردارد و به همین لحاظ می‌توان بسیاری از سبک‌های تاریخ معماریایران و کشورهای همسایه را در آن شناسایی نمود. ایجاد انواع جرزهای آجری تزیین شده با نقوش هندسی، ستونهای آجری با مقاطع مختلف از جمله فرم‌های دوبخشی و سه‌بخشی و چهاربخشی که از ترکیب دایره‌ها به‌دست می‌آید، طاق و چشمه‌های پوششی در انواع روشهای اجرایی، ایوان‌های چهارگانه با تزیینات متفاوت در هر کدام، گنبدهای عظیم با روشهای ابداعی به‌صورت دو پوستۀ پیوسته، نماهای موزون و تزیین شده در اطراف حیاط، سردر‌های ده‌گانه که هر کدام به معبری در اطراف مسجد گشوده می‌شود؛

   

همۀ این آثار در ترکیب نهایی مجموعۀ بی‌نظیری را تشکیل می‌دهد که می‌توان به آنتاریخ پیوسته و دایرة‌المعارف معماری ایران و برخی دیگر نقاط به‌ویژه آسیای میانه اطلاق نمود. از آن گذشته با تحولاتی که در قرن پنجم هجری (یازدهم میلادی) در آن به‌وجود آمد مسجد شبستانی قبلی به مسجد چهار ایوانی تبدیل گردید و این شیوۀجدید نام طرح مسجد ایرانی را در مقایسه با طرح شبستانی (معطوف به فرهنگعربی) اتخاذ نمود و از آن دوره بیشتر مساجد جامع شهرهای بزرگ ایران با همینسبک چهار ایوانی ساخته شدند و حتی در بعضی از مساجد موجود از قبل نیز تغییراتی ایجاد نمودند تا به مسجد چهار ایوانه تبدیل گردد.

   

این الگو به سرزمین‌های مسلمان‌نشین خارج از ایران نیز تسری پیدا نمود. بنابراین عمده‌ترین ارزش معماری مسجد جامع اصفهان آن است که نقش الگوی پیش‌آهنگ را در تاریخ معماری مشرق‌زمین ایفا نموده است. این طرح به‌عنوان طرح مسجد ایرانی خلق منحصر به‌فردی در میان مساجد جامع جهانی است که بعداً الگوی ایجاد مساجد دیگر در ایران و آسیای میانه می‌گردد.
 

ارزش‌های سازه‌ای و ساختاری مسجدجامع :

   

 مهمترین اصل شناخته شده در معماری خلق فضاهای داخلی است و مهمترین فضای داخلی مسجد محوطۀ روبه‌روی محراب (مقصوره) است. طراحی فضا در مسجد دارای اهمیت خاصی است، ولی هم‌طراز با این اصل اهمیت ساختارهای سازه‌ای و فنی اجرایی است.

   

گنبدخانه در مسجد جامع باشکوه‌ترین قسمت مسجد است که در تحولات قرن پنجم هجری (یازدهم میلادی) فضاهای شبستانی با ستونهای متعدد آن در مقابل محراب، به فضای یکدست و گشاده‌ای تبدیل گردیده است. البته ساخت گنبد از دوران ماقبل اسلام در ایران تجربه شده بود، ولی فنون به‌کار رفته در گنبدهای عظیم مسجد جامع اصفهان، دارای مشخصات معماری دورۀ اسلامی ایران است.

   

ایجاد اسکلت باربر در این گنبدها که ما آن را گنبدهای ترکینه (چند تَرک) می‌نامیم(Rlbs) از فنونی است که مهندسان و معماران ایرانی اجرای آن را با آجر ابداع نموده و امکان ساختن صدها نوع گنبد را به‌وجود آورده‌اند. خلق این نوع سازۀ خاص گنبدی برای نخستین‌بار در مسجد جامع اصفهان صورت می‌گیرد.

   

   

نمای بام مسجد جامع عتیق

   

 تبدیل مقطع چهارگوش و مربع شکل به فرم دایره از طریق مراحل متوالیگوشه‌سازی یعنی تبدیل چهارضلعی به هشت ضلعی و سپس به شانزده و سی‌و‌دو ضلعی و نهایتاً دایره، محلی که استوانۀ گلوی گنبد بر آن قرار می‌گیرد؛ از ویژگی‌های فنی بی‌نظیری است که ایجاد آن به مسجد جامع اصفهان برمی‌گردد.

   

تَرکینه‌ها با فرم‌های زیبای خاگی (تخم‌مرغی) ابتدا بر روی استوانۀ گنبد ساخته شده و سپس با دو پوستۀ پوششی، یکی در خارج که تَرکبندی را می‌پوشاند و دیگری پوستۀ داخلی که در گنبد نمازخانه در فاصله بین ترک‌ها قرار می‌گیرد، تا آن اسکلت باربر را در زیر گنبد نشان دهد اجرا می‌گردد و یا به سبک پوششی ترکبندی در گنبد شمالی تاج‌الملک که اسکلت باربر دیده نمی‌شود و پوستۀ پوششی داخلی با تزیینات نقوش هندسی احداث گردیده است؛ به این سبک گنبدسازی دو پوستۀ پیوسته اطلاق می‌گردد.

   

ایجاد عناصر باربر عمودی متناسب با محل ساخت و میزان فشار حاصله از وزن انواع پوشش‌ها طراحی شده است. در گنبد نظام‌الملک ـ نمازخانۀ اصلی ـ از ستونهای چهاربخشی که از ترکیب چهار دایره تشکیل شده استفاده شده است. در گنبد شمالی ـ تاج‌الملک ـ از جرزهای مکعبی شکل با نرم‌سازی گوشه‌ها و ایجاد تنوع در مقاطع آنها عناصر باربر ساخته شده در اکثر فضاهای شبستانی از ستونهای استوانه‌ای شکل با سرستونهای مکعبی استفاده شده است. پوشش‌های طاق و چشمه دارای تنوع بی‌نظیری است. در مسجد جامع اصفهان حدود 470 دهانۀ پوششی با بیش از پنجاه روش ساخت اجرا شده است. این تنوع پوشش‌های طاق و چشمه در مساجد جامع جهان استثنایی است.

   

ارزش‌های تزئینی مسجد جامع:

   

 در مسجد جامع اصفهان لایه‌ها و سطوح تزیینی همواره از ارکان مهم معماری محسوب می‌گردد. کشیدن نقاشی از تصاویر افراد یا شخصیت‌ها در مساجد اسلامی از ابتدا مجاز نبوده اما به‌کارگیری روشهای دیگر مانند نقوش هندسی و یا طبیعت انتزاعی به‌صورت تزیینی مورد توجه بوده است. در مسجد جامع اصفهان بسیاری از سطوح و فضاهای مسجد با روشهای مختلف تزیینی آراسته شده است که متعلق به ادوار مختلف تاریخی است که به اختصار به شرح آن می‌پردازیم.

   

 در قرن سوم (نهم میلادی) دیوارهای خشتی با ملات سیم‌گِل (کاه‌گل بسیار نرم)پوشیده بوده و ستونهای مدور آن که از آجرهای پیش‌بُر (با قالب ذوزنقه‌ای) ساخته شده بود، دارای نمای آجری با بندکشی گچی بوده است. در قرن چهارم (دهم میلادی) الحاقات دورۀ آل‌بویه به‌صورت ستونهای دو بخشی و سه‌بخشی دارای نمای آجری با نقوش آجرهای ظریف به‌صورت گل‌اندازی (basrelief) یا گود و برجسته تزیین شده بوده در قرن پنجم (یازدهم میلادی) دورۀ سلجوقی سطوح تزیینی از ترکیب نقوش هندسی و خط بنایی با حروف عمود برهم اجرا شده در قرن هفتم و هشتم (14 میلادی دورۀ ایلخانان مغول) روش تزیینی عمدتاً ایجاد سطوح گچبری همراه با استفاده از انواع سبک‌های خوشنویسی بوده است.

   

مخصوصاً در احداث محراب‌ها و تزیین آنها با روش گچبری خطوط همراه با نقوش طبیعتانتزاعی بوده است. در قرن نهم (15 میلادی دورۀ تیموریان) استفاده از پوشش‌ها به روش رسمی‌بندی و تزیین سطوح با کاشی‌های الوان خصوصاً در نماهای اطراف حیاط اجرا شده. در قرن دهم تا دوازدهم (16 تا 18 میلادی ـ دورۀ صفوی) ادامۀ روشهایسبک دورۀ تیموری در تزیینات همراه با نقوش مقرنس‌سازی در ایوان شرقی و به‌کارگیری ترکیب آجر و کاشی با مهارت و ظرافت در چهار ایوان اطراف حیاط اجرا شده است.

   

به‌طور کلی تزیینات اجرا شده در مسجد جامع اصفهان مجموعه‌ای از هنرهای تزیینی را در طول تاریخ شهر و تحولات معماری مسجد معرفی می‌نماید . برخی از این تزیینات بعداً در مساجد دیگر اجرا شده است و برخی دیگر مانند کاشی‌های الوان دورۀ تیموری به لحاظ طرح منحصر به‌فرد است، ولی آنچه اهمیت دارد، به‌کارگیری مجموعه‌ای از هنرهای تزیینی به‌ویژه ترکیب آجر و کاشی برای نخستین‌بار است که وحدت و یکپارچگی جذاب و بی‌نظیری را در طول تاریخ برای مسجد جامع اصفهان به ارمغان آورده است.

   

 

محراب اولجایتو
 

ارزش‌های اسنادی مسجد جامع :

   

در مسجد جامع اصفهان ، کتیبه‌های بسیاری از دوره‌های مختلف وجود دارد که به معرفی تعدادی از آنها می‌پردازیم.‌ـ در داخل گنبد جنوبی معروف به گنبد نظام‌الملک، در اطراف داخلی گلوی گنبد کتیبه‌ای وجود دارد مربوط به دورۀ ملکشاه سلجوقی که از آن پادشاه و وزیر او خواجه نظام‌الملک نام برده شده و به سبک کوفی نوشته شده است و بنابراین مربوط به حدود 473 هجری (1080 م) است.

   

در داخل ایوان جنوبی متصل به گنبد نظام‌الملک کتیبه‌هایی با تاریخ‌های 880 و 918 و 938 و1070 هجری (حدود سالهای 1475 و 1512 و 1531 و 1659 میلادی). در مدخلایوان جنوبی به گنبد نظام‌الملک دو فرمان به خط ثلث یکی از شاه اسماعیل صفوی مورخ 911 هجری (1505 میلادی) و دیگری از شاه طهماسب صفوی وجود دارد. در طرفین همین مدخل دو محراب در دیوار انتهایی ایوان به خط تاج‌الدین معلم اصفهانی وجود دارد که هر دو دارای تاریخ 918 هجری (1512 میلادی) است.

   

در داخل ایوان غربی مسجد معروف به صفۀ استاد کتیبه‌های متعددی مربوط به سال1112 هجری (1700 میلادی) وجود دارد. در ایوان شمالی مسجد معروف به ایواندرویش کتیبه‌هایی به خط محمدمحسن امامی با تاریخ‌های 1093 و 1098 (1682 و1686 میلادی) وجود دارد.

   

در ایوان شرقی مسجد معروف به صفۀ شاگرد کتیبۀ محراب به خط نظام اصفهانی باتاریخ 992 هجری (1584 میلادی) و کتیبه‌ای به خط محمدمحسن امامی با تاریخ 1093هجری (1682 میلادی) وجود دارد. در داخل گنبد تاج‌الملک ـ گنبد شمالی ـ دارای کتیبه‌ای به خط کوفی به تاریخ 481 هجری (1088 میلادی) است.

   

در داخل نمازخانۀ اولجایتو در ضلع غربی مسجد، محراب معروف و بسیار زیبای اولجایتو مزین به گچبری‌های بسیار متنوع و کتیبه‌های متعدد کار استاد حیدر است به تاریخ710 هجری (1310 میلادی) ـ سردرِ ورودی نمازخانۀ اولجایتو در داخل حیاط بر روی نمای غربی مسجد، کتیبه‌ای به خط سید محمود نقاش با تاریخ 851 هجری (1447 میلادی) دارد.

   

  

نمونه‌ای از کتیبه‌های مسجد جامع عتیق 

   

آماده سازی پرونده نامزدی مسجد جامع اصفهان در راستای ثبت آن در فهرست آثار جهانی:

   

لازم به ذکر است سازمان جهانی تربیتی علمی و فرهنگی که به اختصار یونسکونامیده  می شود وابسته به سازمان ملل متحد بوده و در سال 1954 با همکاری تعداد زیادی از کشورای دنیا تشکیل شده است و عضویت کشور ایران از سال 1325 شمسی با قبول اساسنامه این سازمان پذیرفته شد. یکی از اهداف مهم این سازمان ، توجه به توسعه امور علمی ، تربیتی و فرهنگی کشورهای عضو می باشد.

   

   

سازمان یونسکو از اوائل زمان تشکیل آن توجه خاصی به حفاظت از بناهای تاریخی ، توسعه و تشکیل موزه ها و تربیت متخصصین مرمت بناها و آثار تاریخی در کشورهای دنیا با سوابق تاریخی داشته است. در این راستا فهرستی از آثار ارزشمند تاریخی به نام « فهرست آثار جهانی » ایجاد شده است که در این فهرست هر کدام از کشورهای عضو با معرفی آثار تاریخی خود درخواست ثبت آن را  در این فهرست به مجمع عمومی متشکل از نمایندگان و کارشناسان واجد شرائط ارائه می نمایند. کمسیون های مربوطه پس از بررسی های لازم و اعزام کارشناس متخصص جهت بررسی این درخواست نهایتا رای به ثبت آن اثر یا آثار را در فهرست آثار جهانی صادر می نمایند.

   

   

بدیهی است پس از اعلام ثبت یک اثر در فهرست جهانی دولت کشور درخواست کننده نسبت به حفظ و مرمت و مراقبت آن آثار متعهد می شود. ثبت یک اثر تاریخی در فهرست جهانی و اعلام آن در وسائل ارتباط جمعی جهانی دارای ارزش و اعتبار مهم فرهنگی بوده و علاوه بر اثبات تعهد ملت ها و دولت ها در حفظ آثار تاریخی خود ، معرفی آن آثار به جهانگردان علاقه مند به شناسائی گذشته های تاریخی و توصیه بازدید از آن آثار از عوامل تقویت صنعت توریسم به شمار می آید.

   

کشور ایران با توجه به گذشته های تاریخی بسیار غنی و آثار ارزشمند باقیمانده از دوره های مختلف تاریخی آثار متعددی را در فهرست آثار جهانی به سازمان یونسکو معرفی نموده و همچنین تعدادی از متخصصین آثار تاریخی به عضویت کمیته کارشناسان یونسکو پذیرفته شده اند .

   

آثار تاریخی ایران که به ثبت جهانی رسیده اند عبارتند از :

   

مجموعه بناهای تخت جمشید

   

مجموعه بناهای میدان نقش جهان

   

بناهای چغارزنبیل

   

مجموعه بناهای پاسارگاد

   

مجموعه بناهای تخت سلیمان

   

باغ و عمارت چهلستون

   

خانقاه و بقعه شیخ صفی الدین در اردبیل

   

بازار تاریخی تبریز

   

ارگ بم در استان کرمان

   

گنبد سلطانیه در استان زنجان

   

سنگ نوشته بیستون در کرمانشاه

   

مجموعه کلیساهای آذربایجان ایران

   

سازه های آبی شوشتر در خوزستان

   

و باغ های ایرانی در استان های فارس ، مازندران ، اصفهان ، کرمان ، یزد ، خراسان و کاشان.

در راستای این امر خطیر یعنی معرفی هر چه بهتر این بناهای تاریخی واجد ارزش به ایرانیان و جهانیان ، در سال 1389 موضوع ارسال پرونده ی مسجد جامع اصفهان جهت ثبت جهانی در دستور کار مدیران میراث فرهنگی اصفهان قرار گرفت . البته لازم به ذکر است تقریبا در سه دهه ی گذشته ، هر چند سال یک بار اقداماتی ناچیز در این خصوص صورت می پذیرفت لیکن به دلیل حجم گسترده ی فعالیت های لازم جهت فراهم نمودن زمینه های ثبت بنا و عدم توانایی و همت مورد نیاز ، هر بار موضوع متوقف می گردید .

   

با این پیشینه و علی رغم آگاهی و احاطه ی کامل مسئولان میراث فرهنگی وقت اصفهان به دشواری ها و مانع های موجود در این راه که کوچک ترین آن می توانست به جریان ثبت این بنا لطماتی فراوان وارد سازد ، با همتی والا در این راه گام نهاده شد.

   

بدین منظور با تشکیل کمیته ای در سال1389 پرونده ای کامل و جامع و منطبق بر اصول مورد نظر یونسکو تهیه و در دی ماه همان سال ارسال گردید . در پی این اقدام ، مجددا آماده نمودن زمینه های ثبت بنا مد نظر گرفت  و در راستای تداوم ساماندهی و حفاظت مسجد ، با تنظیم برنامه ای مدون، اقدامات بی‌نظیری صورت پذیرفت.

