هنر گره چینی    

گره چینی به هنری ایجاد شده با قطعات برش خورده چوب در اشکال مختلف و متعدد الاجرا و وحدت‌گرای هندسی که به طور هماهنگ در یک کادر مشخص و تکرار شونده گفته می‌شود.

 

گره‌چینی چوب از هنر‌های ظریفی است که از اوایل دوره اسلامی ‌در ایران رایج بوده است. برخی پژوهشگران احتمال داده‌اند استفاده از این هنر از دوران خلفا عباسی آغاز شده و در قرن 6 تا 8 هجری قمری در مصر و سوریه متداول شده و از همان زمان به ایران رسیده است.

بر اساس شواهد و آثار موجود پیشینه هنر گره‌ چینی در معماری ایران به دوره سلجوقی و صفوی باز می‌گردد و خاستگاه آن نیز شهر اصفهان بوده است . از این سبک کار به طور معمول در ساخت درب های اماکن متبرکه، مقابر، منابر و از مشبک در پنجرهای منازل و کاخ‌ها و نرده‌ها استفاده می‌شده است. از دوران صفوی به بعد تعبیه شیشه‌های رنگی در چوب‌های مشبک رایج شده و در اصطلاح به ارسی ( ارسی سازی ، پنجره ارسی و .. ) مشهور شد. هنرهای چوبی پس از صفویه به خصوص در دوران قاجار نه تنها تکامل فنی نداشت بلکه با افت فنی نیز روبرو شد. البته هنر ارسی‌سازی در این دوره به اوج خود رسید.

البته هیچ دوره ای مانند سالهای 1390 به بعد هنر در ایران دچار تغییر نشد و متاسفانه این تغییر رشد منفی داشته اما نباید این موضوع را ندیده گرفت که سمت نگاه مردم به هنر اصیل ایرانی همچنان به عنوان یک هنر اصیل ایرانی است و برای ان ارزش خاصی قائل هستند .

گروه فن و هنر ایران زمین را در لینک زیر دنبال کنید :

صنایع چوب و هنر ایران زمین

نگهبانان مدرسه  (کوبه در مدرسه ابراهیم خان )

 معماری ایرانی 

 معماری سنتی ایران 

به نظر نمی رسد کار کوبه در مدرسه ابراهیم خان فقط دق الباب باشد.

شیرهای برنزی سالیان سال است که طبق یک عادت دیرینه در حال نگهبانی از این مدرسه هستند.

ایرانیان سالیان سال شیر را بر کوبه در می گماشتند یا نشانش را بر سر در خانه هایشان می نشاندند تا نگهبان خانه و اهل بیتشان باشد.

فن و هنر ایران زمین 

کوبه ،دق الباب

 

Knocker 

 

آشنایی با رنگرزی سنتی

ابزار و مواد مورد نیاز در رنگرزی سنتی عبارتند از:‏

۱. ظرف (پاتیل) یا حمامی که عملیات رنگرزی و دندانه کردن در آن صورت می گیرد و باید از جنس ضد زنگ و مقاوم در برابر حرارت باشد. معمولاً از ظروف استیل یا مسی استفاده می شود.‏

‏۲. ترازو برای توزین

۳. ترمومتر برای اندازه گیری دمای حمام رنگرزی

‏۴. همزن که معمولاً از جنس چوب است و برای هم زدن الیاف در حمام رنگرزی به کار می رود.‏

۵. ظروف شیشه ای مدرج مانند بشر و... برای اندازه گیری و برداشتن اسیدها و قلیاها.

۶. نمک های فلزی چون زاج سفید، زاج سبز، زاج سیاه، دی کرومات سدیم، کلرید قلع و ...‏

‏۷. مواد قلیایی مانند سود و آمونیاک و ....

۸. اسیدها مانند اسید تارتاریک، اسید لاکتیک، اسید اگزالیک، اسید استیک، اسید سیتریک و همچنین ممکن است از اسیدهای معدنی مانند اسید سولفوریک و اسید کلریدریک نیز استفاده شود. در گذشته به جای اسید لاکتیک از "دوغ" استفاده می شد.

۹. آب که به دلیل استفاده مداوم در رنگرزی، باید از شرایط و خواص لازم برخوردار باشد.‏

 

مکانیزم جذب و نگهداری مواد رنگزای طبیعی توسط لیف

در استفاده از رنگینه های طبیعی از آنجایی که در این رنگینه ها گروه های فعال جهت تشکیل پیوند با لیف در هنگام رنگرزی کالای پشمی و ابریشمی یا وجود ندارد یا اثرشان ضعیف است، در بیشتر مواقع جهت جذب بیشتر و تثبیت بهتر رنگینه روی کالا نیاز به یک ماده واسط است که آن را اصطلاحاً دندانه یا ‏Mordant‏ گویند.

یک دندانه در واقع یک فلز با ظرفیت حداقل دو می باشد که در تشکیل پیوند شیمیایی بین رنگینه و لیف نقش بسیار مؤثری را ایفا می کند. دو نوع پیوند اساسی بین رنگینه-  دندانه از یک طرف و دندانه- لیف از طرف دیگر به طور همزمان به وقوع می پیوندد که این دو نوع پیوند در مقایسه با پیوندهای یونی، واندروالس و هیدروژنی بسیار محکم تر می باشند.

یکی از این پیوندها، پیوند کووالانسی می باشد که دندانه با گروه های هیدروکسیل که هم در لیف (پشم و ابریشم) و هم در ماده رنگزای طبیعی وجود دارد، برقرار می کند و دیگری پیوند کئوردینانس می باشد که از طریق گروه های الکترون دهنده چون اکسیژن متصل به کربن از طریق پیوند دوگانه (گروه کربونیل) ایجاد می گردد. در نتیجه تشکیل این پیوندها کمپلکس رنگی حاصل می شود که اصطلاحاً آنرا لاک گویند. مجاور بودن گروه های مذکور جهت تشکیل حلقه های پنج و شش ضلعی که از ثبات بالایی برخوردارند، به پایداری کمپلکس حاصله کمک کرده و در نتیجة این مهم، رنگینه دارای ثبات شستشویی بالایی در روی لیف خواهد بود.

از ترکیبات متداولی که به عنوان دندانه استفاده می شود می توان به سولفات مضاعف پتاسیم و آلومینیوم (زاج سفید)، سولفات آهن (زاج سیاه)، سولفات مس (زاج سبز)، کلرید قلع و دی کرومات پتاسیم اشاره نمود.

بر حسب تقدم و تأخر عمل رنگرزی و عمل دندانه دادن، رنگرزی با مواد رنگزای طبیعی به سه طریق ممکن است صورت پذیرد:

• اول رنگرزی ، سپس دندانه کردن الیاف رنگرزی شده

• اول دندانه دادن و سپس رنگرزی

• عمل دندانه و رنگرزی توأم . در این روش کلاف ها را در حمام محتوای دندانه، رنگینه و مواد کمکی ریخته و یک روز بعد برای شستشو بیرون می آورند.‏

مراحل رنگرزی ‏

خیساندن کلاف: معمولاً کلاف پشمی یا ابریشمی را در حمام یا پاتیل آب گرم (۳۰ تا ۴۰ درجه) برای ۲ ساعت خیس می کنند، سپس آب کلاف را گرفته و در آب ۳۰ تا ۳۵ درجه همراه با مقدار کافی پاک کننده می شویند. پس از آن مجدداً آبگیری کرده و با آب معمولی می شویند و پس از مرحله آبگیری خشک می کنند.‏

دندانه کردن پشم: ظرف حمام را گرم کرده و در آن آب می ریزند و در دمای ۷۰ درجه سانتی گراد دندانه را اضافه کرده، بعد از ۲۰ دقیقه کلاف شسته شده و نمدار را داخل حمام کرده و یک ساعت با دمای ۸۰ درجه سانتی گراد ( برای ابریشم ۷۰ درجه سانتی گراد) قرار می دهند. قابل ذکر است که زمان لازم برای دندانه های مختلف، متفاوت است. مثلاً دندانه کردن با زاج سیاه وقت کمتری لازم دارد.‏