   

   

   

اه اندازی پایگاه مسجد ، ایجاد فضای معرفی جهت آشنایی هر چه بیشتر بازدیدکنندگان با این بنا ، مجهز به تابلوهایی با دو زبان ، ماکت کلی مجموعه ، بخش نمایش فیلم و دستگاههای الکترونیکی نمایشگر که شاید اندک معدودی از بناهای تاریخی ایران واجد آن باشند ، سامان دهی و ایجاد پایگاه باستان شناسی اشیاء مکشوفه با موزه ی ضمیمه ی آن ، ایجاد فضای مرمت اشیاء ، بخش آرشیو اسناد مسجد و ... نیز از زمره اقدامات صورت پذیرفته در این راستا است .

   

خوشبختانه پس از اتمام مراحل بازدید کارشناسان اعزامی یونسکو در شهریور ماه 1390 ، علاوه بر سامان دهی اولیه سامان دهی اصولی این بنای تاریخی نیز از اذهان مسئولان دور نماند و با انتخاب متخصصانی متبحر در زمینه های مختلف اعم ازتاسیسات الکتریکی و مکانیکی ، مرمت و ... تحت نظارت کمیته‌ای متشکل از متخصصین واجد صلاحیت ، زمینه‌های دست یابی قریب‌الوقوع این مسجد با ارزش را، به آنچه که شایسته و درخور مقام و منزلت آن است فراهم نمود.                                       

   

به امید آن که با همکاری و تعامل هر چه بیشتر مسئولان شهری علی الخصوص اوقاف با اداره ی کل میراث فرهنگی اصفهان ، که آغازگر و تنها متولی این اقدام خطیر و ملی می باشد بتوان با فراهم نمودن شرایط مطلوب تر ، نگین معماری اسلامی ایران را به نگین معماری جهان مبدل نمود.

   

نمای کلی از مسجد جامع عتیق

   

گرداوری گروه فن و هنر ایران زمین

منبع :http://www.memarnet.com

برچسب‌ها: مسجدجامع اصفهان

نگهبانان مدرسه  (کوبه در مدرسه ابراهیم خان )

 معماری ایرانی 

 معماری سنتی ایران 

به نظر نمی رسد کار کوبه در مدرسه ابراهیم خان فقط دق الباب باشد.

شیرهای برنزی سالیان سال است که طبق یک عادت دیرینه در حال نگهبانی از این مدرسه هستند.

ایرانیان سالیان سال شیر را بر کوبه در می گماشتند یا نشانش را بر سر در خانه هایشان می نشاندند تا نگهبان خانه و اهل بیتشان باشد.

فن و هنر ایران زمین 

نمادشناسی نقش بز بر روی سنگ نگاره های ایران

بی شک سنگ نگاره های ایران نشان از تاریخی دور و دراز در این سرزمین دارند. نشان هایی از حیوانات ، انسان ها ، گیاهان و زندگی . همه و همه را می توان بر روی سنگ نگاره ها یافت و می توان ساعت ها بر روی آن ها مطالعه کرد و از طرق گوناگون به بررسی آن ها پرداخت. اما شاید نماد شناسی سنگ نگاره ها یکی از بهترین راه ها برای یافتن زبانی مشترک بین ما و کسانی که این نگاره ها را بر روی سنگ ها آفریده اند باشد. با نگاهی اجمالی بر نگاره ها می توان به سرعت یافت که نقش بز بیشترین نقش موجود بر روی این نگاره هاست.در مورد چرایی نقش بستن بز بر روی این سنگ نگاره ها تاکنون به صورت خلاصه به مواردی اشاره کرده اند ، مهم ترین و معروف ترین آن ها اشاره ای است به داستان افرینش انسان ، داستان روییدن گیاهی با دو برگ ( احتمالا ریواس ) از نطفه ی کیومرث و هنگامی به صورت انسانی در دو جنس ( مشیه و مشیانه ) در آمد.بز کوهی در این داستان حیوانی است که از مشیه و مشیانه محافظت می کند و آن دو از شیر آن می نوشند. به همین دلیل فرض شده است که بز نشان باروری و رویش است .

نکته ی جالب اینجاست ، نقوش بز کوهی همواره در کنار سرچشمه های آب پیدا می شوند. فرقی نمی کند در کجای ایران به دنبال سنگ نگاره ها بگردید. در هر حال سرچشمه ی رود ها بهترین یاری دهنده برای پیدا کردن نگاره هاست  . آب نیز خود شروع رویش و باروری است ، آب زهدان همه ی عالم است ، بی دلیل نیست که الهه ی آب آناهید است .دوشیزه ای برومند ، زیبا و ... 

پس نقوش بز مسلما به آب و سرچشمه های آن و باروری مرتبط بوده اند. با کمی مطالعه ی سنگ نگاره ها می توان به این امر رسید که عموما سنگ نگاره های اولیه و قدیمی تر تنها به نقش بز محدود می شده اند و در مناطقی که بعدا و در دوره های متاخر تر طرح هایی بر روی سنگ نگاره ها اضافه شده ( به مانند تیمره ی خمین ) نقوش دیگر مانند انسان و شتر و حتی نوشته هایی به زبان عربی نیز می توان پیدا کرد. با توجه به حروف شبه عیلامی که در بسیاری مناطق بر روی سنگ نگاره دیده میشود قدمت نگاره ها به دوران قبل از آریایی شدن ایران باز میگردد.بسیار پیش تر از زمانی که اسطوره ی آفرینش کیومرث توسط اورمزد بیان شود. ناگفته پیداست که اسطوره های آفرینش توسط اورمزد بیشتر در دوره ی ساسانیان بسط داده شده و رواج یافته ( هرچند که بسیار قدیمی تر می نمایند ) و در دوره های قبل تر از جمله هخامنشیان نشانی از اسطوره هایی که به گونه ای به دین زرتشت منتهی شوند یافت نمی شود. ( به عنوان مثال در هیچ نوشته ی هخامنشی نامی از زرتشت نیامده است ) در قبل از ساسانیان به راحتی می توان نشان میترایسم را پیدا کرد. هرچند با فرض این که کسانی که نگاره ها را خلق کرده اند از اسطوره ی کیومرث و ماجرای مشیه و مشیانه هم آگاهی داشته باشند ، چرا بایستی نقش بز را به عنوان نماد سرچشمه های آب در همه جا رسم کنند ؟ شاید رسم کردن نقش گاوی که به همراه کیومرث بوده محتمل تر بوده است!

نکته ی جالب تر نقش زایندگی آب است ، آب همواره نشان زایندگی بوده است.سرچشمه ی زایندگی نیز مادینه است ، مادینه ای مقدس ، همواره در بسیاری از دین ها و اسطوره ها سرچشمه ی زندگی و باروری به صورت موجودی مادینه تصور می شده است. به ویژه در جوامع کشاورزی و مادر سالار که ارتباط بسیار نزدیک به طبیعت داشته اند. ( و عموما نوعی از ادیان طبیعت پرستی داشته اند = پگانیسم  ) به عنوان مثال آناهید که تحت عنوان خدای آب های نیرومند بی آلایش از او یاد می شود.

اما در سنگ نگاره ها عموما ما با طرح " بز کوهی نر" و" کل" و " اندرمیش "مواجهیم. چگونه بز نر می تواند نماد باوری و رویش باشد؟ بزی هایی با شاخ هایی بلند و سرکش ، از روی نگاره ها میتوان دریافت که انگار برای کسانی که این نقوش را می آفریده اند بلندتر بودن شاخ بزها به نوعی برتری داشته و میل بیشتری بوده تا بزهایی با شاخ های بلند تر نقش شوند. آیا مشیه و مشیانه از شیر بز کوهی نر می نوشیده اند؟

ربط این بز ها به داستان مشیه و مشیانه بسیار غیر محتمل می نماید.اما به هر حال بزها در کنار سرچشمه های آب قرار دارند و این واقعیتی است عینی. پس به واقع چرا این سنگ نگاره ها حک شده اند؟

جواب به این سوال مسلما دقیق و واضح نخواهد بود.هر چه گفته شود مجموعه ای از احتمالات است ، که مسلما هر چه اطلاعات جمع آوری شده بیشتر و دقیق تر باشد جواب نیز به واقعیت نزدیک تر است.

ابتدا از مشاهده ی نوع حکاکی ها شروع میکنیم.مسلما بایستی سنگ نگاره ها در دوره های گوناگونی حک شده باشند.اما با کمی مشاهده می توان قدیمی تر بودن بعضی را تشخیص داد.اختلاف رنگ ها ، و میزان هوازدگی با کمی دقت مشخص میشوند . و در مناطقی که سنگ نگاره ها عموما بکرتر هستند و کمتر نقوش جدید در کنار آن ها حک شده است می توان به راحتی به آنچه میخواهیم برسیم.

اولین چیزی که به ذهن خطور میکند شبیه بودن بز های رسم به شده به هم دیگر است.در مناطقی که فاصله ی بسیار از هم دارند بز ها همواره شبیه به هم رسم شده اند. و حتی نوع حکاکی ها نیز غالبا شبیه به یکدیگر می باشد. و از همه مهم تر مناطقی که حکاکی ها انجام گرفته نیز یکسان می باشد ؛ همواره در سرچشمه ی رودها ؛ چیزی به ذهن آدم می رسد که آیا کسانی که این حکاکی ها را انجام داده اند آموزش دیده بودند؟ منظورم از آموزش دیدن ، گروهی آموزش دیده و اعزامی از طرف یک دولت برای انجام حکاکی ها نیست ، بیشتر منظورم نوعی از آموزش آیینی و مذهبی است.آموزشی مذهبی که مردم عادی دیده باشند و کار حکاکی ها آنقدر عمومی باشد که مردم به مانند فریضه ای عادی به آن پرداخته باشند. اما چرا در کنار سرچشمه های آب؟

ایران همواره سرزمین کم آبی بوده است ، و به علت کوهستانی بودن و شیب زیاد آبرفت رودخانه ها بسیار کم ته نشین میشده ، به همین خاطر زمین ها حاصلخیز نبوده است ، بر خلاف منطقه ی بین النهرین که زمین هایی هموار دارد و به همین خاطر آبرفت هایی بسیار حاصلخیز از ته نشین شدن گل و لای رودخانه ها در آنجا تشکیل شده است . پس وجود بز ها در ایران عموما به خاطر تشکر از آب نبوده است! و همین طور تشکر از بزی که به اجدادمان شیر داده است. بزها به خاطر ترس از خشکسالی و بی آبی آنجا قرار داشتند. به جای آناهید خدای مادینه ی زیبای آب های نیرومند ، بایستی به دنبال خدای خشکسالی رفت! در اینجا تیشتر قدعلم میکند. ماجرای تیشتریه و دیو خشمگین خشکسالی! اپوشه دیو خشکسالی است که عامل تباه کنندگی زمین است و تیشتر ( همان درخشان ترین ستاره ی آسمان ) به نبرد با اپوشه می رود. آن دو در هم می آمیزند و تشیتر شکست میخورد. تیشتر به نزد هورمزد می رود و علت ناکامی اش را کامل نبودن نیایش مردم و کافی نبودن قربانی ها بیان می کند! اهوره مزادا خود شخصا برای تیشتر قربانی میکند.و از آن پس همه ی مردم برای این که تیشتر بتواند بر خشکسالی فائق آید برای او قربانی میکردند. و پس از قربانی کردن برای تیشتر است که آب میتواند بی مانع در میان مزارع و رودها جاری شود. بسیار محتمل می نماید که بزهای نری که در کنار سرچشمه ی آب های جاری نقش شده اند ، نشانی از قربانیان انسان ها برای تیشتر باشند.قربانیانی که از ترس از خشکسالی به تیشتر اهدا شده اند و سنگ نگاره ها نشانی از آن ها برای یادآوری کردن به تیشتر است که ما برایت قربانی کرده ایم ، تو نیز آب ها را در رودها جاری کن.

احتمال دیگری نیز بسیار واضح به چشم میخورد : ما ایرانی ها معتقدیم که همه ی اسطوره ها و داستان ها دنیا از ما شروع می شود ؛ هرچند که زیاد هم بیراه نیست ، به عنوان مثال تمامی ادیان امروزی جهان حتی ادیان سامی کاملا وابسته و شکل گرفته از میتراییسم هستند ؛ اما در دنیایی که به راحتی اسطوره های ما به همه جا میرفته است بعید نیست که اسطوره های دیگران نیز به نزد ما آمده باشد." کوروکوپیا "  شاخ وفور نعمت بود ، بزی که با شکستن شاخ هایش به زئوس غذا می داد ، شاخ های او مملو از میوه های جادویی بود ، داستانی شبیه به داستان مشیه و مشیانه با این تفاوت که شاخ های بلند بزهای نقش شده در این داستان توجیه پذیر ترند.

مورد دیگری که نمیتوان به راحتی ازکنار آن گذشت نیز "بفومت"  می باشد.خدایی که خودش سری شبیه به بز دارد. بزی با ریش و دو شاخ بلند ، بفومت خدای زاد و ولد و باروری است ، خدای نیروی جنسی در آیین های طبیعت پرستی.شاید بتوان گفت که بز همواره نشانی از قدرت جنسی بوده است ، به عنوان مثال در نشانه های هیروگلیف " آمون"  یا خدا مذکر باروری مصری نیز با سر بز رسم شده است.و شاخ های بلند همواره نشانه ای از بی بند و باری جنسی بوده است.یکی دیگری از حدس هایی که میتوان در مورد این بزهای با شاخ های بلند زد این است که نوعی نماد پگانی از رابطه ی جنسی و باروری بوده اند.

مسلما دانسته های ما از این نقوش رازگونه بسیار ناچیز و اندک است ، مطالعه ی بیشتر نقوش ، بدست آوردن نشانه هایی از مردمانی که آن ها را حک کرده اند و تعیین سن دقیق نگاره ها با روش های پیشرفته میتواند راهگشای خوبی باشد برای کشف رموز آن ها.آنچه در این متون آوردم نگاهی نماد شناسانه به طرح بزها بود ، مسلما این نظریات نه کامل هستند و نه دقیق.بسیار خوشحال خواهم شد که نظر دیگر محققان و مورخان را نیز در مورد طرح ها بخوانم و بدانم . با این امید که با جمع بندی تمام نظرات بتوان به نظری دقیق تر و جامع تر دست یافت.

مصطفی یاوری آیین

منبع:http://persianarticle.ir

ورود به مسابقه : ایران غرفه   نمایشگاه میلان 2015  /  جدید معماری موج

به زودی تصاویر کامل ارسال میگردد

جایگاه معماری در فرهنگ مردم ایران    

Place of Architecture in the Iranian culture

معماری در فرهنگ مردم موضوع گفتگوی برنامه هفت کوچه است که دوشنبه ۵ اسفند پخش می شود.

به گزارش روابط عمومی رادیو فرهنگ، برنامه هفت کوچه برنامه ای از گروه مطالعات فرهنگی است که شنبه ، دوشنبه و پنج شنبه از ساعت 8:30 تا 9:30 پخش می شود.

این برنامه به بررسی موضوعات مرتبط با فرهنگ مردم اختصاص دارد.

یکشنبه ۴ اسفند ۱۳۹۲

در برنامه دوشنبه که کارشناس آن نصرالله حدادی( پژوهشگر تاریخ )خواهد بود ، درباره معماری در فرهنگ مردم و پیشینه تاریخی و تمدنی معماری در فرهنگ مردم ایران زمین اختصاص دارد.

هفت کوچه دوشنبه ها به تهیه کنندگی هادی موسوی نژاد و با اجرای سکینه ارجمندی تقدیم علاقه مندان می شود.

منبع : سایت

منابع و سایت های فربد حیدری

سایت طراحی استخر

سایت معماری و هنر ایران زمین ( سوناسازان )

سایت هنر و دکور سنتی ایران زمین

ملات و انواع ملات ها در معماری و ساختمان سازی ایران

 

ماده خمیری شکلی است که مصالح بنایی را به یکدیگر می‌چسباند و آنها را به دیوار و سایر اجزای ساختمان بدل می‌سازد.

ملات ها چه مزایایی دارند

 

1 - قطعات را به یکدیگر می‌چسبانند و فضای ما بین آن ها را پر می‌نمایند.

2 - با یک پارچگی که ایجاد می‌نمایند باعث توزیع تقریباً یک نواخت نیرو می‌شوند.

3 - اختلاف اندازه در اجزا را جبران می‌نمایند.

4 - موجب می‌شوند قطعات فلزی و مسلح کننده ها با دیوار، به صورت کامل و یک پارچه عمل کنند.

5 - به کمک ایجاد خطوط سایه روشن و یا تاثیر رنگ موجب پدید آمدن ماهیتی زیبا می‌شوند.

 

 

مجموعه‌ای از یک یا چند ماده چسبنده (سیمان، آهک، گچ و...) ماده پر کننده (ماسه شسته و دانه بندی شده) ماده روان‌کننده (آب) هستند و به میزان کافی به منظور ایجاد حالت خمیری و مخلوط کارایی دارند.

این مصالح باید به دقت اندازه‌گیری و مخلوط شوند تا تعادل مطلوبی به برای بر آوردن خصوصیاتاساسی آن بدهند.

مواد خمیری و چسبنده‌ای است که جهت اتصال رجها به یکدیگر و برای به وجود آوردن جسم واحدی از اسکلت و استخوان‌بندی ساختمان به کار می‌رود. وجود این ماده باعث می‌گردد که ساختمان به صورت یکپارچه در آید. از این ماده جهت کارهای گوناگون ساختمانی استفاده می‌شود. که انواع مختلفی دارد.

محتویات

۲ خواص

۳ انتخاب نوع

۴ ترک در سطح

۵ نحوه تهیه

۶ انواع

۷ انواع کاربرد

۸ خواص حالت خمیری ملات

۹ ملات گل آهک

۱۰ ملات ماسه آهک

۱۱ ملات پی دارو

۱۲ ملات ماسه سیمان

۱۳ ماسه سیمان آهک

۱۴ ملات گچ و گچ و خاک

۱۵ مورد استفاده در معماری ایرانی

۱۵.۱ هوازی

۱۵.۲ ملاتهای آبی

۱۶ منابع

دسته بندی

۱- هوازی : ترکیبات فعل و انفعالات آنها در هوای خشک انجام شده و مقاوم می‌گردند. چنانچه هوازی در مجاورت رطوبت قرار گیرد ابتدا در آنها دگرگونی به وجود آمده و چنانچه اندود باشند طبله کرده و اگر در بین رجها به کار رفته باشد، اسکلت دچار نقایصی فنی شده و بالاخره ماهیت خود را از دست داده و در نتیجه سبب تخریب بنا می‌گردد.

۲- آبی: که در مجاورت رطوبت و یا در زیر آب خودگیری خود را انجام می‌دهند و سخت می‌گردند. چنانچه آبی که بنا به نوع مواد چسبنده خود، در هوای خشک واقع شوند ، وجود گرما باعث پوک شدن می‌شود. پوکی در سبب جدا شدن رجها از یکدیگر و به مرور زمان سبب جابجایی در قطعات به کار رفته در اسکلت بنا می‌گردد.

به طور کلی مقاومت آن به وضع اقلیم ، مکان و محیط و نوع و کاربرد ساختمان بستگی کامل دارد . به همین دلیل است که نوع آن انتخاب می‌گردد. مثلاً که برای ساختمان یک حمام بکار می‌رود ، با آن که برای ساختن یک بادگیر مصرف می‌شود کاملاً متفاوت است.

خواص

برای بنایی یکی از مصالحی است که باید ضمن داشتن انعطاف‌پذیری، احتیاجات مختلف دیگری را نیز بر آورده سازد. بر خلاف اعتقاد عامه، تمام خواسته‌ها را بر آورده سازد وجود ندارد، لیکن شناخت مواد تشکیل دهنده آنها وخواص آن ها ، طراح را قادر خواهد ساخت تا مخلوط مناسب برای هر طرح را انتخاب کند.

عمل کرد اساسی آن این است که مصالح بنایی را به صورت توده‌ای یک پارچه به یکدیگر بچسباند. از دیدگاه دیگر ، مصالح جدا از یکدیگر را به هم می‌پیوندد، تمام شکاف‌ها و ترک را پر می‌کند و بستر یک نواختی را فراهم می‌سازد. باید طوری عمل کرد که یک پارچگی کار هنگام اجرا تامین گردد ؛ افزون بر آن مجموعه در برابر محیطی حاکم مقاوم و نفوذ ناپذیر باشد. چنانچه چسبندگی لازم بین آن و دیگر مصالح ساختمانی تامین شود، دیوار دارای دوام کافی برای تحمل عوامل محیطی خواهد بود.

انتخاب نوع

نوع آن بر اساس محل استفاده و شرایط محیطی و آب و هوا و نیز خواص آن انتخاب می‌گردد.

برای کار در هوای سرد: در هوای سرد می‌توان ار ملات‌های ماسه سیمان و باتارد استفاده کرد.

برای کار در هوای گرم: مواد افزودنی نگهدارنده آب و کندگبر کننده و ضد تبخیر اضاف می‌شود.

ترک در سطح

تا جایی که ممکن اس باید سعی شود در سطح آن ترک وشکاف ظاهر نگردد زیرا غیر از صدمه زدن به زیبایی دیوار باعث نفوذ رطوبت به داخل آن می‌شود.

عوامل ترک خوردگی =

۱-انقباض ناشی از خشک شدن اولیه در محصولات سیمانی.

۲-انبساط اولیه ناشی از رطوبت در محصولات خاک رس.

۳-تغییرات درجه حرارت.

۴-تغییرات رطوبت.

۵-بارگذاری

نحوه تهیه

اختلاط برای ایجاد خواص مورد نظر در آن از اهمیت بالایی بر خوردار است. ملات باید به اندازه هر بار استفاده فوری تهیه شود.

تمامی ملات‌ها باید با حداکثر میزان آبی که می‌توان با آن مخلوط کرد، تهیه شوند.

مخلوط کردن ملات ماسه سیمان با دستگاه.

مخلوط کردن ملات سیمان با دست.

انواع

ملات‌ها بر اساس نوع خودگیری، نوع ماد چسبنده، نوع و اندازه ماده پر کننده، مواد افزودنی و نوع کاربرد به گروه‌های مختلفی تقسیم می‌شوند:

انواع خودگیری

ملات هوایی : ملاتی است که پس از تغییرات فیزیکی و شیمیایی در مجاورت هوا سفت و سخت می‌شود، به عبارت دیگر گیرش ملات هوایی و سفت سخت ماندن آنها به هوا نیاز دارد.

ملات آبی : ملاتی است که زیر آب یا هوا به طریق شیمیایی می‌گیرد و سفت و سخت می‌ماند.

نوع ماده چسبنده : بر اساس نوع ماده چسباننده می‌توانیم ملات‌ها را به گروه‌های مختلفی تقسیم کنیم مثلاً ملات‌های سیمانی،آهکی، گچی، قیری، پلاستیکی و ملاتهای ترکیبی که از چند نوع ماده چسبنده تشکیل شده‌اند.

انواع ماده پر کننده : سنگ ‌دانه یا بخش اصلی ملات را ماسه تشکیل می‌دهد.

انواع مواد افزودنی : شامل: حباب سازی ، روان کنندها ،تندگیر کننده‌ها ، مواد نگهدارنده آب ، مواد پوزولانی ، مواد آب بند کننده و مواد رنگی هستند.

انواع کاربرد

ملات‌ ها از نظر کاربرد به دو دسته تقسیم می‌شوند:

ملات‌های معمولی

ملات‌های ویژه

ملات‌های معمولی

دارای انواع گوناگون ملات هستند:

ملات رسی:

۱- ملات گل و کاه گل : ماده چسباننده ملات گل و کاه گل خاک رس است . پولک‌های خاک رس پس از مکیدن آب به صورت خمیری در می‌آیند و دانه‌های ماسه داخل خاک را به یکدیگر می‌چسبانند.

۲- ملات گل آهکی : دو اشکال عمده در ملات گل وجود دارد، یکی انقباض ناشی از خشک شدن و ترک خوردن و دیگری وارفتن ملات در آب .

ملات ساروج

ملات گچی : ملات گچی خالص ، ملات گچ مرمری ، ملات گچ وخاک ، ملات گچ و ماسه ، ملات گچ و پرلیت ، ملات گچ و آهک .

ملات سیمانی : ملات ماسه سیمان ، ملات ماسه-سیمان – آهک ، ملات سیمان بنایی ، ملات سیمان – پوزولانی و آهک - پوزولانی.

ملات ماسه آهک

ملات قیری

ملات‌های ویژه

ملات درزبندی قطعات بتنی : این ملات از گروه ملات‌های سنگین سیمانی می‌باشند که بر اساس نیروی وارد به آنها پیش بینی و تهیه می‌شوند.

ملات‌های تزریقی

ملات کفی : ملات ماسه وسیمان ، ملات فلز و سیمان ، ملاتهای سیمان پلیمری .

ملات‌های ضد رطوبت

ملات‌های ضد صدا

ملات‌های ضد اشعه ایکس

خواص حالت خمیری ملات

ملات با حالت خمیری به کار می‌رود وسپس سخت می‌شود. بنابر این بررسی ویژگی‌های آن در دو قسمت بررسی می‌شود:

ویژگی‌های آن در زمان خمیری

ویژگی آن بعد از سخت شدن

خصوصیات خمیری ملات از آن نظر اهمیت دارد که مشخص کننده مناسب ملات در هنگام بنایی است و همانند ملات سخت شده در خور توجه است.

هر دو آنها تعیین کننده ویژگی‌های دیوار یا عنصر تکمیل شده‌ای هستند که باید مقاوم و مستحکم باش..... –

خواص ملات‌ها در حالت خمیری عیبارتند از

کارآیی، قابلیت نگهداری آب ، روانی اولیه و روانی پس از مکش

کارآیی : ملات کارا یک پارچه و چسبنده است و از قوام و غلظت مطلوب بر خوردار است.

این ویژگی آن را برای بنایی مناسب می‌نماید. ملات زمانی کارا و کامل است که اجزای مخلوط از یکدیگر جدا نشوند،وزن قطعه را به خوبی تحمل نماید، به راحتی تراز شود و حالت خود را حفظ کند، امتداد ردیف چینی افقی را به راحتی به وجه قائم عنصر ساختمانی بچسباند و به آسانی در محل‌های ملات خور بدون آنکه بچکد و روی دیوار را لکه لکه کند، پهن شود.

قابلیت نگهداری آب :

این ویژگی در ملات مانع از دست رفتن سریع آب مخلوط شده در هنگام تماس آن با سطح جاذب مصالح بنایی می‌شود و در نتیجه از کاهش حالت خمیری در ملات می‌شود.

در زمان تماس با مصالح بنایی که خاصیت جذب کمی دارند، قابلیت بالایی نگهداری آب مانع از آب انداختن ملات می‌شود.

آب انداختن باعث به وجود آمدن لایه نازکی از آب بین ملات و مصالح ساختمانی می‌شود، این حالت موجب شناوری و کاهش چسبندگی بین ملات و مصالح بنایی خواهد شد. قابلیت نگهداری آب در آزمایشگاه به وسیله آزمایش روانی اندازه‌گیری می‌شود.

روانی اولیه و روانی پی از مکش:روانی ملات با یک آزمایش ساده مشخص می‌شود.

یک مخروط ناقص از ملات بر روی دستگاه مخصوص قرار می‌گیرد.. این وسیله در ۱۵ ثانیه ۲۵ بار بالا و پایین می‌رود. در طول این مدت ملات روان و قطر مخروط بیشتر می‌شود. روانی نسبت بین میزان افزایش قطر ملات به قطر اولیه است که به صورت درصد نمایش داده می‌شود.

-خواص ملات سخت شده عبارتند از : استحکام چسبندگی ، دوام ، مقاومت فشاری ، تغییرات حجمی ، عدم نفوذ آب ، زمان سختی ، شوره زدن و رنگ .

استحکام چسیندگی: در واقع مهمترین ویژگی ملات سخت شده است . متغیرهای زیادی موجب چسبندگی می‌شوند که عبارتند از:

خواص ملات =

نوع و میزان مواد اولیه (میزان چسبندگی مواد متفاوت است ، هر چه میزان ماده چسبنده بالا باشد، استحکام و چسبندگی آن بیشتر است و بلعکس) ،

روانی (بین میزان روانی ملات با مقاومت کششی آن ارتباط مستقیمی وجود دارد. استحکام چسبندگی برای تمام ملات‌ها، با بهبود روانی افزایش می‌یابد.)،

تاثیر میزان هوا (افزایش میزان هوا در ملات با کاهش میزان چسبندگی هماهنگ است.)،

قابلیت نگهداری آب (هر چه قابلیت نگهداری آب در ملات بیشتر باشد چسبندگی آن بهبود یافته در نتیجه استحکام چسبندگی آن افزایش می‌یابد.)،

مقاومت فشاری (هر چقدر مقاومت فشاری ملات بیشتر باشد استحکام چسبندگی آن بیشتر است. مقاومت فشاری ملات با مقدار ماده چسبنده درون آن بستگی تام دارد. افزایش مقاومت فشاری با افزایش مقدار چسبنده نسبت مستقیم دارد و با افزایش مقدار آب بیش از مقدار مناسب نسبت معکوس پیدا می‌کند.)

خواص مصالح بنایی

: بافت مصالح بنایی ، میزان جذب آب ،

اجرا:سرعت اجرا، حفظ رطوبت ملات

نگهداری:کنترل حرکت، کنترل رطوبت،کنترل حرارت

دوام:دوام ملات یا توانایی آن در مقابل یخ بندان در دوره‌های مکرر اندازه‌گیری می‌شود.

مقاومت فشاری:مقاومت فشاری ملات بستگی تام با مقدار ماده چسبنده درون آن دارد.

تغییر حجم

عدم نفوذ آب:مقدار عمده نشست آب در دیواره‌های بنایی از طریق ترک‌های ریز بین ملات و اجزای دیوار صورت می‌پذیرد.

زمان سختی:زمان سختی ملات، سرعتی است که ملات مقاومت لازم را در برابر خراشیدگی و سایش پیدا می‌کند.

شوره زدن:نفوذ مقدار زیادی آب به دیوار ساختمانی که ملات آن دارای نمک‌های محلول زیادی است، موجب بروز شوره می‌شود.

رنگ ملات:هماهنگی و یک نواختی رنگ بندها تاثیر چشمگیری در ظاهر دیوار ساختمانی دارد. شرایط آب و هوایی، میزان رطوبت همراه با مصالح بنایی و اختلاط ملات تاثیر اساسی در رنگ ملات در بندها دارد.

ملات گل آهک

ملات گل آهک ملات از ارزان ترین و ضعیف ترین ملات هاست همان طور که از اسم آن پیدا است ماده چسبنده در آن آهک شفته است این ملات که برای آن استادارد تعیین نشده در قدیم در ایران استفاده می شده است ولی به تدریج با شناختن سیمان و ماسه و خواص آن منسوخ شد .

خاک رس کوبیده شده و سرند می‌گردد. آهک شکفته و یا شیره عسلی آهک به خاک اضافه شده و مخلوط می‌گردد. آهک شکفته و یا شیره عسلی آهک به خاک اضافه شده و مخلوط به صورت آخوره در آمده، آب لازم به آن اضافه می‌گردد. پس از خیس شدن کامل خاک در زمان کافی، مخلوط ورز داده شده و به عنوان ملات عسلی جهت کرسی چینی، دیوارچینی و اسکلت سازی بناها در زمینها مرطوب استفاده می‌شود. از این ملات در قدیم برای ساختن مجاری، حوضهای آب و منبعهای کوچک و بزرگ ، آب انبارهای عمومی و پوشش طاقهای عرقچین و کروی آنها با رعایت پوشش غوطه چینی استفاده شده است. به طور کلی از این ملات برای استفاده در مکانهایی که دارای رطوبت و نفوذ مستقیم آب مانند حمامها عمومی، مجاری آب ، فاضلاب و غیره بهره گرفته می‌شود.

ملات ماسه آهک

ماسه مصرفی در ملات ماسه آهک باید بیشتر خاکی باشد این نوع ماسه که به آن ماسه کفی می‌گویند از بستر رود خانه به دست می‌آید آهک مورد نیاز در این نوع ملات در حدود ۳۰۰ الی ۴۰۰ کیلوگرم آهک در متر مکعب ماسه است این ملات بیشتر برای آجر چینی به کار می‌رود

ملات ماسه آهک به دو شکل تهیه می‌شود.

الف: آهک شکفته شده با ماسه به نسبت معلوم مخلوط شده و سپس آخوره می‌شود و بدان آب اضافه می‌گردد و با ورز دادن ملات ماسه آهک تهیه می‌شود.

ب: شیره آهک وارد آخوره ماسه آهک شده به آن آب اضافه می‌شود و ورز کامل گرفته تا ملات ماسه آهک به دست آید. که این روش کاملا اصولی بوده و ملاتی ممزوج به وجود می‌آید.

به طور کلی از ورز دادن کامل آن ملاتی به صورت عسلی به دست می‌آید. بدیهی است مقدار آهک بایستی در حد متناسب باشد. زیرا آهک اضافی باعث پوک شدن ملات به مرور زمان خصوصا در اقلیمهای خشک و گرم می‌شود. مقدار آهک برای هر متر مکعب ۲۵۰ کیلوگرم و یا به نسبت یک بر چهار اصطلاحا پرمایه گفته می‌شود، خواهد بود. این ملات با رعایت آجرهای آبخوره شده جهت رجهای کرسی چینی، دیوارهای آجری، مجاری آب، حوضچهها، حوضهای آب و آب انبارها در قسمتهایی که احتمال اثر رطوبت و نفوذ آب وجود داشته باشد، با رعایت دوغاب ریزی روی رجها و آب بندی کردن آنها به شکل رج به رج به کار می‌رود.