رنگرزی: حمام رنگ را آ ماده کرده و کلاف های شسته و دندانه شده را به حمام رنگ وارد می کنند. دمای حمام را به تدریج به جوش رسانده و به مدت یک ساعت کلاف ها در رنگ می جوشند و هر 5 دقیقه کلاف را با چوب همزن در رنگ غوطه می دهند. بر اثر تبخیر حجم محلول رنگ کم می شود، بنا براین با اضافه کردن مقداری آب جوش محلول را همواره در ۲۰ تا ۳۰ برابر وزن کلاف نگه می دارند.‏ پس از اتمام زمان ( یک ساعت )، جوشاندن را متوقف کرده و می گذارند تا حمام رنگ به مرور سرد شود سپس کلاف ها را خارج کرده، اول با آب نیمه گرم و سپس با آب معمولی و 

سرد شسته و آبگیری می کنند و در مجاورت هوای خشک قرار می دهند.‏

ثبات رنگ

بنا به تعریف؛ ثبات رنگی یک رنگینه عبارتست از: مقاومت رنگی خامه قالی رنگرزی شده در مقابل عوامل مختلف چون شستشو، نور، سایش و حلال های شیمیایی که در طول عمر مفید خود با آن مواجه می شود. هنگامی که یک خامة قالی رنگ شده در معرض عوامل مذکور قرار می گیرد، یک یا چند تغییر ممکن است، اتفاق افتد. از نقطه نظر کالای رنگرزی شده به تنهایی ممکن است اختلاف در عمق رنگی، در فام رنگی و یا در شفافیت صورت پذیرد. علاوه بر این تحت شرایط مشخص مثلاً شستشو، بخش های سفید کالا ممکن است رنگی شده و بخش های رنگی نیز به دلیل مهاجرت رنگینه از نقاط دیگر به آنها دارای رنگ جدیدی گردند. این پدیده تحت عنوان لکه گذاری شناخته می شود. لذا ثبات رنگ خامه فرش دستباف به مقاومت این قبیل تغییرات تحت شرایط مشخص شناخته می شود.‏

اکثر رنگینه های طبیعی دارای ثبات نوری از ضعیف تا متوسط هستند و این در حالی است که رنگینه های شیمیایی دارای محدوده وسیعی از ثبات ها یعنی از ضعیف تا عالی می باشند.‏

ثبات نوری یک خامه رنگرزی شده به عوامل داخلی چون ساختار شیمیایی رنگینه، حالت فیزیکی رنگینه، غلظت رنگینه، ماهیت خامه رنگرزی شده و خلاصه نوع دندانه مورد استفاده بستگی دارد.‏

ساختار شیمیایی یک مولکول رنگینه به دو بخش تقسیم می شود: بخش اصلی یا کروموفور رنگینه که رنگین بودن ملکول رنگینه به آن بستگی دارد و بخش دوم که خصلت کاربردی و یونی بودن رنگینه را باعث می گردد که به عنوان گروه های آکسوکروم شناخته می شوند. 

به طور کلی کروموفور و بخش اصلی رنگینه ثبات نوری یک رنگینه را تعیین می کند و گروه های آکسوکروم بمراتب اثرات کمتری را در این مهم ایفا می نمایند. آنالیز مواد رنگزای طبیعی فهرست شده در کتاب مرجع رنگ نشان می دهد که تقریباً ۵۰ درصد از کل مواد رنگزای طبیعی از خانواده فلاونوئیدها بوده و مابقی از خانواده آنتراکینون، نفتوکینون و ایندیگوئیدها می باشند. ترکیبات فلاونوئیدها دارای ثبات نوری بالایی بوده ولیکن رنگینه های آنتراکینون و ایندیگوئیدها دارای ثبات های نوری عالی هستند. البته قابل ذکر است که ثبات نوری رنگینه های آنتراکینون با افزایش استخلاف گروه های هیدروکسیل در ملکول رنگینه کاهش می یابد. همچنین بزرگی ساختار می تواند ثبات نوری را بهبود بخشد.‏

حالت فیزیکی رنگینه معمولاً مهمتر از ساختار شیمیایی می باشد و به طور کلی هر چه تجمع ملکولی رنگینه در لیف بیشتر باشد، ثبات نوری رنگینه بیشتر است. در مطالعاتی که ‏Cox - Crews‏ در سال ۱۹۸۷ روی سرعت رنگ پریدگی بعضی از رنگینه های طبیعی انجام داد مشخص گردید که سرعت رنگ پریدگی روناس و اسپرک دندانه داده شده با فلزات آلومینیوم و قلع مشابه بیشتر رنگینه های شیمیایی در ابتدا زیاد ولی بعد از مدتی با شیب کمتر به صورت ثابت ادامه دارد. همچنین مشاهده شد که سرعت رنگ پریدگی ایندیگو و قرمزدانه دندانه داده شده با فلزات آلومینیوم و قلع با سرعت ثابت اتفاق می افتد.‏

ثبات نوری خامه فرش دستباف رنگرزی شده معمولاً با افزایش غلظت رنگینه در لیف افزایش می یابد.‏ ساختار شیمیایی و پارامترهای فیزیکی لیف می تواند روی ثبات نوری خامه رنگرزی شده تأثیر گذار باشد. به عنوان مثال کومینگ و همکارانشان رنگ پریدگی روی الیاف پنبه را به اکسید شدن سلولز نسبت می دهند، در حالی که الیاف پروتئینی مثل پشم، کرک و ابریشم خاصیت احیائی دارند.‏

نیل (ایندیگو) روی پشم نسبت به پنبه دارای ثبات نوری بیشتری است در حالی که روناس رفتاری برعکس دارد.‏

ثبات نوری رنگینه های دندانه ای همچنین به نوع دندانه و روش دندانه دادن بستگی دارد. زیرا در هنگام دندانه دادن کمپلکس های متفاوتی با انواع دندانه ها ممکن است تشکیل شود که اینها از نظر مقاومت نسبت به نور با یکدیگر متفاوت هستند. همچنین خود فلز می تواند اثرات کاتالیزوری مثبت یا منفی روی تخریب نوری رنگینه داشته باشد. در مطالعاتی که ‏Cox - Crews‏ روی ۱۸ نوع رنگینه زرد طبیعی انجام داد مشخص گردید که تاثیر دندانه حتی از ساختار خود رنگینه روی ثبات نوری مهم تر است. همچنین او نتیجه گرفت که تغییرات رنگی (رنگ پریدگی) نمونه های پشمی رنگرزی شده و دندانه شده با فلزات قلع و آلومینیوم نسبت به فلزات مس، کروم و آهن خیلی بیشتر است.‏

عوامل خارجی همچون منبع نوری، شدت نور، دما، رطوبت و آلودگی محیط نیز می تواند روی رنگ پریدگی یک کالای رنگرزی شده مؤثر باشد.‏

ماهیت نور تابیده شده و نوع منبع نوری عاملی بسیار مهم در رنگ پدیدگی است. رنگینه های بی ثبات با تابش نور مرئی کم رنگ می شوند در حالی که رنگینه های با ثبات نوری بالا تحت تابش اشعه ماورای بنفش رنگ خود را از دست می دهند. اشعه ماورای بنفش فاکتور بسیار مهم در رنگ پریدگی بوده که تأثیر آن روی رنگینه های زرد و نارنجی بیشتر است. ‏

تحت شرایط عادی تابش نور، دما و رطوبت هر دو می توانند روی سرعت رنگ پریدگی کالای نساجی (خامه فرش دستباف) تأثیر داشته باشند. به عنوان مثال کاهش درصد رطوبت از ۶۵ به ۲۵ باعث کاهش شدید در رنگ پریدگی می گردد.‏

آلودگی محیط چون حضور دی اکسید گوگرد و اکسیدهای نیتروژن و ازون در هوا می توانند با رنگینه ها حتی در غیاب نور واکنش دهند.