همچنین در سنگ کاری و فرش کفهای مرطوب به عنوان ملات و در پی سازی و مواد مشابه کاربرد فراوان داشته و دارد. فرق ملات گل آهک و ماسه آهک در این بوده که در ملات گل آهک به علت عدم وجود دانه‌های ریز و درشت احتمال خرد شدن ملات در زیر رجهای و نیروهای فشاری وجود داشته، در صورتی که در ملات ماسه آهک خطرترک و خرد شدن ملات وجود ندارد. از ویژگیهای ملات ماسه آهک دانه بندی ریزدانه ماسه‌ها می‌باشد که با رعایت آن ملاتی با لز و مرغوب به وجود خواهد آمد.

خودگیری مراحل اولیه این ملات پس از ۱۲ تا ۲۴ ساعت بوده و مرحله دوم تا ۲۸ روز و خودگیری نهایی در مقابل رطوبت بعد از سالها و با فعل و انفعالات شیمیایی کربنات کلسیم و جذب گاز انیدریک کربنیک از هوا می‌باشد تا به حالت اول برگردد و جسم را به وجود آورد.

Ca(OH)2 + CO2 = CaCo3 + H2O این ملات آبی بوده از این رو در روزهای اول ترکیب به طور مصنوعی به آن آب پاشیده می‌شود تا خودگیری خود را دنبال کرده و اصطلاحا سوخته یا پوک نشود. چنانچه نوع دانه بندی مرغوب و مقدار آهک و آب کافی باشد، برای ملات ۲۸ روزه تاب فشاری در حدود 60 Kg/Cm2 خواهد بود .

ملات پی دارو

این ملات تشکیل می‌شود از پیه مذاب همراه با گرد آهک شکفته ، معمولا مقدار و نسبت این دو جسم یکی بوده و از برای گرفتن درز و نفوذ آبرفتها، منبع و حوضچه آب انبارها و یا کناره شیر آب سنگی و سفالهای آب منگولها و مواردی مشابه به کار میرفته است. نحوه استفاده از این ملات بدین صورت است که بیشتر پیه بز را به وسیله حرارت باز کرده و در حالت روانی کامل گرد آهک شکفته نرم و الک شده بدان پاشیده می‌شود و ورز می‌گیرد تا در حالت خمیری ملایم درآید. بلافاصله در حالی که گرم است، در محلی که قبلا به صورت شکافی باز شده است قرار می‌گیرد و با پشت قاشق به طرفین پخ یا ماهیچه و پس از سرد شدن، ملات جامد و به مرور خودگیری خود را انجام می‌دهد. به علت چرب بودن این ملات در مقابل آب نفوذ ناپذیر می‌باشد. در مواردی به این ملات خاک رس و تار پنبه آن هم به اندازه کم اضافه می‌شود تا ملات بدون پیوند نباشد. در بعضی موارد به این ملات، سفیده تخم مرغ نیز اضافه میشده است. وجود سفیده تخم مرغ باعث چسبندگی بیشتر مواد می‌شود. همچنین اضافه کردن مقداری موی بز و یا پشم شتر به جای تار پنبه سبب پیوند بیشتر دانه‌ها و مواد ملات به یکدیگر می‌گردد. خودگیری این ملات نیز در زیر آب و در دسته ملاتهای آبی می‌باشد.

ملات ماسه سیمان

در ملات ماسه سیمان از ماسه شکسته یا ماسه رود خانه‌ای کاملا شسته استفاده می‌شود مقدار سیمان در این ملات بین ۳۰۰ تا ۶۰۰ کیلوگرم در متر مکعب می‌باشد نظر به این که سطح مخصوص ماسه به علت ریزی دانه از سطح مخصوص شن و ماسه بیشتر است و از طرفی سیمان باید مانند فیلم نازکی دور تمام دانه قرار گیردو باعث چسبندگی آن‌ها به یکدیگر شود مقدار سیمان مصرفی در ملات بیشتر از سیمان مصرفی در بتن است از این ملات در تمام قسمت‌های ساختمان متوان استفاده کرد مانند آجر کاری، سیمان کاری، کاشی کاری و غیره[۹]

ماسه سیمان آهک

به این ملات باتارد یا حرام‌زاده می‌گویند از ملات محکم و ارزان در ساختمان است ماسه این ملات ماسهٔ رود خانه است و چند درصد هم خاک دارد برای ساختن این ملات حدود ۱۰۰ تا ۱۵۰ کیلو گرم سیمان و ۱۵۰ تا ۲۰۰ گرم آهک در متر مکعب ماسه لازم است این ملات بیشتر در اجر چینی و دیوار سازی استفاده می‌شود

این ملات و سایر ملات‌هایی که آهک دارند را نمی‌توان در مکان‌هایی که در تماس با قیراست استفاده کرد زیرا آهک قیر را فاسد می‌کند

بعد استفاده از ملات‌هایی که در آن‌ها سیمان به کار رفته باید حداقل تا ۳ -۴ روز آن آبپاشی کنند تا سختی لازم را به دست‌آورد

ملات دارای سیمان نباید در دماهای زیر صفر استفاده شود زیرا در این صورت آب داخل ملات یخ بسته سیمان سخت نمی‌شود

ملات گچ و گچ و خاک

این ملات ها بیشتر موقع ساختن طاق ضربی و دیوار های تیغه ای 5 سانتی متری به کار می رود درصد خاک و گچ بستگی به سرعت گیرایی گچ دارد و معمولا حدود 50 در صد گچ و 50 درصد خاک رس است علت اضافه نمودن خاک رس به گچ این است که اولا گچ و خاک ملاتی دیر گیر تر نسبت به ملات گچ خالص هست در ثانی وجود خاک در گچ آن را پلاستیک تر (خاص شکل پذیری ملات را بیشتر می کند ) میکندملات گچ و گچ و خاک از ملات های زود گیر هستند

مورد استفاده در معماری ایرانی

هوازی

ملات گل

کاهگل

سیم کاهگل

ملات ریگ

ملات گچ و خاک

ملات گچ

ملاتهای آبی

ملات خشک

ملات گل آهک

ملات ماسه آهک

ساروج

ملات قیر چارو

منابع

حسین زمرشیدی- معماری ایران - مصالح‌شناسی سنتی

مهندس زهره بزرگمهری- جزوه سازه در معماری - ۱۳۸۵

فروتنی، مصالح و ساختمان، 74.

فروتنی، مصالح وساختمان، 62.

زمرشیدی، معماری ایران مصالح شناسی سنتی، 26.

کتاب اجزای ساختمان و ساختمان سیاوش کباری

زمرشیدی، حسین. معماری ایران مصالح شناسی سنتی. انتشارات زمرد، 1381.

کتاب اجزای ساختمان و ساختمان سیاوش کباری

زمرشیدی، حسین. معماری ایران مصالح شناسی سنتی. انتشارات زمرد، 1381.

زمرشیدی، حسین. معماری ایران مصالح شناسی سنتی. انتشارات زمرد، 1381.

کتاب اجزای ساختمان و ساختمان سیاوش کباری

کتاب اجزای ساختمان و ساختمان سیاوش کباری

کتاب اجزای ساختمان و ساختمان سیاوش کباری

منبع ویکی پدیا

منابع و سایت های فربد حیدری

سایت طراحی استخر

سایت معماری و هنر ایران زمین ( سوناسازان )

سایت هنر و دکور سنتی ایران زمین

رنگ سازی سنتی

استفاده از مواد معدنی و آلی ( گیاهی و جانوری ) ، به منظور استفاده از رنگ آنها در ایران از سابقه ای طولانی برخوردار است و حداقل جوامع ساکن در ایران از هزاره ی هشتم به بعد از مواد رنگزا استفاده می کردند و همراه با تجارب انسان به تدریج دامنه استفاده از رنگ ها گسترش یافت و در امور مختلف بکار گرفته شد.

 

مدارک و شواهد نشان می دهد که عمده رنگ های مورد استفاده هنرمندان در زمینه های کاشیکاری ، قالیبافی و دیگر منسوجات، تذهیب و تشعیر، شامل تعدادی رنگ مشخص است.

به طور مثال مرکب خوشنویسی و طراحی را از دوده ی چراغ می ساختند ؛ دوده ی چراغ را با صمغ عربی می آمیختند . مرکب ضد آب را با توتیا (سولفات آهن) و روغن مازو می ساختند. بیشتر رنگ ها از مواد معدنی بود ، مثلا شنگرف و سولفید جیوه برای ساخت رنگ های قرمز، لاجورد و آزوریت برای رنگ آبی، مرمر سبز برای رنگ سبز و انواع اخرا برای رنگ های زرد و قهوه ای و سرخ بکار می رفت ؛ رنگ سفید را نیز از گچ یا کربنات سرب تهیه می کردند . تمام رنگ ها را با ماده کمکی از صمغ عربی به هم می آمیختند و از طلا به شکل زرورق یا براده ای آمیخته با چسب حیوانی استفاده می شد .

مهم ترین رنگ سرخ مورد مصرف در رنگ سازی روناس است که از ریشه بوته روناس بدست می آ ید. ریشه روناس از وقتی دو ساله شد مورد استفاده قرار می گیرد . این گیاه در هفت سالگی دارای مقدار رنگ بیشتری است و رنگ آن ارغوانی سیر است و هرچه گیاه جوانتر باشد رنگ آن به قرمز سفالینه ای می گراید . از دیگر رنگ های قرمز مایل به ارغوانی، رنگی است که از ریشه هوایی گیاه چوبه می گیرند . رنگ سرخ تند ویژه ای نیز از لاک بدست می آید که محصول فرعی صمغ لاک است .

یکی از رنگ های زرد، گل رنگ است که از گلبرگ خشک شده و کوبیده ی آن جهت ساخت زرد لیمویی استفاده می شود ، از دیگر زردها زرد زعفران است که از کلاله زعفران بدست می آید که بسیار گران بوده و بیشتر برای ابریشم بکار می رود . یکی دیگر از انواع زرد ، زردچوبه است که به آن زعفران هندی نیز می گویند از شیره پوست انار نیز زرد ملایمی بدست می آید . دیگر زردهای مورد استفاده در رنگرزی سنتی زردی است که از گل میمون بدست می آید یا از توت های کوهی نرسیده که مایل به نارنجی است . زرد گندل نیزاز گیاه گندلاش و زرد پاییزی از برگ مو بدست می آیند . رنگ آبی، تقریبا منحصرا از نیل بدست می آید که از برگ های گیاه رنگ وسمه تولید می شود . دیگر آبی ها برگ قیطران به رنگ ارغوانی آبی که از برگ گیاه گرفته می شود و در صورت ثابت شدن بوسیله اوره ، رنگ آبی فیروزه ای بدست می دهد .

سبز چینی از دو گیاه از خانواده خولان بدست می آید . از ترکیب زرد گل میمون و نیل نیز سبزی بدست می آید که به سبز نبی معروف است .

از پوست گردو رنگ قهوه ای بدست می آید و اگر این قهوه ای مجدداً با روناس رنگ شود رنگ شتری بدست می آید . رنگ شتری دیگر از پوست کوبیده انار و پوست بلوط بدست می آید . اگر الیافی را که قبلاً با نیل سورمه ای کرده اند با ترکیب جوهر مازو و زاج زرد رنگ درست کنند رنگ مشکی سیر بدست می آید .

منبع : سایت

گرداوری و ویرایش : فربد حیدری

سایت گروه فن و هنر ایران زمین

سایت جامع پیمانکاران ساختمان

هنر سنتی ایران زمین

تاریخ نقاشی در ایران (قبل از اسلام)

قدیمی ترین آثارنقاشی ایران بر دیوار های غار لرستان به دست آمده که بیش از 12هزار سال پیش قدمت داره اما بیشتر نقاشی های به دست آمده ی ایران روی سفالینه ها است . نقش هایی که در سیلک کاشان و شوش بر سفالینه ها به دست آمده ، شکل هایی از حیوانات و طبیعت ، که بسیار ساده و هندسی ترسیم شده اند . با توجه به این که خط از نقاشی به وجود اومده ، این نقش ها هم چیزی شبیه خط بوده اند .

 

در دوران هخامنشی کاشی کاری و نقش برجسته های فراوانی در تخت جمشید که نام اصلی آن «پارسه» بوده وجود دارد اما نقاشی ای وجود ندارد . ازخصوصیات سبک این دوره تقارن است و نشان دادن عظمت و جلال .

در دوره ی سلوکی و اشکانی آثاری در سیستان یافت شده که از خصوصیات آنها،استفاده از رنگ های تخت و بدون سایه روشن و با قلم گیری سیاه رنگ در کشیدن فیگورها است . چون اشکانیان از نژاد یونانی بودند پس هنر این دوره از هنر یونانی اثر گرفته است .

ساسانیان چون خود را وارث فرهنگ هخامنشی می دانستند در هنر آنها نیز مشاهده می شد . خصوصیات آن شبیه به دوره هخامنشی است با این تفاوت که نقش های دوره ساسانیان روایتی بودند اما هخامنشی حالت نمادین داشته اند . اما نکته مهم در این دوره ظهور پیام آورانی مثل مانی و مزدک است که معجزه مانی در نقاشی بوده و از کتاب او که ارژنگ نام دارد و صفحاتی باقی است و نشان دهنده نقاشی در این دوره است . با مقایسه آثار این دوره با دوره اسلامی می توان این فرض را داشت که نقاشی های این دو دوره با هم پیوندهایی داشته اند .

پرده گرونیکا

یکی از نقاشی های بزرگ پیکاسو (پرده ی گرنیکا ) است که در سال 1937 کشیده شد . در آن سال شهر گرنیکا در اسپانیا توسط بمب افکن های آلمانی که برای فاشیست های اسپانیایی کار می کردند بمباران شد و به نابودی کشیده شد . پیکاسو ماموریت داشت از طرف دولت جمهوری اسپانیا یک نقاشی دیواری برای نمایشگاه بین المللی پاریس بکشد . این نقاشی به رنگ های سیاه و سفید و خاکستری و صحنه ای از وحشت و ویرانی است پیکاسو برای بیان این همه از یک عمر تجربه ی خویش کمک گرفت . او تصور ذهنی خود را از درد و رنج بیان کرد بدون آنکه خود واقعه را بکشد . نه از شهر و هواپیما و انفجار خبری است ، نه به روز و سال اشاره شده نه نام دشمن و یا قهرمانی در کار است . با این وجود این اثر یک اعتراض است و( انسان این را در می یابد ، حتی اگر چیزی از تاریخ آن نداند) . آیا این اعتراض (در زبان اسب ، بر دست ها ، کف پا ها ، پستان مادر ،چشم ها توی سر) نهفته است ؟ آنچه در نقاشی بر آنها گذشته ، معادل ذهنی آنچه است که بر آنها گذشته است . وادار می شویم که دردشان را با چشم احساس کنیم و درد ، اعتراض جسم است . او در اینجا بیم و درد را از تاریخ بیان می کند .

از این پس نقاشی های موفق او با تجربه این کار بود .

سوررئالیسم

از حدود سال 1920 مکتب سوررئالیسم که در هنر ادبی دیده شده بود به تدریج در هنر های تجسمی بوجود آمد . بنای این مکتب بر اصالت و هم و رویا و تداعی آزاد و صور مکتوم در ضمیر ناهشیار است که برای هنرمند این مکتب واقعیت برتر ، نه تصاویر عالم ملموس که توهمات و تداعی های ترکیب بخش خود انگیخته در ضمیر ناهشیار است .

پیکاسو در سال 1924 با نهضت سوررئالیسم مربوط شد ولی همیشه فاصله اش را با آن حفظ کرد . در نخستین نمایشگاه آنان در سال 1925 شرکت داشت او پس از همطراز کردن کلاسی سیسم با کوبیسم ترکیبی تا چندین سال به آزمایشگری در رشته ی نقاشی خیال پردازانه پرداخت و هیولا ها را بر روی پرده ی آثارش آورد . پیکاسو و سورئالیست ها در اصول بنیانی ، به این معنا که هنر قادر است آنچه را که طبیعت و عقل نمی تواند ابراز کند نشان دهند موافقت داشتند ولی اختلاف اساسی بین آنان وجود داشت : به عقیده سوررئالیست ها پیکاسو به دنیای خارج و مضمون وابستگی بسیار داشت و از دنیای اوهام بسیار دور بود با این حال سوررئالیست ها بی آنکه او را رسما" به آنها پیوسته باشد او را مورد قبول داشتند . طراحی روی جلد اولین شماره مجله مینوتر ( نشریه اصلی سوررئالیست ها ) را به او سپردند .

شاید بشه پیکاسو رو نابغه هنر قرن بیستم نامید . می خوام داستان زندگی و آثارش رو بنویسم .

چگونگی رشد و حرکت او از زمان کودکی تا پایان عمرش بر خلاف معمول هنر مندان که در زمان حیاتشون افراد کمی از وجود شان با خبر می شوند ، پیکاسو مشهور ترین هنر مندی یست که در تمام نقاط جهان حتی در روستاهای دور افتاده به عنوان سمبول هنر شناخته شده و کسانی که حتی یک بار هم اثر هنری او را ندیده اند ، آوازه او را شنیداند .او در زمان حیاتش به چنان شهرت و ثروتی رسیده بود که مانند افسانه بود . او درست بعد از جنگ جهانی دوم که همه در فقر به سر من بردند در ازای یک نقاشی از طبیعت بی جان یک قصر در جنوب فرانسه خرید . پیکاسو هر چه را که می خواست کافی بود تصویر آن را بکشد این واقعیت شبیه افسانه میداس است . میداس به هر چی دست میزد طلا می شد پیکاسو هم هر چی که خطی دورش میکشید از آن خود می کرد اما افسانه میداس مضحک و غم انگیز بود چون به چیزهای طبیعی نمی توانست دست بزند و روزی دستش به دخترش خورد و دختر طلا شد .

شهرت پیکاسو ، با ثروتش افزایش می یافت در اصل او اول به شهرت سپس به ثروت دست یافت .

او در مالاگا از شهر های اسپانیا در سال 1881 به دنیا آمد و در بیشتر جنبش های هنری پس از اواخر سده ی 19ام شرکت کرد و خود آفریننده ی بسیاری از آنها شد .

پدرش هنر تدریس می کرد و پیکاسو در یک محیط هنری بزرگ شد وقتی در اواخر عمر به یک نمایشگاه نقاشی کودکان رفته بود گفت :"نخستین طراحی های مرا هرگز نمی شد در نمایشگاه کورکان به نمایش گذاشت چون می شود گفت خامی و سادگی کودکی در آنها نبود من خیلی زود از دوره ی آن رویای شگفت انگیز بیرون آمدم آن موقع طراحی هایی می کشیدم که کاملا آکادمیک بودند و دقت و درستی آنها هنوز هم مرا می ترساند او خوشحال می گفت وقتی به سن اینها بودم می توانستم مثل رافائل طراحی کنم اما یک عمر طول کشید تا توانستم مثل اینها طراحی کنم"

آری شاید حسرت کودکی از دست رفته موجب می شود که طراحی های او به سادگی دوران کودکی بگراید.

منبع وبلاگ

گرداوری و ویرایش : فربد حیدری

سایت گروه فن و هنر ایران زمین

سایت جامع پیمانکاران ساختمان

هنر سنتی ایران زمین

نکاتی جالب درباره خرمشهر

 

بد نیست بدانیم:

- بدون شک نگاهی هرچند کوتاه به برخی نکات بارز و مهم جنگ ، خالی از لطف نبوده و چه بسا انسان را برای مطالعه بیشتر در زمینه مورد نظر تشویق و تحریص نماید.

عراق پیش از حمله متجاوزانه به خاک ایران نقشه هایی در کتاب های درسی مدارس چاپ کرده بود که از خوزستان ایران به عنوان «عربستان» نام برده به جای آبادان نوشته شده بود «آبدانا» به جای خرمشهر «محمره» به جای سوسنگرد «خواجیه» و به جای اهواز «الاحواز» .

 

مهرماه سال ۵۹ هنگامی که ارتش تا دندان مسلح عراق در برابر تعداد کمی از رزمندگان محلی مستقر در خرمشهر زمینگیر شد و ۴۵ روز تلفات داد تا بتواند شهر را بگیرد در توجیه مقاومت سپاه و نیروهای مردمی در خرمشهر، رادیو عراق برای این که بر این افتضاح عظیم ارتش عراق سرپوش بگذارد اعلام کرد «مقاومت نیروها در خرمشهر در اثر ترس از جوخه های اعدامی است که به منظور اعدام افراد فراری از جبهه در پشت سر نیروهای ایرانی تشکیل شده است.»

عراق برای اشغال خرمشهر در پاییز سال ۱۳۵۹ که فقط ده ها تن از بچه های سپاه و بسیج و مردم محلی با کمترین سلاح و مهمات در آن بودند ۴۵ روز پشت دروازه های خرمشهر جنگید و تلفات داد.

- در عملیات «بیت المقدس» اردیبهشت خرداد سال ۱۳۶۱ که منجر بر آزادسازی شهر خرمشهر و مناطق وسیعی از جنوب کشور شد ، ارتش عراق به جای گذاردن ۱۶ هزار کشته و زخمی و ۱۹ هزار اسیر، مجبور به فرار شد.

- در عملیات «بیت المقدس» ۵۴۰۰ کیلومتر مربع از اراضی جمهوری اسلامی از جمله مراکز مهمی چون شهر خرمشهر، هویزه و پادگان حمید، طی ۲۵ روز نبرد سخت توسط رزمندگان اسلام از اشغال دشمن آزاد گردید.

- خرداد سال ۶۱ رزمندگان اسلام فقط در یک روز و نیم نبرد در خرمشهر، که ده ها هزار سرباز عراقی مجهز به پیشرفته ترین سلاح، تانک و تجهیزات در آن مستقر بودند، این شهر را آزاد کردند.

- درعملیات بزرگ فتح المبین، تبلیغات عراق از «تارومارشدن ۱۲ لشکر ایران» ، در حملات موفق عراق و «به کنترل گرفتن اوضاع جبهه های شوش و دزفول» سخن گفت و در عملیات بیت المقدس که به آزادسازی خرمشهر انجامید، عراق از «وارد آوردن خسارات سنگین به نفرات و تجهیزات ایرانی ها» و «سرکوب نیروهای ایرانی و به اسارت گرفتن آن ها» سخن به میان آورد.

- عراق در سال ۶۱ سنگین ترین ضربه ها را از ایران خورد که عمده آن فتح خرمشهر بود. در آن سال، رژیم متجاوز صدام، هر لحظه کار خود را تمام شده می دانست ولی با کمک های تسلیحاتی و مالی کشورهای غربی از جمله آمریکا این ضعف را جبران کرد. صدام در مراسم اعطای نشان به «حمید شعبان» فرمانده نیروی هوایی عراق، در این باره گفته است:

- سال ۱۹۸۲ م (۱۳۶۱) برای ما سال خیلی دشواری بود. در آن سال مجمره (خرمشهر) عقب نشینی کردیم که از بوق و کرناهای ایران، آهنگ اشغال بصره و اشغال سرزمین های عراق شنیده می شد. به زعم همه این ها، تصمیم گرفتیم فقط از بغداد دفاع کنیم. چون با خود گفتیم باید به فکر آن لحظه بود که سربازان ایرانی به پیش می تازند و به سوی بغداد می آیند. از این رو گارد ریاست جمهوری را فقط برای دفاع از بغداد بسیج و آماده کردیم. بنا داشتیم گارد ریاست جمهوری را در اطراف شهر بغداد مستقر کنیم تا بتواند در خارج از پایتخت همراه با پرسنل دیگر ارتش با دشمن پیکار کند. »

- اردیبهشت سال ۱۳۶۱ در هنگامه عملیات بیت المقدس و آزادی خرمشهر،» الکساندر هیگ «وزیر جنگ آمریکا به وزرای پیمان « ناتو » گفت: « پیروزی های ایران منافع آمریکا را به خطر انداخته است ».

- هنگامی که ارتش عراق پس از قبول قطعنامه ۵۹۸ از سوی ایران، مجدداً به خاک ایران تجاوز کرد و تا دیوارهای خرمشهر پیش آمد، حضرت امام خمینی(ره) در پیامی به فرمانده کل سپاه بر ضرورت حفظ خرمشهر تاکید کرده و فرمود:«اینجا نقطه شکست و پیروزی اسلام یا کفر است. باید متر به متر جنگید. اینجا نقطه ای است که حیات سپاه و عدم حیات سپاه در همین جاست ».

منبع: روزنامه همشهری ، ویژه نامه سالروز آزادی خرمشهر سال 84

گرداوری :  سایت آوینی

گرداوری سایت جامع پیمانکاران

--------------------------------------------------------------------   

پیام حضرت امام خمینی قدس سره به مناسبت عملیات بیت المقدس و فتح خرمشهر

بسم الله الرحمن الرحیم

با تشکر از تلگرافاتی که در فتح خرمشهر به این جانب رسیده است، سپاس بی حد بر خداوند قادر که کشور اسلامی و رزمندگان متعهد و فداکار آن را مورد عنایت و حمایت خویش قرار داد و نصر بزرگ خود را نصیب ما فرمود؛ و این جانب با یقین به آن که «مَا النصرُ اِلاّ مِن عندِ الله» از فرزندان اسلام و قوای سلحشور مسلح که دست قدرت حق از آستین آنان بیرون آمد و کشور بقیة الله الاعظم ارواحنا لمقدمه الفدا را از چنگ گرگان آدمخوار که آلت هایی در دست ابرقدرتان خصوصاً امریکای جهانخوارند، بیرون آورد و ندای «الله اکبر» را در خرمشهر عزیز طنین انداز کرد و پرچم پرافتخار «لا اله الا الله» را بر فراز آن شهر خرم که با دست پلید جنایتکاران غرب به خون کشیده شده و خونین شهر نام گرفت، - به اهتزاز در آورد – تشکر می کنم و آنان فوق تشکر امثال من هستند.

آنان به یقین مورد تقدیر ناجی بشریت و برپا کننده ی عدل الهی در سراسر گیتی روحی لتراب مقدمه الفدا می باشند. آنان به آرم «ما رمیتَ اِذ رمیتَ و لکنَّ الله رَمی» مفتخرند. مبارک باد و هزاران بار مبارک باد بر شما عزیزان و نورچشمان اسلام این فتح و نصر عظیم که با توفیق الهی و ضایعات کم و غنایم بی پایان و هزاران اسیر گمراه و مقتولین و آسیب دیدگان بدبخت که با فریب و فشار صدام تکریتی این ابرجنایتکار دهر به تباهی کشیده شدند، سرافرازانه برای اسلام و میهن عزیز افتخار ابدی هدیه آوردید و مبارک باد بر فرماندهان قدرتمند که فرماندهان چنین فداکارانی هستند که ستاره درخشنده ی پیروزی های آنان بر تارک تاریخ تا نفخ صور نورافشانی خواهد کرد و مبارک باد بر ملت عظیم الشأن ایران، این چنین فرزندان سلحشور جان بر کفی که نام آنان و کشورشان را جاویدان کردند و مبارک باد بر اسلام بزرگ این متابعانی که در دو جبهه ی جنگ با دشمنان باطنی و دشمن ظاهری پیروزمندانه و سرافراز امتحان خویش را دادند و برای اسلام سرافرازی آفریدند و هان ای فرزندان قرآن کریم و نیروهای ارتشی، سپاهی، بسیجی، ژاندارمری، شهربانی و کمیته ها و عشایر و نیروهای مردمی داوطلب و ملت عزیز، هشیار باشید که پیروزی هر چند عظیم و حیرت انگیز است، شما را از یاد خداوند که نصر و فتح در دست اوست غافل نکند و غرور فتح، شما را به خود جلب نکند که این آفتی بزرگ و دامی خطرناک است که با وسوسه ی شیطان به سراغ آدم می آید و برای اولاد آدم تباهی می آورد و من با آن که به همه ی شما اطمینان تعهد به اسلام دارم، از تذکری که برای مؤمنان نفع دارد باید غفلت نکنم، چنانچه از نصیحت به حکومت های همجوار و منطقه دریغ ندارم و آنان می دانند امروز با فتح خرمشهر مظلوم، دولت و ملت پیروزمند ما از موضع قدرت سخن می گویند و من به پیروی از آنان به شما اطمینان می دهم که اگر از اطاعت بی چون و چرای امریکا و بستگان آن دست بردارید و با ما به حکم اسلام و قرآن کریم رفتار کنید، از ما جز خیر و پشتیبانی نخواهید دید و شما بدانید آن قدر که ابرقدرت ها از صدام این نوکر چشم و گوش بسته پشتیبانی کردند، از شماها که قدرت های کوچک و حکومت های ضعیف هستید، پشتیبانی نمی کنند و شما عاقبت این جنایتکار و هم قطار جنایتکارش شاه مخلوع را به عیان دیده اید.

 قدرت های بزرگ پیش از آن که از شما استفاده نمایند، از شما طرفداری نمی کنند و شماها را برای منافع خویش به هلاکت می کشند و من نصحیت برادرانه به شما می کنم که کاری نکنید که قرآن کریم برای برخورد با شما تکلیف نماید و ما به حکم خدا با شما رفتار کنیم، و یقین بدانید که امثال حسنی مبارک مصری و حسین اردنی و دیگر هم جنایتکاران آنان برای شما نفعی ندارند و دین و دنیای شما را تباه می کنند و اگر با نشست های خود بخواهید «طرح کمپ دیوید» یا فهد را که مرده اند، زنده کنید – که ما خطر بزرگ برای کشورهای اسلامی خصوصاً حرمین شریفین می دانیم – اسلام به ما اجازه سکوت نمی دهد و این جانب در پیشگاه مقدس خداوند تکلیف الهی خود را ادا نمودم، اکنون دست تضرع و دعا به سوی خالق یکتا بلند کرده و برای قوای مسلح اسلام و فداکاران قرآن کریم و میهن عزیز ایران دعا می کنم و سلامت و سعادت و پیروزی آنان را خواستار هستم. سلام و درود بی پایان بر فرماندهان قوای مسلح و بر رزمندگان فداکار و بر ملت دلیر ایران عزیز و سرشار از شادی ها.

والسلام علی عباد الله الصالحین           

روح الله الموسوی الخمینی              

 سوم خرداد ماه 1361                  

امروز در تاریخ  (3 خرداد )   مصادف با

امروزدرتاریخ   3 خرداد 86   خرمشهر ، شهر خون ، آزاد شد

امروز سوم خرداد ماه 1386 هجری شمسی ، برابراست با 7 جمادی الاول 1428قمری و 24 می   2007 میلادی . رویدادهای مهمی که در طول تاریخ ، درچنین روزی ، بوقوع پیوسته از این قرارند:

 

خرمشهر

 

25 سال پیش درچنین روزی در سال 1361 ه.ش ، خرمشهر شهر شهیدان و عاشقان آزاده ،بدست رزمندگان دلیرایران اسلامی از اشغال متجاوزان بعثی عراق آزاد شد .

 

این شهر مدت بیست ماه در اشغال سی هزارتن از نیروهای بعثی بود . قوای دشمن با ایجاد استحکامات مجهز در این منطقه ، نفوذ به درون شهر را امری ناممکن جلوه داده بودند ، امارزمندگان اسلام با محاصره کامل شهر و سپس جمله ای برق آسا و سریع بعثی های عراقی را غافلگیر و شهر را در عملیاتی موفقیت آمیز از لوث وجود دشمن بعثی پاک کردند . در عملیات آزادسازی  خرمشهر بخش اعظم نیروهای دشمن کشته و عده ای نیز اسیر شدند . فتح خرمشهر از بزرگترین عملیات ظفرمندانه نظامی جمهوری اسلامی ایران در دوران جنگ تحمیلی عراق علیه ایران و نشانه قدرت جمهوری اسلامی بشمار می رود.

خبر آزادی خرمشهر آن چنان شگفت‌آور بود که در سراسر میهن اسلامی ما مردم را به وجد آورد. با اعلام خبر فتح خرمشهر مردم ایران بسان خانواده‌ای بزرگ که فرزند از دست رفته خود را باز یافته است اشکهای شادی و شعف خود را نثار روح شهدای حماسه‌آفرین صحنه‌های شورانگیز این نبرد کردند.

خرمشهر

برای پی بردن به عظمت این نبرد حماسی کافی است بدانیم که نیروهای  متجاوز عراق پیش از نبرد سرنوشت ساز رزمندگان ما برای آزادی خرمشهر در اطلاعیه‌ای به نیروهای خود دستور داده بودند که دفاع از خرمشهر را به منزله دفاع از بصره، بغداد و تمام شهرهای عراق محسوب دارند. همچنین تجهیزات و امکانات دفاعی دشمن در این منطقه نشان می‌داد که عراق خرمشهر را به عنوان نماد پیروزی خود در جنگ به حساب آورده و قصد داشته است به هر قیمت،‌ این شهر را در تصرف نیروهای خویش نگهدارد.

مورخان پیروزی نیروهای مسلح ایران در پس گرفتن خرمشهررا در شمار جنگهای میهنی بزرگ ایرانیان در طول تاریخ نظیر نبرد دفاعی « حران » قرار داده اند.

سالروز قیام المقنع

1241 سال پیش در چنین روزی در سال 766 میلادی ، قیام المقنع در خراسان آغاز شد که از نخستین بپاخیزی های ایرانیان برای احیای استقلال و حاکمیت وطن بشمار می آید.

المقنع که به سبب نقاب زدن ـ نقابی شبیه مقنعه که تا شانه ها ، او را می پوشانید ـ به این نام معروف شده بود کسی جز هاشم ابن حکیم نبود.