حضور بعضی مواد کمکی در لیف که هنگام رنگرزی یا قبل و بعد از رنگرزی روی خامه فرش آورده شده اند ممکن است روی رنگ پریدگی موثر باشند. به طوریکه وجود موادی چون نشاسته؛ فرآیند رنگ پریدگی را تشدید می کند. و بالعکس عملیات بعدی ابریشم با اسیدتانیک خواص ثباتی بعضی از رنگینه های طبیعی را بهبود می بخشد.‏

در مطالعاتی که ‏Cristea‏ و همکارش به منظور بهبود ثبات نوری رنگینه های طبیعی روی پنبه انجام دادند مشخص شد که استفاده از ویتامین ‏C‏ و اسید گالیک که به عنوان مواد آنتی اکسیدان و جاذب اشعه ماورای بنفش هستند، می تواند ثبات نوری رنگینه های روناس، اسپرک و وسمه را بهبود بخشد.‏ 

منبع سایت

گرداوری و ویرایش : فربد حیدری

سایت گروه فن و هنر ایران زمین

سایت جامع پیمانکاران ساختمان

هنر سنتی ایران زمین

http://colorbuilding.persianblog.ir

نقشه; اصلی ترین وسیله ارتباط در معماری

از بارز ترین نشانه های تفاوت انسان و حیوان، عشق به نوجوئی، تکامل و توسعه قدرت خویش است.

حیوان از غریزه اش مدد گرفت،لانه و سر پناه ساخت و طی هزاران سال به آن قانع بود و در آن تغییری نداد اما انسان همواره در اندیشه قدرت و توانایی خویش بوده است.

او ابتدا دریافت که پوست بدنش قادر به حفظ او در برابر سرما و گرما نیست، پوست دومی چون لباس را کشف کرد تا ضعف پوست بدن را جبران کند. باز هم به آن قانع نشد و پوسته سومی ساخت تا او را از گزند سرما و گرما، آفتاب، درندگان و مزاحمان بیگانه در امان دارد. این پوسته سوم را خانه نامید.

دست او دارای قدرت کافی برای شکستن درختان، کندن خاک وکشتن حیوانات نبود و با خلق ابزار مناسب آن را توانا ساخت. در طول هزاران سال، او را می بینیم که بی وقفه در تلاش وسعت بخشیدن به قدرت و قلمرو خویش، اعماق زمین را شکافته، به ژرفای دریا فرو رفته و در بیکران آسمان در جست وجوی منابع و پایگاه جدید است.

ارتباط با دیگران، یکی از ابزارهای توسعه قدرت و رفع نیاز روحی او بوده است که به اشکال گوناگون جلوه گر شده است و در این میان، ابتدایی ترین آن، ارتباط تصویری بوده است که آثار آن بر سنگواره ها، یاد آور نحوه ارتباط او در دوره غار نشینی است.

اگر چه کلمات، نقش مهمی در انتقال ایدهای طرح بازی می کند، اما برای ساختن یک مجموعه ساختمانی با اتکا به دهها هزار کلمه در توصیف آن، بدون اینکه تصویری از آن رسم کنیم ممکن نیست. لذا، نقشه، اصلی ترین وسیله ارتباط در کار معماری است و ابتدایی ترین ابزار در زمینه معماری است.

تعریف معماری در فرهنگ لغت عبارت است از: هنر و علم طراحی و بنای ساختمان ها.

معماری به عنوان اجتماعی ترین هنر بشری با فضای اطراف انسان مرتبط است.

حضور فضا، بنا و شهر از گذشته تا امروز و در آینده، لحظه ای از زندگی روز مره آدمیان غایب نبوده و نخواهد بود. شهرها پر از ساختمان هایی هستند که با استفاده از هنر و مهارت های علمی و ریاضی طراحی شده اند.

 این مهارت ها در ترکیب با هم عناصر زیبایی شناسی نامیده می شوند. اصول زیبایی شناسی برگرفته از هنر، علم و ریاضیات در طراحی معماری مورد استفاده قرار می گیرند، مثل کاربرد خط، شکل، فضا، نور و رنگ برای ایجاد یک الگو، توازن، ریتم، کنتراست و وحدت.

این عناصر در کنار هم به معماران اجازه می دهند تا ساختمان های زیبا و مفید خلق کنند.

موضوع معماری درباره فضاست.

تعاریف مختلفی که تاکنون از معماری ارائه شده است، اغلب به گونه ای بر اهمیت فضا در معماری تاکید می کنند، به طوری که وجه مشترک بسیاری از این تعاریف، در تعریف معماری به عنوان فن سازماندهی فضا است. به عبارت دیگر موضوع اصلی معماری این است که چگونه فضا را با استفاده از انواع مصالح و روش های مختلف، به نحوی خلاق سازماندهی کنیم.

معماری جهان شامل معماری بین النهرین، معماری پیش از اسلام ایران، معماری مصر، معماری هند پیش از اسلام، معماری چین معماری زاپن، معماری یونان، معماری روم، معماری صدر مسیحیت، معماری بیزانس، معماری رنسانس ومعماری اسلامی که خود به شیوه های: پارتی خراسانی رازی آذری اصفهانی.

آنچه هنر اسلامی ر ا از سایر سبک ها متمایز می سازد شکل گیری هنر اسلامی بیش از آنکه مبتنی بر فرم و تکنیک باشد، مبتنی بر فکر و روح سازنده آن است، به طوری که اثر هنری تجلی بخش و منعکس کننده روح هنرمند است.

روح هنر اسلامی سیر از ظاهر به باطن اشیا» و امور در آثار هنری است.

یعنی هنرمندان اسلامی در نقش و نگاری که در صورت های خیالی خویش از عالم کثرت می بینند، در نظر او هر کدام جلوه حسن و جمال و جلال الهی را می نمایند. بدین معنی هنرمند همه موجودات را چون مظهری از اسما»الله می بیند و بر این اساس اثر هنری او به مثابه محاکات و ابداع تجلیات و صورت ها و عکس های متجلی اسما»الله است.

در نظر هنرمند مسلمان به قول «غزالی»: (عالم علوی حسن و جمال است و اصل حسن و جمال تناسب و هرچه تناسب است، نمودگاری است از جمال آن عالم، چه هر جمال و حسن و تناسب که در این عالم محسوس است همه اثرات جمال و حسن آن عالم است. پس آوازخوش موزون و صورت زیبای متناسب هم شباهتی دارد از عجایب آن عالم.)

به هر تقدیر جلوه گاه حقیقت در هنر، همچون تفکر اسلامی، عالم غیب و حق است. به عبارت دیگر، حقیقت از عالم غیب برای هنرمند متجلی است و به همین جهت، هنر اسلامی را عاری از خاصیت مادی طبیعت می کند.

او درنقوش قالی، کاشی، تذهیب و حتی نقاشی، که به نحوی به جهت جاذبه خاص خود مانع حضور و قرب است، نمایش عالم ملکوت و مثال را که عاری از خصوصیات زمان و مکان و فضای طبیعی است می بیند.

 در این نمایش کوششی برای تجسم بعد سوم و پرسپکتیو دید انسانی نیست. تکرار مضامین و صورت ها، همان کوشش دائمی برای رفتن به اصل و مبدا است. هنرمند در این مضامین از الگویی ازلی نه از صور محسوس بهره می جوید، به نحوی که گویا صور خیالی او به صور مثالی عالم ملکوت می پیوندد.

نکته اساسی در هنر اسلامی که باید بدان توجه کرد عبارت است از «توحید». اولین آثار این تلقی، تفکر تنزیهی و توجه عمیق به مراتب تجلیات است که آن را از دیگر هنرهای دینی متمایز می سازد.

زیرا هنرمند مسلمان از کثرت می گذرد تا به وحدت نائل آید. همین ویژگی تفکر اسلامی مانع از ایجاد هنرهای تجسمی مقدس شده است. زیرا جایی برای تصویر مقدس و الوهیت نیست. انتخاب نقوش هندسی و اسلیمی و ختایی و کمترین استفاده از نقوش انسانی و وحدت این نقوش در یک نقطه، تاکیدی بر این اساس است.

با توجه به مقدمات فوق، معماری نیز که در هنر اسلامی شریف ترین مقام را داراست، همین روح اسرارآمیز را نمایش می دهد. معماران در دوره اسلامی سعی می کنند تا همه اجزای بنا را به صورت مظاهری از آیات حق تعالی ابداع کنند، خصوصا در ایران، که این امر در دوره اسلامی به حد اعلای خویش می رسد.