مرکز ثقل این شورش در ماوراءالنهر و در شهرهایی هم‌چون‌ کش‌ّ، بخارا و سُغدبود. رهبر شورش در آغاز از همراهان ابومسلم خراسانی بود که پس از قتل ابومسلم‌،عده‌ای را دور خود فراهم آورد و به نقل بعضی‌، نخستین مرحله دعوت خود را در زمان‌حکومت منصور آغاز کرد و در این مرحله دوّم قیام خود، برنامه‌ریزی دقیق نموده و پس‌از آزادی از زندان به سبک عباسیان‌، داعیان خود را به سراسر خراسان وماوراءالنهرگسیل داشت‌.

او پس از جمع‌آوری سپاه و کمک ترکان به غارت اموال مسلمانان پرداخت‌ وچنان کار را بر خلیفه سخت کرد که گاهی خلیفه از بیم و بیداد او به فغان در می‌آمد.

 وی‌با رشادت خود و یارانش توانست تنی چند از سرداران سپاه خلیفه‌، هم‌چون ابوالنعمان‌،جنید و لیث بن نصر را به شکست بکشاند؛ ولی سرانجام سعید حرشی‌، امیر هرات‌ توانست با سپاه عظیم خود، سپاه المقنع را شکست داده و دژ سنام‌، مرکز استقرار او راتسخیر کند.

 اصل این قیام در زمان مهدی پسر منصور بوده . در یک حمله موقعی که شکست را نزدیک دید خانواده خود را با سم کشت تا به دست اعراب نیفتند و خود را نیر در آتش انداخت تا با خواری او را نزد خلیفه نبرند.

***

کشف فلز روی توسط پاراسیلسوس سوئدی

466 سال پیش درچنین روزی در سال 1541 میلادی ، پاراسیلسوس طبیب و شیمیدان سوئدی فلز روی را کشف کرد و بعد از قرون وسطی ، نخستین فلز کشف شده در عصر جدید بنام کاشف آن ثبت شد.

 روی فلزی است به رنگ سفید متمایل به آبی که بر اثر رطوبت هوا تیره رنگ می‌شود و در حین احتراق رنگ سبز براقی تولید می‌کند. روی بعد از آهن ، آلومینیوم و مس چهارمین فلز مورد استفاده در دنیا می‌باشد. از موارد استفاده روی می‌توان آلیاژهای مختلف و فولاد گالوانیزه را نام برد.

روی برای آبکاری فلزات استفاده میشود تا از زنگ زدگی آنها جلوگیری کند. روی در آلیاژهایی نظیر برنج  از فلز ماشین تحریر فرمولهای مختلف لحیم نقره آلمانی و .... بکار میرود.

استخراج و تصفیه روی نا خالص در 1000سال پیش از میلاد مسیح در هند و چین صورت میگرفته است.

روی از عناصر ضروری زندگی انسان است که برای بقاء و زندگی انسان لازم است. کمبود روی در حیوانات موجب افزایش وزن میشود.

روی در انسولین Zinc Finger Proteins و آنزیم هایی مانند Super Oxide Dismutase وجود دارد. بر اساس بسیاری از منابع مصرف قرصهای حاوی روی میتواند در برابر سرما خوردگی و آنفولانزا ایمنی ایجاد کند.

***

درگذشت نیکولاس کوپرنیکوس

464 سال پیش در چنین روزی در سال 1543 میلادی ، نیکلاس کوپرنیکوس ( کوپرنیک ) فضا شناس شهیر لهستانی دیده از جهان فرو بست .

در سال 1543 نیکولاس کوپرنیکوس رساله پیشنهادی اش را که تمام سیارات به انضمام زمین به دور خورشید می چرخند منتشر کرد . این پیشرفت غیر منتظره برای عده ای به طور محرمانه خوشایند بود .

اما نظریه او با تعلیمات کلیسای کاتولیک مغایرت داشت و کلیسا قدرتمندترین سازمان اجتماعی و سیاسی آن زمان بود .

عقیده هایی مانند طرح خورشیدمرکزی که در جهان تفکر بدیع بودند سزاوار کیفر مرگ بودند . بنابراین اگرهم تعدادی دیگر ازمنجمان طرح کپرنیک را می پذیرفتند از تصدیق کردن آن هراس داشتند .

***

تولد« ژان پل مارا » انقلابی رادیکال فرانسه

  264 سال پیش در چنین روزی در سال 1743 میلادی ، . ژان پل مارا ، انقلابی رادیکال فرانسه  به دنیا آمد و 50 سال عمر کرد .

وی یک پزشک بود که با نوشته هایش مردم فرانسه را ترغیب به تغییرات کلی در وضعیت اجتماعی و سیاسی وطن خود کرد.

او کتاب های متعدد نوشت که یکی از آنها « زنجیرهای بردگی » است . وی با انتشار روزنامه خود دلائل کافی در اختیار مردم فرانسه گذارد تا برضد سلطنت و حکومتی که داشتند بپاخیزند.

 این روزنامه که برای نخستین بار، مردم عادی در آن جایی برای بیان رنجها و درد دل خود یافته بودند آن چنان مورد توجه واقع شده بود که در روز دوبار چاپ می شد که در قرن 18 کار بی سابقه ای بود.

ارا در آستانه انقلاب به ژاکوبن ها پیوست . او بود که در جریان انقلاب به کاخ سلطنتی حمله برد و لوئی شانزده و همسرش ماری آنتوانت را دستگیر کرد و آنقدر پافشاری کرد تا اعدام شدند.

"مارا" در عین حال یک ناسیونالیست بود و ناپلئون اعتراف کرده بود که تحت تاثیر افکار مارات قرار گرفته و تا این حد عاشق فرانسه شده بود .

ناسیونالیسم مارا ، بر پایه ملی و رفاه و سربلندی همه ملت بود و فرد را به تنهایی در نظر نمی گرفت . از عقاید دیگر مارا، که باقی مانده و مورد توجه است تاکید بر« شایسته سالاری» بود .

وی نوشته است که پیشرفت ملت میسر نخواهد شد مگر این که کارها به دست کاردانان سپرده شود و روی این اعتقاد خود که ریشه در احساسات ملی اش داشت شدیدا ایستادگی می کرد و مانع از آن می شد که هر کس تنها به دلیل شرکت در انقلاب به مقام برسد.

 عقیده دیگر او که در همه آثار و نوشته هایش منعکس است این بود که به هر وسیله ، باید صدای مردم ــ ولو مخالف ــ شنیده شود . وی می گفت که شنیده شدن نظرات دلیل پذیرفتن آنها نیست .

  "مارا" با این عقاید و نیز تنفر از اشرافیت ، مخالفان فراوان مخصوصا در میان ژیروندن ها که میانه روهای انقلاب فرانسه بودند داشت و سرانجام 13 ژوئیه 1793 به دست «شارلوت کوردای» دختر یکی از اشراف سابق کشته شد.

***

درگذشت هانری بل (استاندال) ، نویسنده رئالیست فرانسوی

165 سال پیش در چنین روزی در سال 1842 میلادی ، هانری بل مشهور به  استاندال در پنجاه سالگی درگذشت .وی  در ماه مه سال 1783 در شهر «گرونوبل» فرانسه متولد شد و دوران کودکی را با رنج بسیار سپری کرد.

هانری بل در طفولیت مادرش را از دست  داد ، و به ناچار کودک در میان یک مشت اقوام پدری که همه مستبد و خودرأی و عبوس و اخمو بودند و به کمترین بهانه ای کتکش می زدند، بزرگ شد..

هانری در9 سالگی از «گرونوبل» گریخت و به پاریس آمد. ورود او مصادف با فردای روزی بود که «ناپلئون» کودتا کرده و امپراطوری خودرا تشکیل داده بود.

وی در دوران سلطنت و امپراتوری در اندک مدتی به ارتش پیوست و در سال 1813 از خدمت ارتش کناره گرفت . اما پس از مدتی بطور جدی به ادبیات روی آورد و به تدریج آثارش را منتشر کرد.

استاندال نویسنده ای است رئالیست و توانا که سبکی بسیار خشک و عاری از تکلف دارد. رومانتیک های هم عصر او به هیچ وجه پی به زندگی پر احساسی که در بین آثار او موج می زد نمی بردند و او را نویسنده ای بی ارج می دانستند، ولی او علیرغم قضاوت احمقانه و ناشی از تعصب آنان همچنان به نوشتن ادامه می داد.

وی لذت دنیا را در شعر و موسیقی و سفر و عشق و ادبیات جست ؛  چون او از کودکی مفتون هنر بود و اصول نقاشی و موسیقی را فرا گرفته بود و اطلاعات وسیع وی در این هنرها به نحو بارزی در آثارش نیز به چشم می خورد. وی پس از چندی مورد سوء ظن پلیس اتریش واقع شد و از میلان تبعید گردید و دو مرتبه به پاریس برگشت . بازگشت او مصادف با انقلاب ژوئیه بود و این واقعه او را بسیار شاد و خرسند ساخت .

او پس از انقلاب ژوئیه ، باردیگر شغل دولتی یافت و به سمت کنسولی به «تریست» و بعد به سیویتا وچیا فرستاده شد و چون معاش روزانه اش را تامین شده دید، دیگر جز برای سرگرمی و لذت خویش چیزی ننوشت.

شاید «خاطرات یک سیاح» را بتوان از این قاعده مستثنی دانست، لیکن هانری بل که نام مستعار استاندال را برای خود برگزیده بود هنگام نگارش آن در مرخصی به سر می برد و به دلیل اینکه فقط نصف حقوق خویش را دریافت می داشت، وضعش بی شباهت به وضع قبل از انقلاب نبود..

در مورد آثار وی می توان گفت رمان اولیه وی به نام «آرماسن» اثری نامفهوم و گنگ تلقی گردید و حتی از  مجموعه داستان های وی به نام «عشق» که به سال 1822 منتشر گردید نیز استقبالی نشد.

اما وی مردی بود که به کار هنر خود ایمان داشت و این اوضاع نتوانست  قدرت خلاقه ی عظیم او را درهم شکند.

در سال 1830 «گردش های رم» را منتشر کرد و این اثر قدرت وی را به روشنفکران شناسانید و در سال 1831 توانست شاهکار جاودانه خود را به نام « لوسین لوان»  یا «سرخ و سیاه» را منتشر کند که در آن زمان کمترین استقبالی از آن نشد و در سال 1839 نیز شاهکار دیگر خود را به نام «صومعه پارم» منتشر کرد که آن هم در آن زمان با موفقیت روبرو نشد.

***

شکست نیروهای مکزیک از امریکا در کالیفرنیا

 161 سال پیش در چنین روزی در سال 1846 میلادی ، نیروهای مکزیک در کالیفرنیا  در جنگ با واحدهای نظامی ایالات متحده شکست خوردند و « مونتری » را ازدست دادند و طولی نکشید که همه کالیفرنیا به تصرف دولت واشنگتن در آمد .

 کالیفرنیا بعدا ضمیمه آن کشور شد که اینک از حیث جمعیت بزرگترین ایالت عضو اتحادیه است. کالیفرنیا قبلا متعلق به مکزیک بود. ژنرال زکاری تایلر فرمانده نیروهای آمریکا در جنگ بر سر مونتری بود که بعدا به ریاست جمهوری برگزیده شد.

 تایلر قبلا در فکر رئیس جمهوری شدن نبود ، ولی وقتی که احساس کرد «پالک» رئیس جمهوری وقت نسبت به او که فاتح کالیفرنیا شده و مورد توجه آمریکائیان قرار گرفته حسادت می کند و قدردان او نیست ، در دوره بعد خود را نامزد آن مقام کرد و پیروز شد.

***

کشف واکسن حصبه

119 سال پیش درچنین روزی در  سال 1888 میلادی ، وایدال  و شانتمن دو دانشمند  واکسن بیماری حصبه را کشف کردند .

بعدها این کشف مهم آنان را هاوکن دانشمند انگلیسی کاملتر کرد باکتری بیماری حصبه از طریق دستگاه گوارش به بدن انسان وارد می شود از این رو مصرف خوراک و آب آلوده و یا تماس با بیمار مبتلا به حصبه موجب سرایت این بیمارمی شود.

***

تولد بیژن بیژنی

54 سال پیش در چنین روزی در سال 1332 شمسی ، بیژن بیژنی خواننده و خوش نویس ایرانی دیده به جهان گشود . او علاوه بر خوشنویسی از سال ?? در زمینه موسیقی نیز فعال بوده و تاکنون 11 آلبوم موسیقی ارکسترال را منتشر کرده است.

بیژن بیژنی تا به حال هشت نمایشگاه انفرادی داشته و در سه نمایشگاه گروهی نیز شرکت کرده است .

  از آثار او می توان به  آلبومهای : افسانه سرزمین پدری ام ، سیب سرخ خورشید ، آیینه در آیینه ، نهانخانه دل ، گل به دامن و ...  اشاره کرد .

 خوش نویسی بسیاری از آلبومهای  موسیقی ایرانی اثر این خوش نویس و خواننده صاحب قریحه می باشد .

***

تشکیل شرکت لوفت هانزا

53 سال پیش در چنین روزی در سال 1954 میلادی ، شرکت هوایی لوفت هانزا به عنوان یکی از معتبر ترینن شرکت های هوایی جهان در آلمان آغاز به کار کرد.

معاون فروش و خدمات این شرکت اولین پرواز به ایران را متعلق به هواپیمای یونکرز که در سال 1923 درتهران به زمین نشسته است می داند .

    وی لوفت هانزا را به دو بخش قدیم وجدید تقسیم می کند و آغاز فعالیت دوره جدید لوفت هانزا در ایران را مربوط به سال 1956 می داند و همچنین افزود که در سپتامبر 1956 خاورمیانه که در آن زمان مسیر پروازی شرق نامیده می شد ، این مسیرپروازی  از هامبورگ آغاز شد، در فرانکفورت و مونیخ توقف می کرد به استانبول و سپس به بیروت می رفت و بعد از گذر از بغداد بعد از دو روز به تهران می رسید.

    اما امروز ظرف مدت حدود 4 ساعت و بدون توقف این مسیر پروازی طی می شود . لوفت هانزا  در حال حاضر 390 فروند فروند هواپیما از انواع ایرباس و بوئینگ 747 در اختیار دارد  که متوسط عمر این ناوگان هفت سال می باشد .

 ***

درگذشت جان فاستر دالس

جان فاستر دالس

44 سال پیش در چنین روزی در سال 1963 میلادی ، جان فاستر دالس ، که از سال 1953 تا 1959( دوران ریاست جمهوری ژنرال آیزنهاور از حزب جمهوریخواه ) وزیر امور خارجه آمریکا  بود ، در 71سالگی درگذشت .

دالس در سال‌های آغازین جنگ سرد چهره‌ای مهم به شمار می‌آمد و موضع سرسختی علیه کمونیسم در تمام جهان داشت. او در جنگ هندوچین از نیروهای فرانسه علیه ویت‌مین حمایت می‌کرد و معروف است که در کنفرانس ژنو در 1954 از دست دادن با ژو انلای خودداری کرد.

در 1954 دالس در کنفرانس سان‌فرانسیسکو شرکت کرد و به عنوان مشاور آرتور ه. واندنبرگ در تهیه? مقدمه? منشور ملل متحد همکاری داشت.

 او در سال‌های 1946، 47 و 50 به عنوان نماینده? ایالات متحده در مجمع عمومی سازمان ملل متحد شرکت کرد. در 7 ژوئیه 1949 پس از استعفای رابرت ف. واگنر (از حزب دموکرات) دالس (از حزب جمهوری‌خواه) به سنای آمریکا راه یافت. او از این تاریخ تا 8 نوامبر 1949 در این پست فعالیت کرد اما در این هنگام در انتخابات ویژه برای مجلس سنا از هربرت لمان شکست خورد.

در 1950 دالس کتابی به نام «جنگ یا صلح» نوشت. این کتاب تحلیلی انتقادی از سیاست آمریکا در جنگ سرد، ‌یعنی سیاست معروف «محدود کردن» شوروی بود که در آن زمان مورد علاقه سیاستمداران امور خارجه در واشنگتن بود. دالس در این کتاب سیاست خارجی هری اس. ترومن را نقد می‌کند.

 او در این کتاب اعلام می‌کند که سیاست «محدود کردن» باید با سیاست «آزادی‌بخشی» عوض شود. با این حال او سیاست ترومن در بی‌طرف نگهداشتن فرمز در طول جنگ کره را با معاهده‌ صلح با ژاپن در 1951 به‌اجرا گذاشت. در ژانویه 1953 دوایت آیزنهاور به ریاست جمهوری رسید و دالس را به سمت وزیر امور خارجه انتخاب کرد.

دالس به عنوان وزیر امور خارجه نقش عمده‌ای در ساختن سازمان ناتو داشت و طرح ساخت این سازمان در واقع بخشی از استراتژی عمومی او در کنترل گسترش شوروی با تهدید به تلافی شدید در صورت وقوع جنگ بود. در 1950 او نقش عمده‌ای در معاهده‌ آنزوس بین استرالیا و نیوزلند داشت. دالس همچنین معمار اصلی سازمان سیتو (سازمان همپیمانان آسیای جنوب شرقی) بود که در سال 1954 تشکیل شد .

***

خرمشهر ، شهر خون ، آزاد شد

خرمشهر

25 سال پیش درچنین روزی در سال 1361 ه.ش ، خرمشهر شهر شهیدان و عاشقان آزاده ،بدست رزمندگان دلیرایران اسلامی از اشغال متجاوزان بعثی عراق آزاد شد .

این شهر مدت بیست ماه در اشغال سی هزارتن از نیروهای بعثی بود . قوای دشمن با ایجاد استحکامات مجهز در این منطقه ، نفوذ به درون شهر را امری ناممکن جلوه داده بودند ، امارزمندگان اسلام با محاصره کامل شهر و سپس جمله ای برق آسا و سریع بعثی های عراقی را غافلگیر و شهر را در عملیاتی موفقیت آمیز از لوث وجود دشمن بعثی پاک کردند . در عملیات آزادسازی  خرمشهر بخش اعظم نیروهای دشمن کشته و عده ای نیز اسیر شدند . فتح خرمشهر از بزرگترین عملیات ظفرمندانه نظامی جمهوری اسلامی ایران در دوران جنگ تحمیلی عراق علیه ایران و نشانه قدرت جمهوری اسلامی بشمار می رود.

خبر آزادی خرمشهر آن چنان شگفت‌آور بود که در سراسر میهن اسلامی ما مردم را به وجد آورد. با اعلام خبر فتح خرمشهر مردم ایران بسان خانواده‌ای بزرگ که فرزند از دست رفته خود را باز یافته است اشکهای شادی و شعف خود را نثار روح شهدای حماسه‌آفرین صحنه‌های شورانگیز این نبرد کردند.

خرمشهر

برای پی بردن به عظمت این نبرد حماسی کافی است بدانیم که نیروهای  متجاوز عراق پیش از نبرد سرنوشت ساز رزمندگان ما برای آزادی خرمشهر در اطلاعیه‌ای به نیروهای خود دستور داده بودند که دفاع از خرمشهر را به منزله دفاع از بصره، بغداد و تمام شهرهای عراق محسوب دارند. همچنین تجهیزات و امکانات دفاعی دشمن در این منطقه نشان می‌داد که عراق خرمشهر را به عنوان نماد پیروزی خود در جنگ به حساب آورده و قصد داشته است به هر قیمت،‌ این شهر را در تصرف نیروهای خویش نگهدارد.

مورخان پیروزی نیروهای مسلح ایران در پس گرفتن خرمشهررا در شمار جنگهای میهنی بزرگ ایرانیان در طول تاریخ نظیر نبرد دفاعی « حران » قرار داده اند.

***

استقلال اریتره

14 سال پیش در چنین روزی درسال 1993 میلادی ،  کشوراریتره به استقلال دست یافت . اریتره با 117600 کیلومتر مربع وسعت در شمال اتیوپى و درغرب دریاى سرخ قرار دارد با سودان در شمال و غرب، مرز مشترک دارد. سواحل اریتره در منابع اسلامى ایالت باضع یا سرزمین طراز اسلامى خوانده مى‏شد. اروپاییانى که براى اولین بار در آغاز قرن شانزدهم به سرزمین اریتره پا نهاده‏اند مى‏گویند اریتره کشور مستقلى بود که شخصى بنام بهارى ینجاسى (امیر دریا) آن را اداره مى‏کرد و مدام در حال جنگ با همسایه‏اش اتیوپى بود.

اریتره تا سال 1527میلادی مستقل بود و بر اساس یک امپراطورى اداره مى‏شد. اولین کشور استعمارى که به آن آمد پرتقال بود که در سال 1520 بندر مساوه را به تصرف خود درآورد و تا سال 1557 آن را تصرف داشت . پس از آن دولت عثمانى 3 قرن بر آن حکومت نمود که در این مدت آئین اسلام در میان اقوام اریتره گسترش یافت.

در سال 1870 اریتره توسط مصر فتح شد. در سال 1885 ایتالیا ساحل اریتره را به تصرف خود درآورد و تا پایان جنگ دوم که شکست‏ خورد به استعمار و غارت آن پرداخت.

مصر نیز طبق یک موافقتنامه فرمایشى اریتره را به ایتالیا واگذار نمود. اریتره‏اى‏ها با کمال شجاعت به دفاع از استقلال خود برخاستند و طى نبردهایى، تلفات شدید متوجه مهاجمین ایتالیائى نمودند و سرانجام قیام آنان با امضاى قرارداد مودت و همکارى میان ایتالیا و امپراطور منلیگ امپراطور وقت اتیوپى فروکش نمود اما استعمار این سرزمین توسط ایتالیاادامه یافت در سال 1941 قوای متفقین وارد خاک اریتره شده و چون نتوانستند درمورد تصاحب آن به توافق برسند لاجرم موضوع آن را به سازمان ملل ارجاع دادند.

 این سازمان هم طى قطعنامه 390 بدون در نظر گرفتن تمایلات مردم اریتره و برخلاف خواست مشروع ملت، مجوز الحاق این سرزمین را به اتیوپى صارد کرد و هایلاسلاسى هم آن را به تصرف درآورد.

 اریتره به منظور 1200 کیلومتر مرز مشترک با دریاى سرخ و داشتن دو بندر حیاتى مساوه  و عصب و ذخائر و منابع معدنى فراوان براى اتیوپى اهمیت زیادى دارد .

در سالهاى اخیر ارتش آزادى بخش اریتره به همت مسلمانان موفق شد بندر استراتژیک مساوه (واقع در کنار دریاى سرخ) را تصرف نموده و با قطع جاده‏هاى تدارکاتى - نظامى، نیروهاى دولتى اتیوپى ناچار به عقب نشینى شدند.

سرانجام مردم این کشور در سال 1993 میلادی ، پس از سه روز رای گیری برای استقلال سرزمینشان به خیابانها آمدند و شادی و پایکوبی کردند جبهه آزادی بخش اریتره که در سال 1337 شمسی در دوران حکومت هایلاسلایینی اعلام موجودیت کرد ، بیش ازسی و پنج سال برای کسب استقلال با دولتهای اتیوپی مبارزه کرد و سرانجام در چنین روزی موفق به کسب استقلال شد .

***

درگذشت محمد رضا آقاسی

آقاسی

2 سال پیش در چنین روزی در سال 1384شمسی ، در سالروز رهایی خرمشهر، شیعه ترین شاعر بسیجی ، خاک پای اهل بیت(ع)، "محمدرضا آقاسی" در ملکوت اعلی قرار یافت و به وصال یار رسید.

وی در 24 فروردین ماه سال 1338 در تهران در خانواده‌ای مذهبی و شاعر متولد شد. او به علت اختلاف نظر با مسئولین هنرستان تجسمی ادامه تحصیل نداد و به مدرک سیکل اکتفا کرد.

 آقاسی قبل از انقلاب، در سالهای 55و 56 به عضویت انجمنهای ادبی آن زمان درآمد و بعد از انقلاب نیز از محضر اساتیدی چون مهرداد اوستا و یوسف میرشکاک استفاده نمود.

وی از سال 51 شروع به سرودن شعر نمود اما عمده اشعار وی متعلق به سالهای 68 به بعد است . آقاسی مدتی نیز در جبهه‌های جنگ در مناطق شوش دانیال و جزیره مجنون و سه راه جفیر و شلمچه بود.

محمدرضا آقاسی شاعر مثنوی سرا که مثنوی‌های شور انگیز او در حال و هوای جبهه و دفاع مقدس با قرائت حماسی اش در خاطره‌ها مانده است پس از بستری شدن در بیمارستان بهارلو و انتقال به مرکز قلب تهران، ساعت 5 صبح روز سه شنبه، 3 خرداد  سال 1384 درگذشت .

چند بیتی از اشعار شورآفرین و عاشورایی او را با یکدیگر زمزمه می کنیم :

از ذکر علی مدد گرفتیم / آن چیز که می شود گرفتیم

در بوته ی آزمایش عشق / از نمره ی بیست صد گرفتیم

محکوم به حبس عشق گشتیم / حکم ازلی ابد گرفتیم

دیدیم که رایت علی سبز / معجون هدایت علی سبز

در چنبر آسمان آبی / خورشید ولایت علی سبز

از باده ی حق سیاه مستیم / اما ز حمایت علی سبز

ش شکایت علی زرد / فرهاد حکایت علی سبز

دستار شهادت علی سرخ / لبخند رضایت علی سبز

در نامه ی ما سیاه رویان / امضای عنایت علی سبز

یا علی در بند دنیا نیستم / بنده ی لبخند دنیا نیستم

***

منابع :

1- مهر

2- صداوسیما

3- روزنامک

4- سایت مهاجران

5- ویکی پدیا

6-سایت هوپا

7- سایت حوزه

8- سالنامه موسیقی ایران

9- روزنامه شرق

10 شهیدآوینی

11- سوره مهر

Naghie 12-

13 سایت تاریخ ایران

14- سایت قیام

15 – تبیان

سوم / 3 خرداد سال 1393 مصادف با :

آزادی خونین شهر

روز مقاومت ، ایثار و پیروزی

۳ خرداد سوم خرداد - از آغاز سال در گاه‌ شماری ایران ۶۵ روز گذشته و به پایان آن ۳۰۰ روز (در سال عادی) یا ۳۰۱ روز (در سال کبیسه) مانده‌ است.

روز مقاومت ، ایثار و پیروزی در جمهوری اسلامی ایران  .

آزادی خرمشهر

رویدادها

 

    ۱۲۲۳ - نخستین پیغام تلگرافی توسط مبدع آن ساموئل مورس، از شهر واشنگتن دی‌سی به بالتیمور مخابره شد.

    ۱۲۶۲ - پل بروکلین، یکی از کارهای برجستهٔ مهندسی سدهٔ نوزدهم میلادی که بروکلین را به منهتن در ایالات متحده پیوند می‌دهد، گشایش یافت.

    ۱۲۸۴ - میخائیل شولوخوف، نویسندهٔ روس و مؤلف دن آرام و برندهٔ جایزهٔ ادبیات نوبل سال ۱۹۶۵، متولد شد.

    ۱۳۲۰ - نبردناو بیسمارک آلمان در نخستین ماموریت جنگی خود، رزمناو انگلیسی هود را، با شلیک نخستین توپ خود به انبار مهمات آن، غرق کرد.

    ۱۳۲۰ - باب دیلن خواننده و ترانه‌سرای موسیقی بومی و راک آمریکایی، زاده شد.

    ۱۳۶۱ - نیروهای مسلح ایران، طی عملیات بیت‌المقدس پس از ۵۷۸ روز، خرمشهر را که توسط نیروهای عراقی اشغال شده بود، آزاد ساخته و مسیر جنگ ایران و عراق را تغییر دادند. 

    ۱۳۷۰ - سقوط هواپیمای ایلیوشین-۷۶ در نزدیکی کرمانشاه و کشته‌شدن ۴ سرنشین آن.

    ۱۳۸۳ - انتصاب عزت‌الله ضرغامی، به ریاست صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران، با حکم سید علی خامنه‌ای به مدت ۵ سال.

زادروزها

    ۱۲۸۴ - میخائیل شولوخوف، نویسندهٔ روس و مؤلف دن آرام و برندهٔ جایزهٔ ادبیات نوبل سال ۱۹۶۵.

    ۱۲۹۶ - احمد صدر حاج‌سیدجوادی، بنیانگذار نهضت آزادی ایران و از اعضای نهضت مقاومت ملی.

    ۱۳۲۰ - باب دیلن خواننده و ترانه‌سرای موسیقی بومی و راک آمریکا.

    ۱۳۳۹ - نادر دست‌نشان بازیکن بازنشسته و مربی کنونی فوتبال ایران.

    ۱۳۴۹ - منیرالدین بیروتی، رمان‌نویس و نویسندهٔ معاصر ایرانی.

تیتر روزنامه ها امروز شنبه 3 خرداد

روزنامه جام جم

- درس‌های یک حماسه، 33 سال پس از پیروزی

- ناامنی در تاکسی تلفنی‌های غیرمجاز

- حمایت مشروط کارشناسان از تداوم ارائه سبد کالا

- جلیلی: همه باید به تیم مذاکره‌کننده کمک کنیم

روزنامه کیهان

- در کنفرانس مطبوعاتی شانگهای روحانی: لجبازی غرب مانع توافق است

-  نافرمانی در ارتش نارنجی اوکراین 30 سرباز تیرباران شدند

- در رزمایش بیت‌المقدس قدرت موشکی ارتش با شلیک نازعات و فجر5 به نمایش درآمد

-  جشنواره شعر فجر یا جولانگاه بی‌هنران عقده‌ای!

 روزنامه وطن امروز

- آیت‌الله جوادی‌آملی ماهیت مذاکره با مستکبران از نگاه قرآن را تشریح کرد امضای‌آمریکا اعتبار ندارد

- 76 درصد شرکت‌کنندگان در نظرسنجی برنامه مناظره، خواهان پرداخت نقدی یارانه شدند یارانه نقدی آری، سبد کالا نه

- عضو هیأت‌رسیدگی به تخلفات مرکز تحقیقات استراتژیک سمت جدید یاسر هاشمی

- تصمیم شورای رقابت مبنی بر افزایش قیمت خودرو غیر قانونی است خودرو گران می‌شود؟!

روزنامه  ابتکار

- همایش تازه منتقدین دولت برگزار می شود؛ موج تازه دلواپسی

- وزیراطلاعات: در چارچوب شرع و اخلاق عمل می کنیم

- موافقت رهبر انقلاب با عفو و تخفیف مجازات برخی محکومان نیروهای مسلح

- برخی نمایندگان آرزوی شکست کامل مذاکرات را دارند؛ افشاگری باهنر درباره مخالفان هسته ای!

روزنامه رسالت

- فعالیت 2 میلیون و 300 هزار کارمند در کشور

- کسانی که پیروز می‌شوند اخلاق پیروزی را رعایت کنند

- گزارش جدید آژانس از پایبندی ایران به توافق اتمی ژنو حکایت دارد

- ورود زودهنگام به عرصه انتخاباتی به کشور لطمه می‌زند

روزنامه خراسان

- آژانس: ایران به تعهدات خود در توافق ژنو پایبند است

- «فتح خدایی» روزهای آزادسازی خرمشهر را روایت می کند

- صادرات ایران به عراق به رتبه سوم سقوط کرد

- چالش خبرنگاران با سخنگوی وزارت خارجه آمریکا درباره تعریف متفاوت واشنگتن از کودتا در تایلند و مصر

روزنامه دنیای اقتصاد

- خودروهای داخلی گران می‌شوند؟ فرمول متفاوت قیمت خودرو

- تازه‌ترین آمار رسمی منتشر شد ایست بهره‌وری از سال 84

- حسن روحانی در شانگهای خبر داد نشانه‌هـای توافق تا پایان تیرمـاه

- بورس در انتظار محرک بنیادی

روزنامه اطلاعات

-  وزیر دفاع ابطال قطعنامه های شورای امنیت علیه ایران را خواستار شد

-  رئیس جمهوری: توافق جامع هسته ای به نفع طرفین است

-  توزیع 120 هزار بسته بهداشتی در بیمارستان ها و زایشگاه ها

-  روسیه و چین قطعنامه ارجاع پرونده سوریه به لاهه را وتو کردند

روزنامه جمهوری اسلامی

-  ایران و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی برای 5 اقدام عملی دیگر توافق کردند

- رئیس کل بانک مرکزی: چشم انداز منابع و مصارف ارزی کشور مثبت است

-  اگر 1+5 به لابی‌های پشت پرده اعتنا نکند دستیابی به توافق هسته‌ای تا پایان تیر ماه غیر ممکن نیست

- همزمان با روز مقاومت،ایثار و پیروزی برگزار می‌شود ویژه برنامه‌های بزرگداشت فتح خرمشهردر سراسر کشور

روزنامه سیاست روز

- سیاست روز عوامل موثر در رشد فزاینده مطالبات معوق بانکی را بررسی می‌کند؛ قدرت سیاسی بدهکاران دانه درشت بانکی

- حقوق بشر و تروریسم بار دیگر بهانه نسل‌کشی غربی‌ها گردیده است ۴۰۰ میلیون مسلمان آفریقا چشم انتظار یاری جهان اسلام

- رزمایش بزرگ موشکی نیروی زمینی ارتش شلیک موفق موشک‌های نازعات و فجر

- ایران رهبر مبارزه با تروریسم و خشونت در آسیا

روزنامه ابرار

-  پهلوان‌ سلیمانی در آغوش خاک آرام گرفت

- با اتمام دوران محکومیت؛ آزادی بهزاد نبوی و تمدید مرخصی رمضا‌نزاده

- جک استراو: تقاضای جدید،توافق با ایران را سخت‌تر می‌کند

- معاون وزیر آموزش و پرورش: 20 میلیون بی‌سواد و کم‌سواد در کشور داریم

روزنامه امتیاز

- وزیر نفت تایید کرد: بنزین پتروشیمی‌ها آلوده است

- آتشفشان فعال نشده است؛ دماوند همچنان آرام!