از اینجا که نقشه ساختمانی و نحوه آجرچینی و نقوشی که به صورت کاشی کاری و گچ بری و آئینه کاری و غیره کار شده است، توحید و مراتب تقرب به حق را به نمایش می گذارند و بنا را چون مجموعه ای متحد و ظرفی مطابق با تفکر تنزیهی دینی جلوه گر می سازند.

معماری اسلامی چون دیگر معماری های دینی به تضاد میان فضای داخل و خارج و حفظ مراتب توجه می کند. هنگامی که انسان وارد ساختمان می شود، میان درون و بیرون تفاوتی آشکار مشاهده می کند.

این حالت در مساجد به کمال خویش می رسد، به این معنی که آدمی با گشت میان داخل و خارج، سیر میان وحدت و کثرت، و خلوت و جلوت می کند.

هر فضای داخلی خلوتگاه و محل توجه به باطن و هر فضای خارجی جلوتگاه و مکان توجه به ظاهر، می شود. بنابراین، نمایش معماری در عالم اسلام، نمی تواند همه امور را در صرف ظاهر به تمامیت رسانده و از سیر و سلوک در باطن تخلف کند.

به همین اعتبار هنر و هنرمندی به معنی عام، در تمدن اسلامی عبادت و بندگی و سیر و سلوک از ظاهر به باطن است.

اساسا اسلام جمع میان ظاهر و باطن است و تمام و کمال بودن دیانت اسلام به همین معناست، چنانکه «شهرستانی» در کتاب ملل و نحل در این باب میگوید: «آدم اختصاص یافت به اسما و نوح به معانی این اسما و ابراهیم به جمع بین آن دو، پس خاص شد

موسی به تنزیل (کشف ظاهر و صور)، و عیسی به تاویل (رجوع به باطن و معنی) و مصطفی صلوات الله علیه و علیهم اجمعین به جمع بین آن دو.

چنین وضعی در اسلام و فرهنگ و تمدن اسلامی سبب میشود که هنر اسلامی برخلاف هنر مسیحی صرفا بر باطن و عقبی تاکید نکند یا چون هنر یهودی تنها به دنیا نپردازد، بلکه جمع میان دنیا و عقبی کند و در نهایت هر دو جهان را عکس و روی حق تلقی کند.

نویسنده : فرنوش هدایتی امین

منبع: کتاب تاریخ هنر اسلامی اثر(کریستین پرایس)

منبع : تبیان 

گرداوری سایت جامع پیمانکاران 

صنایع‌دستی و روح هنری اسلامی به بناهای تاریخی ایران جان می‌دهد
 

رئیس مجمع تشخیص مصلحت نظام در دیدار با مسعود سلطانی فر معاون رئیس جمهور و رئیس سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری و جمعی از هنرمندان صنایع دستی گفت:

 

صنایع‌دستی و روح هنری اسلامی به بناهای تاریخی ایران جان می‌دهد.

آیت‌الله هاشمی رفسنجانی در دیدار جمعی از مسؤولان سازمان میراث فرهنگی،صنایع دستی و گردشگری و گروهی از هنرمندان و فعالان صنایع دستی ایران،فرهنگ و تمدن ایران را سرشار از ظرفیت‌های خلّاق هنری دانست و با اشاره به تلفیق آن با آثار اسلامی، گفت:

امروزه هنر ایرانی ـ اسلامی بر قله‌های آثار هنری جهان می‌درخشد و این اعتراف مستشرقین است.

رئیس مجمع تشخیص مصلحت نظام درباره آثار باستانی ایران گفت:

همه بناها در همه جهان از مصالح ساختمانی معمول در هر زمان است و آنچه به بناهای تاریخی ایران جان می‌دهد، روح هنری اسلامی و معماری خاص و استفاده از صنایع دستی در آنهاست.
 
آیت‌الله هاشمی رفسنجانی ابتکار استفاده از ساختمان‌های قدیمی برای تبدیل به هتل و مسافرخانه را مخصوصاً در شهرهای ایران از جمله یزد و کاشان ستود و گفت:

ظرفیت صنایع دستی ایران، برای افزایش اشتغال بسیار بالاست و باعث ثبت خاطرات خوب برای مسافران داخلی و خارجی در این شهرها می‌شود.
 
رئیس مجمع تشخیص مصلحت نظام، ورود صنایع دستی کشورهای دیگر به ایرانو عرضه آنها در مغازه‌های میدان امام اصفهان را غمناک توصیف کرد.
 
وی با بیان اهمیت صنایع دستی در هدایای دیپلماتیک، گفت:

اهمیت تاریخی آنها شناسنامه فرهنگی کشورهاست و البته در ایران عمری به قدمت تاریخ هزاران سال دارد.

آیت‌الله هاشمی رفسنجانی، صنعت فرش دست بافت ایران را خیره کننده خواند و گفت: رونق این صنعت علاوه بر خاصیت‌های فرهنگی، باعث افزایش ارزش افزوده بالا و اشتغال می‌شود که ضرورت امروز جامعه ماست.
 
 وی برنامه‌ریزی برای اوقات فراغت کارمندان در دوران بازنشستگی و زنان خانه‌دار را لازمه مدیریت اشتغال در استفاده از فرصت‌ها دانست وگفت:

احساس استقلال مالی و جلوگیری از بطالت عمر، روحیه انسان را تقویت می‌کند و از خمودگی و افسردگی به شادابی می‌رساند.
 
رئیس مجمع تشخیص مصلحت نظام اطلاع‌رسانی و تبلیغات را برای معرفیصنایع دستی در داخل و خارج از کشور مهم خواند و گفت: اگر آثار و ظرفیت‌های هنری ایران شناخته شود، شیفتگان فراوانی در دنیا هستند که به ایرانروی می‌آورند.
 
وی گردشگری را در جهان امروز یک صنعت خواند و گفت: بعضی از کشورهای همسایه که تاریخ و جغرافیای محدود دارند، از صنعت توریسم بیشتر از صنایع نفتی ما درآمد دارند.
 
آیت‌الله هاشمی رفسنجانی 150 اشاره قرآن به گردشگری را معنادار توصیف کرد و افزود:

این آیات می‌توانند مبنای کار کسانی باشد که در امور، نسبت به ابعاد دینی حساسیت دارند.
 
رئیس مجمع تشخیص مصلحت نظام با تأکید بر اهمیت گردشگری و صنایع دستیبرای همه مسؤولان، گفت: خاصیت این صنعت وجود سرمایه در سراسر کشور است و فقط مدیریت و برداشتن موانع می‌خواهد که باید برنامه‌ریزی شود.
 
وی افزود:

یکی از وظایف مهم اسلامی و ایرانی ما تدوین سیاست‌های کلی مبتنی بر واقعیت‌هاست که این نیاز تا حدودی فراهم شده است.
 
رئیس مجمع تشخیص مصلحت نظام در بخش دیگری از سخنانشان درباره اتفاقات منطقه، مخصوصاً عراق، گفت: یک گروه تروریستی که برخاسته از عقاید افراطی می‌باشد، امنیت و آسایش ملتی را بر هم زده است.
 
وی داعش را مولود نامبارک از ترکیب جهل و تندروی دانست که آبروی اسلام و مسلمین را در معرض خطر قرار داده‌اند وگفت:

برای این گروهک تروریستی شیعه و سنی مطرح نیست، بلکه قتل انسان‌ها و غارت اموال مردم موجب ارضای روحی آنان است.
 
آیت‌الله هاشمی رفسنجانی با تقبیح و محکومیت این جنایات، اعلام خطر مراجع را برخاسته از درک عمق مسایل خواند و گفت: عقلای اسلامی نگذارند عده‌ای کج فهم و زیاده‌خواه، آبروی مسلمانان را ببرند.

هنر صنایع چوب و صنایع دستی و هنر سنتی ایران زمین

 

صنایع دستی چوبی یکی دیگر از رشته‌های هنری است که به شکل بسیار بدیع وهنرمندانه ای روی چوب صورت می‌گیرد.

 

 

تولید انواع صنایع دستی با استفاده از چوب ازدیرباز در استان همدان بویژه مناطق شهری از جمله همدان، ملایر، تویسرکان، سرکان رواج داشته است.صنایع دستی چوبی شامل خراطی، نازک کاری، منبت کاری و معرق کاری است که در این استان خراطی و بویژه منبت کاری بیشتر رواج دارد.