- شاکی خصوصی دلیل مسدودیت شبکه اشتراک‌گذاری عکس دستور قضایی برای فیلتر اینستاگرام

- «شهر سوخته» باز هم سوخت!

روزنامه فرهیختگان

- علی جنتی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی: شبکه رسانه‌ای علیه دولت شکل گرفته است

-  نوبخت: نرخ تورم کمتر از ۲۰ درصد می‌شود

-  محمد‌رضا باهنر نایب‌رئیس مجلس: برخی نمایندگان آرزوی شکست مذاکرات را دارند

- همشهری‌ها جام می‌خواهند مادرید علیه مادرید

روزنامه حمایت

- معاون اول قوه قضاییه: نظارت موجب افزایش سلامت کارمی شود

- گفت‌و‌گو با فرمانده سپاه حضرت سید‌الشهدای استان تهران به مناسبت آزادسازی خرمشهر: باید عملیات بیت‌المقدس فرهنگی راآغاز کنیم

-  سومین انتخابات هیأت رییسه مجلس نهم فردا برگزار می‌شود؛ وزن‌کشی سیاسی 3 فراکسیون برای تسخیر 12 کرسی

- کاهش 16 درصدی قیمت خودرو با حذف سود دولت

روزنامه جهان صنعت

- روحانی در شانگهای با اشاره به   مذاکرات  هسته‌ ای :  در رسیدن به توافق نهایی  عجله‌ نداریم

-  مذاکره با فنلاند برای ساخت آزادراه تهران- شمال

- آقای رییس‌جمهور؛ از تدبیر شما بیش از این انتظار است

- عزت‌الله انتظامی: این روزها حال خوشی ندارم

روزنامه تفاهم

-  جعل برندهای معتبر ایرانی در عراق

-  شیرین سازی آب دریا قطعی شد

-  سخنگوی هیات دولت: دولت جدید وارث تحریم های ناعادلانه و مخرب است

-  ناگفته‌های وزیر سابق نفت از تحریم نفتی ایران

منبع »  ویکی پدیا

منبع : شما نیوز

گرداوری : سایت جامع پیمانکاران

فربد حیدری

روز شیراز

روز شیراز بر تمام ایرانیان و ایران دوستان مبارک باد

روز شیراز خجسته و گرامی باد

امروز 15 اردیبهشت در مدارس شیراز جشن روز شیراز برگزار شد .

 

روز شیراز مبارک باد فربد حیدری

گرداوری گروه فن و هنر ایران زمین

سایت جامع پیمانکاران

پدر علم آمار ایران درگذشت

گرداوری سایت جامع پیمانکاران

پدر علم آمار ایران درگذشت

جمعیت تهران چند میلیون نفر است؟

به گزارش جهان به نقل ایسنا،

گرداوری و ویرایش : فربد حیدری

جمعیت شهرنشین کشور

جمعیت شهرنشین کشور که در سال ۸۵ حدود ۴۸ میلیون و ۲۶۰ هزار نفر ثبت شده بود با رشد بیش از پنج میلیون نفری به ۵۳ میلیون و ۶۴۷ هزار نفر در سال ۹۰ رسید این در حالی است که روز شمار جمعیت مرکز آمار عنوان می کند که این رقم در پایان سال ۹۳ به ۵۶ میلیون و ۴۰۸ هزار نفر و در انتهای سال ۹۵ به ۵۸ میلیون و ۲۲۰ هزار نفر خواهد رسید.

تهران در بین ۳۱ استان کشور

این در حالی است که در بین ۳۱ استان کشور تهران با فاصله بیش از هشت میلیون نفری نسبت به استان دوم در صدر پر جمعیت ترین استان ها قرار دارد به گونه ای که طبق برآورد مرکز آمار ایران تعداد ساکنان این استان در پایان سال ۹۳ به بیش از ۱۲ میلیون و ۵۵۰ هزار نفر و در سال ۹۵ به ۱۲ میلیون و ۸۰۰ هزار نفر خواهد رسید.

این جمعیت در سال ۸۵ حدود ۱۱ میلیون و ۳۴۵ هزار نفر و در سال ۹۰ حدود ۱۲ میلیون و ۱۸۳ هزار نفر بوده است.

جمعیت شهر تهران از سال 1385 تا 1390

در عین حال جمعیت شهر تهران نیز که از ۱۰ میلیون و ۴۱۸ هزار نفر در سال ۸۵ به ۱۱ میلیون و ۳۰۶ هزار نفر در سال ۹۰ افزایش یافته بود برآورد کنونی مرکز آمار حاکی از آن است که تعداد شهرنشینان تهران در پایان سال ۹۳ به بیش از ۱۱ میلیون و ۶۹۰ هزار نفر و در انتهای سال ۹۵ به مرز ۱۲ میلیون نفر برسد.

پرجمعیت ترین استان های کشور

بعد از استان تهران، خراسان رضوی با۶.۲ میلیون

اصفهان با حدود پنج میلیون و فارس با ۷.۴ میلیون نفر

پرجمعیت ترین استان های کشورند.

اما بررسی تغییرات جمعیت در سایر استان ها نیز نشان می دهد که استان ایلام در سال ۹۳ با حدود ۵۷۵ هزار نفر کم جمعیت ترین استان کشور است که این رقم در سال ۹۵ به ۵۸۷ هزار نفر می رسد.

بنابراین گزارش جمعیت روستایی کشور حدود ۲۰ میلیون نفر از کل جمعیت کشور را تشکیل می دهد.

به گزارش جهان به نقل ایسنا،

گرداوری سایت جامع پیمانکاران ساختمان

ملیله زنجان، هنری اصیل اما رو به فراموشی

زنجان - ایرنا - ملیله زنجان این هنر اصیل ایرانی که زمانی فرصت بزرگ اقتصادی، صادراتی و هنری ایران در بازارهای جهانی را قرق کرده بود اکنون دیگر رو به فراموشی است.

 

ساخت ملیله اصیل حوصله ای به استقامت کوه و صبری به پهنای دریا می خواهد تا ثمره آن به ارزشمندی گوهری همچون الماس تبدیل شود.

ملیله زنجان، فقط یک ظرف یا زیور آلات نقره یا طلای معمولی نیست که در قالب خاصی ساخته شده باشد و پشت هر قطعه ملیله هزاران تکه ظریف نهفته و خلاقیت بی نظیر هنرمند را در خود جای داده است.

هنر

صادرات برای درآمد زایی که حتما نباید مربوط به فروش نفت و محصولات پتروشیمی باشد، گاه هنر را ارزشمندتر از هر نوع کالایی می توان صادر کرد.

هنر صادراتی

هنر صادراتی نیز منحصر به نگارگری، نقاشی یا مجسمه سازی نیست گاه حتی زمختی فلزی را نیز می توان با سرپنجه های هنرمندی به اثری ارزشمند و ماندگار برای صادرات هنر ایران تبدیل کرد.

مواد لازم برای ساخت یک قطعه زیور آلات یا ظرف کوچک ملیله فقط چند صد گرم نقره ای است که در پیچ و تاب حرارت و فشار، مغلوب دستان هنرمند می شود و جان سخت خود را زیر هنر صنعتگر چنان نرم می کند که گویی صنعتگر هنرمند موم را برای نگارگری به کار گرفته است.

نقره زیر حرارت تبدیل به میله ای نازک و بلند می شود و این میله در پیچ و تاب فشار ده ها اهرم و مهره به ظرافت نخی در می آید تا پاسخ گوی خلاقیت صنعتگر هنرمند باشد.

برای ساخت یک ظرف کوچک ملیله ای فقط 200 گرم و شاید کمتر نقره به کار می رود ولی حوصله و خلاقیت و هنرمندی صنعتگر، آن را به 10 هزار قطعه ظریف و کوچکی تبدیل می کند که با جای گرفتن در کنار یکدیگر اثری را می سازند که نه سرمای روزگار و نه گرمای داغ بازارهای جهانی گرد بی ارزشی بر رخسار آن نمی نشاند و ظرافت و زیبایی آن را حقیر نمی سازد.

زنجان زادگاه و مهد چنین هنر و صنعت ظریف و ارزش مندی است، ولی چه سود که صنعتگران هنرمند زنجانی به سودی از این صنعت گران قیمت چنان که بتوانند روزگار خود و خانواده را بگذرانند دست نمی یابند و ملیله همچون شی ای معمولی منحصر در بازارهای زنجانی باقی می ماند.

ملیله زنجان با خلوص 9/99 درصدی که سرآمد ظروف تزئین و زیور آلات ایرانی است، ذوق می خواهد و حوصله، دستانی هنرمند نیازی دارد و صبری نا تمام.

ملیله چنان ارزشمند است که صنعتگر با حسرتی نا تمام به حاصل دسترنج خود می نگرد و خوب می داند هم اکنون بازارهای ایرانی و فردا بازارهای جهانی در حسرت چنین صنعت گران بها و بی نظیری خواهند ماند.

در کوچه پس کوچه های زنجان نیز کارگاهی یافت می شود که علاوه بر تولید زیور آلات و ظروف ملیله ای، به آموزش چنین هنر ارزش مندی دست می زند تا مبادا در گذر زمان، هنر ارزشمند ملیله کاری گرد فراموشی به خود بگیرد و هنرمندی نباشد تا اثری ماندگار با چنین صنعتی خلق کند.

محسن یزدان شناس از هنرمندان این رشته هنری از درد فرو خفته صنعت ارزشمند ملیله می گوید:

فقط یک دهم درصد از نقره هایی که در ویترین فروشگاه های کشور یافت می شود، به ملیله زنجان اختصاص دارد.

وی می افزاید: علاوه بر زنجان، ملیله در گذشته در اصفهان هم تولید می شد اما گذر زمان و تلاش برای امرار معاش هنرمندان و صنعتگران، ملیله کار اصفهانی را به سمت تولید ظروفی برد که با ریخته گری تولید می شود و دیگر ظرافت فوق العاده بالای ملیله را ندارد.

یزدان شناس ادامه می دهد:

متاسفانه ملیله زنجان معرفی نشده و خریدار فقط به صرف زیبایی آن را می خرد و از هنری که پشت آن نهفته است خبری ندارد.

وی یادآوری کرد: هر قطعه از ظروف ملیله بسیار گران تمام می شود، تکنیک های آن بسیار محدود است و طراح حرفه ای خاصی در این عرصه وجود ندارد.

یزدان شناس اظهار می کند:

امروزه ملیله زنجان نیازمند بازاریابی در داخل کشور و بازارهای جهانی است.

وی اضافه می کند در این عرصه سرمایه گذاری خاصی وجود ندارد و صنعتگر خود هم تولید کننده، هم بازاریاب و هم فروشنده است در حالی که این موضوع در کشورهای دیگر تفکیک شده و هنرمند فقط دغدغه کار هنری خود را دارد.

یزدان شناس تاکید می کند:

جای خالی ملیله در بازار ایران هنوز حس می شود و ابتدا این هنر باید جای پای خود را در بازار داخلی باز کند، تا بتوان با فراغ بال بیشتری شاهد صادرات این هنر ارزشمند و هنرنمایی در بازارهای جهانی بود.

این صنعتگر هنرمند ارزش ملیله زنجان را فرای دیگر آثار هنری و تولیدات صنعتی می داند و آن را دارای سخت ترین و زیباترین تکنیک های هنری عنوان می کند.

وی با اظهار تاسف می گوید:

چرا باید در ایران چنین هنری در خفا و سکوت تولید شود و اندونزی با کارهای ریخته گری بازارهای تزئینات و ظروف فلزی جهان را در انحصار خود در بیاورد.

یزدان شناس با بیان اینکه آثار هنری و ارزشی در ایران از جمله ملیله زنجان با مشکل بزرگ بسته بندی مناسب مواجه است تاکید کرد: در عرصه صنایع دستی مسوولان میراث فرهنگی در حاشیه قرار دارند و هیچ مسوولیتی در ساماندهی، بازاریابی و رسیدگی به مشکلات صنعتگران در این عرصه بر گردن آنان نیست.

مسوولان میراث فرهنگی

یزدان شناس نیاز تمام صنعتگران در عرصه صنایع دستی را حمایت معنوی دانست و ادامه می دهد:

مسوولان میراث فرهنگی باید برای جذب سرمایه گذاران تلاش کنند و به رابطی میان صنعتگران و سرمایه گذاران تبدیل شوند.

ملیله جزو بومی ترین صنایع دستی این استان محسوب می شود

مدیر کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان زنجان نیز که معتقد است ملیله زنجان در سطح جهان، هنر صنعت بی نظیری محسوب می شود، می گوید:

ملیله جزو بومی ترین صنایع دستی این استان محسوب می شود که بیشترین قدمت تاریخی را از نظر تولید در این منطقه دارد.

یحیی رحمتی ادامه داد:

صنعتگران دیگر مناطق کشور که در حوزه ملیله فعالیت می کنند، یا استادکارانی هستند که از زنجان به این این مناطق مهاجرت کرده اند و یا علاقه مندان این مناطق از زنجانیان این هنر را آموخته اند.

در اصفهان، تبریز و مشهد ملیله تولید می شود

وی می افزاید:

هم اکنون در شهرهای مختلفی از جمله اصفهان، تبریز و مشهد ملیله تولید می شود ولی با طرح، نقش و ظرافت و کیفیت ملیله زنجان قابل مقایسه نیستند.

هنرمندان زنجانی دارای سبک و طراحی خاصی هستند

رحمتی اضافه می کند:

هنرمندان زنجانی دارای سبک و طراحی خاصی هستند و ملیله زنجان شناسنامه منطقی ویژه ای برای خود دارد و قابل تفکیک با دیگر آثار تولید شده در کشور هستند.

این هنر و صنعت که بار هنری آن بیشتر است

مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان زنجان، می گوید: این هنر و صنعت که بار هنری آن بیشتر است، برای عرضه در بازارهای داخلی و خارجی باید با تنوع و متناسب با سلیقه مخاطبان مختلف تولید کرد.

وی یادآوری کرد: در تولید ملیله باید قدرت خرید مخاطبان مختلف را نیز در نظر گرفت و متناسب با نیاز مصرف کننده، سلیقه، مد و نوآوری به تولید آن دست زد.

رحمتی اظهار کرد: باید برای ورود محصولات جدید ضمن حفظ هویت ملیله به بازار داخلی و جهانی برنامه ریزی و اقدام کرد.

معاون سابق صنایع دستی سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری کشور، می گوید: پیش از این، فقط ظروف مختلف با هنر ملیله تولید می شد، اما از چندی قبل هنرمندان صنعتگر به تولید زیور آلاتی با بهره گیری از این هنر صنعت ظریف دست زده اند.

وی با بیان اینکه ملیله برای سازمان میراث فرهنگی از جایگاه و ارزش خاصی برخوردار است، ادامه می دهد:

همین موضوع است که مسوولان این سازمان را برای طراحی قالب های جدید و بازاریابی در سطح جهانی ترغیب می کند.

رحمتی ادامه می دهد:

تا ماه های آینده نتیجه اقدامات و مطالعات سازمان میراث فرهنگی در این زمینه در قالب کتابی منتشر می شود و علاقه مندان، هنرمندان و صنعتگران می توانند از نتایج آن بهره برداری کنند.

مدیر کل سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان زنجان، بر لزوم شناسایی بازارهای هدف ملیله برای صادرات آن در جهان تاکید می کند و اهالی شرق آسیا را از طرفداران ظروف نقره ای می داند.

وی می افزاید:

باید از ظرفیت سفارتخانه ها برای معرفی آثار صنایع دستی به وی‍ژه ملیله بهره برداری کرد.

رحمتی یادآوری کرد:

هم اکنون صنعتگران موفق بسیاری بوده اند که اقدام به برگزاری نمایشگاه در کشورهای خارجی کرده و به فروش خوبی از این محل دست یافته اند.

مدیر کل میراث فرهنگی به برگزاری کارگاه هایی برای بازاریابی صنایع دستی با حضور این صنعتگران اشاره می کند و بازاریابی را مهمترین اصل در افزایش فروش تولیدات صنایع دستی می خواند.

گزارش: مینا افشاری ترک

منبع : سایت

گرداوری از گروه فن و هنر ایران زمین

سلام به سایت گروه فن و هنر ایران زمین خوش آمدید

در این سایت میتوانید اطلاعات جامعی در رابطه با هر موضوعی که میتواند به فن و هنر مربوط شود را بیابید .

لوگو گروه :

شاید شما نیز متوجه تغییرات در سایت شده باشید

منظورم این جمله است که در انتهای متن ها اضافه شده (( نویسنده و گرداورنده : G F H I ) بجای سوناسازان ایران زمین 

به همین دلیل این مطلب را درج کردم

در زیر به ابتدای این جمله خواهم پرداخت و در صورتی که شما نیز نظر خود را درج کنید بسیار ممنون خواهم شد .

گروه فن و هنر ایران زمین

G  = Group

F  =  FAN OR Technique