گفتنی است که طی سالهای اخیر منبت کاری در تویسرکان و جوکار ملایر رونق بسیار چشمگیری یافته است.

واژه منبت کاری بمعنای کنده کاری روی چوب است که سابقه ای دیرینه دارد، شاید بتوان آغاز تاریخ منبت کاری را زمانی دانست که انسان نخستین با ابزاری برنده چوب را تراشیده است. منبت کاری روی چوب از قدیم در ایران مرسوم بوده است،در کتیبه هایی که در خزانه داریوش در تخت جمشید به دست آمده البته مدارک معتبری از پیشینیان این هنر در دست نداریم و دلیل این امر آن است که عمر چوب کوتاه است و بر اثر مرور زمان از بین می‌رود،اما در کشور ما آثاری از   منبت کاریهای نسبتا   قدیم به جای مانده که روی در مقبره‌های ائمه اطهار(ع) ونیز منبرها انجام شده است.پاره ای از این آثار 900 تا 1000 سال قدمت دارند.

کهنترین در چوبی منبت کاری شده،اکنون در موزه اکبرآباد هندوستان حفظ می‌شود،این در متعلق به کاخ سلطان محمود در غزنه بوده است.در موزه‌های ایران نیز چند در چوبی متعلق به قرون چهارم و پنجم هجری موجود است،کنده کاری این درها بصورت شاخ و برگ و کتیبه‌های مختلف با آیه-‌های قرآنی است.

در اصفهان نیز مساجدی از عهد صفویان وجود دارند که درهایشان هنوز دست نخورده و سالم باقی مانده اند مانند در مدرسه شاه سلطان حسین،آرامگاه شاهزاده حسیندر قزوین نیز در بسیار زیبایی دارد که از دوره شاه طهماسب باقی مانده است،یکی از زیباترین آثار منبت کاری شده ایران رهلی است که در موزه متروپولتین نیویورک نگهداری میشود و علاوه بر تزئینات شاخ و برگ به سبک ساسانی، نام دوازده تن از ائمه معصومین(ع) بر روی آن دیده میشود. در عصر حاضر نیز منبت کاری همچنان رواج دارد و در گوشه و کنار ایران خصوصا" در استان همدان هنرمندان بسیاری مشغولند.

منبع :  سایت

گرداوری گروه جامع پیمانکاران

فن و هنر ایران زمین 

میراث ماندگار،تمدن چند هزار ساله ایران،کشور کهن ،هویت تاریخی و ملی ما

تمدن چند هزار ساله ایران، میراث ماندگار بسیاری برای ما، مردم امروز این کشور کهن به یادگار گذاشته که مجموعه این میراث، هویت تاریخی و ملی ما را تشکیل می دهد.

این میراث، مظاهر و جلوه های متنوع و متعددی دارد که هر یک از آنها به نحوی، گذشته درخشان و تمدن باستانی این مرز و بوم را بازگو می کند.یکی از این مظاهر که در شاخه های متنوعی خود نمایی می کند و بازگو کننده ی هویت و ذوق و هنر ایرانیان است،صنایع دستی است.

تاریخچه صنایع دستی

8000 سال قبل ، عصر نوسنگی

 

8000 سال قبل ، عصر نوسنگی

در حدود 8000 سال قبل که به عصر «نوسنگی» معروف است، مردمی در منطقه وسیعی در آسیای جنوب غربی زندگی می کردند که برای نخستین بار در گروههای کوچک جمع آمده، در یک مکان ساکن شدند و اولین دهکده ها را به وجود آوردند.

آثار به دست آمده از دوران پارینه سنگی، میان سنگی و نوسنگی، گواه بر فعالیت انسان در ساخت ابزار و وسایل سنگی است.

ابزارهایی چون تیغه های دندانه دار و به شکلهای مختلف هندسی در مکانهایی مانند بیستون و غارهای هوتو و کمربند به دست آمده است. انسانی که یاد گرفته بود با کاشتن دانه های خوراکی مقدار بیشتری از آن را به دست آورد، ناگزیر بود آن را در جایی ذخیره کند.

او ظرفهایی را می خواست که در برابر گرما و رطوبت هوا مقاومت داشته باشد و غلات، در آن فاسد نشود. از این رو انسان دوران نوسنگی با الهام از همان شکلهای طبیعی و با آمیختن آب و خاک، اولین ظرفهای سفالی را ساخت.

در نتیجه کاوش های متعددی که صورت گرفته آثار و اشیاء بسیار زیادی غالبا فلزی ( مفرغ ) به دست امده که در کمال مهارت و استادی و با اشکال بسیار متنوع و بدیعی ساخته شده اند که همگی به عنوان پیشینه ای اثر گذار و تاریخی برای اشیاء و صنایع دستی دوره های بعدی ( غالبا از نظر شیوه ساخت مواد اولیه و نه از نظر محتوا و نقوش ) مورد استفاده قرار گرفته اند .

آثاری که در کاوش تپه زیویه به دست آمد حاصل کاوش هایی بود که در سال ۱۹۶۴ میلادی توسط دایسون و کرافورد صورت گرفت و اشیاء به دست آمده در کاوش های گورستان و قلعه زیویه تاریخ هزارۀ اول ق.م را بخود گرفت ، سال بعد هم دومین کاوش علمی صورت گرفت و آثار دورۀ دوم کاوش نیزمربوط به سدۀ ششم تا هفتم ق.م بود .

قطعه ای از یک ظرف شکسته با دسته ای به شکل عقاب در کاوش های بعدی به دست آمد که از نمونه های زیبا و بسیار هنرمندانۀ این تمدن بشمار می آمد . این ظرف با گل لاجورد ساخته شده با ارتفاع ۱۴ سانتی متر خود بخشی از یک ظرف بزرگ و بسیار قیمتی بوده که در مراسم آئینی استفاده می شده است. مشابه این گونه ظروف مخصوص بعدها از حسنلو ۴ توسط دایسون به دست آمده بود .

اما از جمله زیباترین و منحصرد به فرد ترین آثار زیویه تعدادی ریتون سفالین دراندازه ها و رنگ آمیزی های مختلف است که عموماً در داخل قبر قرار داشته اند ، این آثار توسط کارشناسان به سه دسته کلی تقسیم شده اند .

۱- ریتون هایی به شکل سر حیوان و گردن به صورت یک جام با دهانۀ گشاده و لبۀ برگشته که با گل قرمز به شکل بسیار ظریف و زیبا ساخته شده ،‌سر حیوان که نوعی گوزن به نام سایگاه است از مشخصات هنر زیویه بشمار می رود ، سطح این ریتون ها به وسیلۀ‌ لعاب سبز و سبز تیره پوشانده شده است .

۲- نوع دوم ریتون هایی به شکل پرندگان ( مرغابی ) است که دهانه بر پشت مرغابی و لوله به جای نوک مرغابی قرار دارد این ریتون ها با لعاب زمینه بنفش پوشیده شده و در قسمت های سینه و پربه شکل فلس ماهی از رنگ های بنفش روشن و تیره ،‌زرد ، قهوه ای و با خطوط به رنگ قهوه ای کرم روشن تزئین شده و دم حیوان نیز به رنگ سبز زیتونی رنگین شده است .

۳- نوع سوم ریتون هایی که کاملا ً به شکل استوانه ( بدون خمیدگی ) هستند و در بالا دهانۀ پهن و در پائین و ته آن سر یک حیوان دیده می شود . حیوان در این نمونه مانند همای هخامنشی به جای گوش شاخ دارد و از رنگ های زیبا و دلپذیر برای نقاشی و تزئین آن استفاده شده است .

از جمله سایر آثار و اشیاء بسیار متنوع از حیث نوع مواد و از حیث شکل و فرم و همینطور از نظر تزئینات فرمی یا تزئینات نقشی می توان نمونه های زیبایی از ظروف سفالی ، ظروف لعابی ، ریتون به شکل چکمه ، آلات و اشیاء زینتی و آرایشی طلایی ، پلاک ها و مهرهای زرّین، مجسمه های طلایی ، لوحه های سفالی و فلزی وآثار آهنی مفرغی و برنزی را می توان ذکر نمود که شاخص ترین آنها عبارتند از :

ظروف سفالی که غالباً در تدفین شاه و اشخاص سرشناس و به همراه آنها دفن شده اند از خمیر گل سفید و کرم با پخت کامل و استقامت خوب،‌ هستند که تماماً دارای نقوش اجرا شده با تکنیک های مختلف مانند نقش برجسته، نقش حک شده ، نقوش دکمه ای و شیاردار می باشند. اکثر این سفال ها با چرخ ساخته شده و فرم زیبا ظریف و منظم آنها همچنین هماهنگی که بین فرم و شکل اشیاء با تزئینات آنها وجود دارد،‌ به همراه تناسب بسیار بالایی که در آنها به کار رفته همگی حاکی از مهارت و چیره دستی خارق العاده سفالگران و صنعتگران این دوره تاریخی می باشد . در قسمت ظروف لعابدار در اندازه های کوچک و بزرگ ساخته شده و به صورت ظرف لعابدار رنگی یا ظرف لعابدار نقاشی شده که به طرز جالبی تزئین و منقوش شده اند به دست آمده، ‌در یک طرف تصویر دو گاو نر که در مقابل یک گل لوتوس زانو زده اند دیده می شود. برخی از سفالینه ها نیز به شکل ریتون چکمه و به صورت فرم ساده یا پیچیده هنری و بدون استفاده از فرم سر یا بدن حیوان و پرنده ساخته شده اند. مشابه این ظروف درتمدن های خوروین،‌ عمار، حسنلو و در هنر اورارتوئی دیده می شود. اشیاء وقطعات طلایی زیویه نیز جزو زیباترین آثار ما قبل تاریخ ایران محسوب می شوند. زینت آلات و اشیاء تزئینی شامل کمربند، گردنبند، حلقه، ‌وسایل زینتی زنانه ،‌پلاک و مهر ،‌مجسمه و ظروف طلایی را می توان نام برد که در زمرۀ همین آثار مکشوفه قرار دارند، ‌همینطور یک مجسمه طلایی بز کوهی با شاخ های بسیار بلند و پیچ خورده است که سر مجسمه به شکل عقاب است ، پلاک های طلایی زیویه در اندازه های مختلف وبا فرمهای متنوع هندسی به دست آمده اند و شامل نقوش خاصی مانند، شیر وگوزن، بز جدال شیر وانسان ودیعه گرفته شده از تمدنهای قبلی ایران وبین النهرین است. طوق هلالی با نقوشی از حیوان، شیر بالدار و انسان از دیگر موارد هستند. همینطور قلاب ها و پلاک های زیبای کمربند که به صورت ورقه یا حلقه و با نقوش ترکیبی حیوانی مانند سر دو شیر یا خطوط منحنی مثل دو ابرکه با هم برخورد نموده اند، بز کوهی ،گوزن و…. می باشند . انواعی از گردنبند به شکل طوق حلقه ای و هلالی از جنس طلا که در گوشه های آن حلقه نازکی از طلا قرار دارد و به وسیلۀ زنجیری که به آن وصل شده به گردن آویزان می شود ساخت این گردنبندها در کمال ظرافت و زیبایی تمام از هنرزیور سازی و جواهر سازی پر رونق این دوره تاریخی خبر می دهد. از جمله آثار کاملا ً اختصاصی این تمدن و درعین حال بسیار زیبا مجسمه هایی است که ازترکیب دو یا چند حیوان و پرنده ساخته شده و ترکیبات و تناسبات هم از حیث آمیزش حیوانات وهم از نظرابعاد اندام های مختلف که با مهارت با هم آمیخته شده اند همگی نشانه های نبوغ هنرایرانی زیویه هستند . تعدادی گردنبند یا پیش بند سینه که زنان و غالباً مردان از آن به عنوان علامتی تزئینی و علامت شناسایی و تشخیص طبقاتی یا فامیلی استفاده می کردند، جواهرسازان از آنها به نام اسفنکس های بالداری که روی سینه هایشان پیش بند دارند یاد می کنند که درهنرفنیقی و آشوری نیز وجود داشته است. از جمله دیگر اشیاء جالب و بسیار ارزشمند هنری وتاریخی دو قطعه طلایی است که یکی روکش دست زنانه و دیگری بازوبند مردانه طلایی می باشد . دست پوش یا روکش مذبور به وسیلۀ حلقه های باریک زنجیری ساخته شده و به صورت ورقه ای جمع شده است که محل چفت و بست آن روی مچ قرار دارد و روی آن پنج عدد انگشتری مزین به مروارید و زنجیرک های ظریف اضافه شده است. ( در حال حاضردوعدد انگشترها برروی آن قرار دارد).

قطعۀ زرّین دیگر که جزو نمونه های بسیار ارزشمند هنر جواهرگری و زرگری دستی محسوب می شود بازوبندی است که یک جفت شیرطلایی کوچک در قسمت میانی حلقه دست بند به صورت قرینه و روبه روی هم قرار دارند ،‌ در قسمت سردستبند شیرهای بزرگ تعبیه شده است . نمونه شیرهای این قطعه هنری را می توان در آثار دوره های بعدی ایران و همینطوردرآثارهمان دوره ، درتمدن های دیگر مانند هیتی و سوری مشاهده نمود، اما به هرحال مشخص نیست کدام یک از دیگری اقتباس کرده است . ازدیگرآثارجالب توجه زیویه که جایگاه ویژه ای بین آثار باستانی عهد باستان دارا می باشد یک بشقاب بزرگ ( یا سینی کوچک ) نقره ای است که حدود یک کیلو گرم وزن خالص آن است . این بشقاب که با لبه های برگشته به طرف داخل ساخته شده دارای شش ردیف نقوش برجسته حیوانی شامل حیوانات تخیلی به طورمثال سرعقاب وخرگوش وهمینطوریک گل بزرگ آفتاب گردان دروسط ظرف که تماماً با ظرافت و دقت بالایی برجسته کاری شده اند این ظرف جزوآثاربرجسته فلزکاری وقلمزنی ایران به شمار می رود ، همچنین نمونه های فلزی وسفالی بسیارزیبا وارزشمندی که بیان تمامی آنها بررسی و تجزیه تحلیل فرمی و تزئینی آنها از لحاظ هنری وتاریخی یا سبک شناسی مجال بیشتری می طلبد، ‌به طور مثال تعدادی ابزار، آلات، زین و یراق، زنگوله، رکاب وسایر وسایل اسب که غالباً با شیوه بسیار جالبی فرم دهی شده اند وهرکدام نقش وتزئینی درخورتأمل دارند.

به طور کلی برای جمع بندی آثار واشیاءمکشوفه در تپه زیویه بجزمواردی که ذکرشد می توان آنها را به صورت خلاصه بیان نمود :

۱- لوحه ای ازجنس عاج فیل که تصویرآن دوپادشاه را از نیم رخ نشان می دهد

۲- لوحه ای ازعاج که یک صحنه شکاررا نشان می دهد

۳- مجسمه عاجی

۴- شمایل حیوانات تخیلی و نمادین از جنس طلا

۵- خنجرهای مفرغی و آهنی

۶- پیکان و نوک تیر از جنس مفرغ و آهن

۷- سپرو محافظ ( گارد بازو، ساعد ، شانه ،سینه ،ران ) فلزی از جنس آهن و مفرغ

۸- مهره استوانه ای طلایی

۹- غلاف طلایی خنجر

۱۰- دسته طلایی خنجر

۱۱- گرز بزرگ و کوچک تشریفاتی و تزئینی از جنس سنگ مرمر

۱۲- لوله و مال بند نقره ای به شکل سراسب وسرگاو

۱۳- ظروف و آبخوری سفالین

۱۴- ریتون های چکمه ای ساده با شکل سرحیوان و به صورت استوانه از جنس سفال ساده و سفال لعاب دار

۱۵- مجسمۀ کوچک انسان ازجنس چوب

۱۶- مقادیر زیادی اشیاء وقطعات ظریف زینتی و آرایشی از جنس طلا، نقره ومفرغ به شکل : سنجاق ، سنجاق قفلی، گل سینه، وغیره

به طور کلی آثار واشیاء گنجینۀ زیویه که در مراحل مختلف کاوش به دست آمده دارای سبک و اسلوب خاصی از هنرها وصنایع دستی ایرانی است و محققین ساخت این آثار را به یک حرکت و جهش ماهرانه به سوی تکامل هنرایران می دانند وعلی رغم شباهت هایی که در بعضی ازموارد بین این آثار با هنرسایرتمدن ها مانند بین النهرین، هیتی،سکایی و اورارتوئی وجود دارد نیاز به گذشت زمان وبررسی بیشتراین آثار واشیاء قابل کشف درآینده دارد اما آنچه که مسلم است تأثیراجتناب ناپذیر وعمیق این آثاردر ساختارصنایع دوره های هخامنشی، اشکانی و ساسانی است.

در این میان بایداشاره نمود که صنایع دستی هر منطقه نشانگر سلایق، روحیات، ذوق، سابقه تاریخی، نوع نگاه به زندگی و خصوصیات جغرافیایی، اجتماعی، اقتصادی و حتی سیاسی آن منطقه در طول تاریخ است. قالی، گلیم و دیگر بافته های سنتی ایرانی، قلمزنی و میناگری و شیشه گری و سفال و ... همه و همه روحیه شرقی ایرانیان را بازگو می کند. عاشق پیشگی و طبیعت گرایی و شادی، روحیه لطیف و موزون پراحساس ، فراز و فرودهای گاه و بیگاه اجتماعی، اعتقاد قلبی و ریشه دار مذهبی، پاکی و صفا و صمیمت درونی، انسان گرایی و میهمان نوازی و ... همه و همه ازنقش ها و شمایل صنایع سنتی و دستی ایران پیداست.

اگرچه مردم ایران در طی قرون متمادی، با حفظ زبان و سنت های باستانی و داستان های کهن - همه آنچه شاهنامه بزرگ فردوسی ستون خیمه اش بوده- نگذاشتند فرهنگ ها و قبایل بیگانه ، هویت کهن آنها را از بین ببرند اما بی انصافی است اگر نگوییم در طول همه این قرن ها، ساخته ها و بافته های دست ایرانیان که در هر گوشه خانه هایشان هم بود، سهمی در زنده ماندن این هویت و فرهنگ دارد و بیراه نیست اگر بگوییم که به مقابله با فرهنگ بیگانه هم برخاست و تمدن ایرانی را بر آنان تحمیل کرد.

صنایع دستی کشور ما چنان متنوع و با ارزش است که منطبق با هر روحیه و سلیقه و دکوراسیونی می توان وسایل تزئینی مختلفی یافت که شان، زیبایی و هماهنگی مناسبی با مجموعه داشته باشد. شاهد بر این واقعیت، استقبال توریست ها و غربیانی است که فرصت و امکان آشنایی و دیدار صنایع دستی ایران را پیدا می کنند!

هویت تاریخی و ملی ما مهمترین بخش هویت ماست و این واقعیت در دنیای امروز ،روز به روز ارزش بیشتری پیدا خواهد کرد; این نکته را فراموش نکنیم که با توجه به شاخه های متعدد صنایدع دستی در ایران هرکدام از این قسمت ها تاریخچه ای دارند که بنای شکل گیری شان در درون آنها جای گرفته است.به طور مثال تاریخچه برخی از این شاخه را در زیر عنوان می کنیم.

● شیشه گری سنتی

این هنر، تاریخی چند هزار ساله دارد. به نقل از روایات تاریخی اصل شیشه گری در زمان حضرت سلیمان شکل گرفته است. در آن زمان برای ساخت کاخی دیوها به دستور حضرت سلیمان کوره های شیشه گری را برپا کرده اند و قسمت هایی از آن را با این هنر تزئین کرده اند. بعضی از روایات منبع انتقال این هنر به دنیا را یونان در و بعضی دیگر ایران دانسته اند. شیشه گری در ایران از نیشابور آغاز شد و بعد به ری انتقال یافت و حدود دو هزار سال است که در این شهر قدمت دارد. در دوره های بعد شیشه گری منسوخ شد و پس از آن در سده اخیر توسط ایتالیایی ها به ایران آورده شد. پیشرفت این رشته در ۳۰سال اخیر در ایران غیرقابل باور است؛ چراکه از شیشه گری صنعتی هم پیشرفت بالاتری داشته است. شیشه گری سنتی موسوم به بلورسازی است که از ابتدا شامل احتیاجات عمومی جامعه بوده و افراد با ساخت آنها کسب درآمد می کرده اند. از ۶۹سال پیش هنرمندان این رشته به فکر افتادند تا کارگاه زنده شیشه سازی را به نمایش بگذارند که اولین بار همان ۶۹سال قبل در نمایشگاه بین المللی دایر و بعد از آن در نمایشگاه های تخصصی ارائه شده است.

● حجاری و خراطی سنگ

اولین هنر بشر، تراش سنگ بوده است. قبل از اختراع خط و با شروع غارنشینی، انسان ها برای انتقام پیام و رساندن منظور خود شکل هایی روی سنگ حک می کردند و اینگونه با هم ارتباط برقرار می کردند. به مرور با اختراع خط تراش سنگ برای تهیه وسایل مورد احتیاج به کار گرفته شد. اوج هنر سنگ تراشی دوره رنسانس بود که در ایتالیا و یونان پیشرفت قابل توجهی داشت تا آنجا که در یونان افرادی مانند میکلانژ و لئوناردو سهم بسزایی در رشد این هنر ایفا کردند. خراطی سنگ با رشد تکنولوژی و ورود دستگاه های تراش پیشینه ای حدود ۵۰سال را به خود اختصاص داده است.

● طلاکوبی و فیروزه کوبی

فیروزه کوبی هنر نابود شده ای بود که ابتدا خاص خراسان بود. به طوری که فیروزه ها در نیشابور استخراج می شد و بعد در مشهد در کارگاه های مخصوص مورد تراش قرار می گرفت. در زمان های قدیم ظرف های مسی را با قلم زنی طلاکوبی می کردند و بعد یک لایه فیروزه را آغشته به چسب گیاهی مخصوص کرده و روی جاهای خالی گود شده قرار می دادند. آخرین فردی که در ایران به این هنر اشراف داشت ۶۰سال پیش به علت اینکه فرزندانش تمایلی به فراگرفتن این پیشه نداشتند. به یکی از اقلیت های دینی این هنر را آموزش داد. بعد از آن، این تخصص در انحصار این مرد درآمده و او این هنر را به اصفهان منتقل می کند. آقای رضازاده یکی از هنرمندان پرتوان کشور برای بازگرداندن این هنر حدود پنج سال تحقیق انجام داد و بعد از تلاش فراوان توانست در زمینه تولید داخلی و صادرات، این پیشه به کار گیرد. هنر طلاکوبی به خراسان، سمرقند و افغانستان اختصاص دارد که در این میان تعداد انگشت شماری از استادان ایرانی در این زمینه فعالیت دارند. در ایران به این هنر کمتر پرداخته شده و بیشتر استادان این رشته اهل افغانستان هستند. طلاکوبی در دو سبک ایرانی و افغانی است که تفاوت میان این دو در تذهیب و مینیاتور به کار گرفته شده در طلاکوبی ایران است.

تعریف صنایع دستی

از صنایع دستی تعاریف متعددی ارائه شده است .صنایع دستی هم می تواند، حالت کارگاهی و هم حالت خانگی داشته باشد، همانند صنایع کوچک قابلیت استقرار در شهر و روستا را دارد، بدون نیاز به فن آوری پیشرفته، بیشتر متکی به تخصصهای بومی و سنتی است و قسمت اعظم مواد اولیه مصرفی آن در داخل کشور قابل تهیه می باشد. افزون بر این، صنایع دستی هر دو ویژگی مصرفی و هنری را داشته، برخوردار از بینش، ذوق، اندیشه و فرهنگ تولید کننده نیز هست و در مجموع آن را یک «هنر- صنعت نامیده اند».

از مجموعه تعاریف صنایع دستی، به نظر می رسد تعریف زیر که توسط گروهی از کارشناسان سازمان صنایع دستی ایران ارائه گردیده، دقیق تر و جامع تر باشد:صنایع دستی به مجموعه ای از هنرها و صنایع اطلاق می شود که به طور عمده با استفاده از مواد اولیه ی بومی و انجام قسمتی از مراحل اساسی تولید به کمک دست و ابزار دستی محصولاتی ساخته می شود که در هر واحد آن ذوق هنری و خلاقیت فکری صنعتگر سازنده به نحوی تجلی یافته و همین عامل، وجه تمایز اصلی این گونه محصولات از مصنوعات مشابه ماشینی و کارخانه ای می باشد .با توجه به تعریف فوق و سایر تعاریفی که برای صنایع دستی ارائه شد، می توان ویژگی های زیر را نام برد .

1- انجام قسمتی از مراحل اساسی تولید، توسط دست و ابزار و وسایل دستی، برای تولید هر یک از فراورده های دستی مراحل متعددی طی می شود ولی انجام کلیه ی این مراحل به وسیله ی دست و ابزار و وسایل دستی الزامی نبوده و چنانچه تنها قسمتی از مراحل اساسی تولید به این طریق انجام شود، محصول تولید شده با توجه به مواردی که در تعریف ذکر شد، صنایع دستی محسوب می گردد.

2- حضور مؤثر و خلاق انسان در تولید و شکل بخشیدن به محصولات ساخته شده و امکان ایجاد تنوع و پیاده کردن طرح های مختلف در مرحله ی ساخت این گونه فرآورده ها.

3- تأمین قسمت عمده ی مواد اولیه مصرفی از منابع داخلی.

4- داشتن بار فرهنگی (استفاده از طرح های اصیل، بومی و سنتی)

5- عدم همانندی و تشابه فراورده های تولیدی با یکدیگر.

6 - عدم نیاز به سرمایه گذاری زیاد در مقایسه با سایر رشته های صنعت.

جایگاه صنایع دستی در توسعه اقتصادی

1. سهولت ایجاد مراکز تولید؛

2. بی نیازی به سرمایه های کلان؛

3. اشتغال زا بودن این «هنر - صنعت»؛

4. وجود ارزش افزوده بالا؛

5. جنبه های کاربردی و تزئینی؛

6. داشتن زمینه ای مناسب برای جلب جهانگرد و صادرات؛

طبقه بندی صنایع دستی ایران

1. طراحی سنتی و نگارگری 6. هنرهای مرتبط با فلز 11. رودوزی ها و بافتنی ها

2. سفالگری و سرامیک سازی 7. هنرهای مرتبط با چوب 12. سنگ تراشی و حکاکی روی سنگ

3. بافته های داری 8. رنگرزی و چاپ سنتی 13. حصیر بافی

4. نساجی سنتی 9. صحافی و جلد سازی سنتی 14. فرآورده های پوست و چرم

5. شیشه گری 10. آثار لاکی و روغنی 15. سایر صنایع دستی

فهرست رشته های صنایع دستی

نساجی سنتی :

1- ابریشم بافی

2- احرامی بافی

3- ارمک بافی

4- پارچه های سنتی

1-4- باشلق

2 -4- کرباس بافی

3 -4- قناویز

4-4- فرت بافی

5 -4- شمد بافی

6-4- گزی بافی

7 -4- متقال بافی

8-4- چفیه بافی

9-4- جیم بافی

5- برک بافی

6- پتو بافی

7- ترمه بافی

8- جاجیم بافی

1-8- موج بافی

2-8- ماشته بافی

3-8- ساچیم بافی

9- چادر شب بافی

10- حوله بافی

11- دارائی بافی (ایکات)

12- زری بافی

13- سجاده بافی

14- سیاه چادر بافی

15- شال بافی

16- شعر بافی

17- شک بافی

18- عبا بافی

19- گلیچ

20- متکازین

21- مخمل بافی

22- نوار بافی (پن بافی ، مداخله بافی ، کارت بافی ،

خوس بافی، وریس بافی و نوار بافی علی آباد کتول )

* پرده بافی

* حمام سری

* چپری

* عریض بافی

چاپهای سنتی :

1- قلمکار ( چاپ مهری و نقاشی )

2- کلاقه ای یا باتیک ( چاپ مهری یا نقاشی و دندانی )

سفال ، سرامیک و کاشی سنتی :

1- خرمهره سازی

2- سفال و سرامیک

3- کاشی مشبک

4- کاشی زرین فام

5- کاشی معرق

6- کاشی معقلی

7- کاشی مینایی

8- کاشی هفت رنگ

9- موزائیک کاشی

10- نقاشی روی سفال ( نقاشی روی لعاب ، نقاشی زیر لعاب )

صنایع دستی چرمی :

1- جلد سازی چرمی سنتی

2- سراجی سنتی

3- سوخت روی چرم

4- معرق چرم

5- نقاشی روی چرم

6- نقش اندازی ضربی روی چرم

* زین سازی

هنرهای دستی وابسته به معماری :

1- آهک بری ( ساروج بری )

2- گچبری

3- مقرنس کاری

صنایع دستی فلزی :

1- احجام فلزی سنتی

2- افزار فلزی (اسلحه سازی و ...)

3- جُنده کاری

4- چاقو سازی

5- چلنگری

6- حکاکی روی فلز بافته های داری و زیر اندازها :

1- پلاس بافی

2- زیلو بافی

3- قالی بافی (گل برجسته ، خرسک ،دورویه

نمکدان بافی و چنته )

1-3- گبه

4- انواع گلیم

1-4- گلیم (مسند ، دورو ،ساده)

2-4- گلیم گل برجسته

3-4- گلیم ورنی (سوزنی)

4-4- گلیم شیریکی پیچ

5-4- سفره کردی

6-4- مفرش

7-4- رند

* اجاق قراقی

* جل اسب

* خورجین بافی

* سرانداز بافی

* نمد مالی

پوشاک سنتی :

1- البسه محلی

2- بافتنی های سنتی (کلاه ، جوراب و ...)

3- برقع

4- پای پوشهای سنتی

1-4- آجیده دوزی، تخت کشی

2-4- گیوه چینی

3-4- رویه بافی گیوه

4-4- گیوه دوزی

5-4- گیوه بافی

6-4- چاروق دوزی

7-4- چموش دوزی

5- پوستین دوزی

6- چوقابافی (چوغابافی)

7- عروسک بافی

8- قلاب بافی

9- مجسمه های محلی (مومی )

7- دواتگری

8- زمودگری

9- زیور آلات سنتی

10- ضریح سازی

11- علامت سازی

12- قفل سازی

13- قلمزنی

14- کوفته گری (طلا کوبی روی فولاد و ... )

15- گرگور بافی

16- مسگری

17- مشبک فلز

18- ملیله سازی

19- مینای خانه بندی ( پنجره ای یا مشبک )

20- مینای مرصع

21- مینای نقاشی

22- ورشو سازی

صنایع دستی چوبی :

1- احجام چوبی سنتی (پیکر تراشی )

2- ارسی سازی

3- بامبو بافی

4- ترکه بافی (ارغوان بافی ، مروار بافی ، چم بافی )

5- چیق بافی

6- حصیر بافی (بوریا بافی، بادبزن بمپور )

7- خاتم کاری

8- خراطی

9- سازهای سنتی

10- سوخت روی چوب

11- قواره بری

12- کپو بافی

13- کنده کاری روی چوب

14- گره چینی

15- محرق چوب

16- مشبک کاری

17- معرق چوب

18- معرق منبت

19- منبت چوب

20- نازک کاری

21- نقاشی روی چوب

صنایع دستی دریائی :

1- صنایع دستی دریایی

2- نقاشی روی صدف

صنایع دستی سنگی :

1- احجام سنگی

2- تراش سنگهای قیمتی و نیمه قیمتی

3- حجاری سنتی (سنگتراشی )

4- حکاکی روی سنگ

5- خراطی سنگ

6- فیروزه کوبی

7- مرصع کاری

8- مشبک سنگ

9- معرق سنگ

10- موزائیک سنگ

صنایع دستی مستظرفه :

1- پاپیه ماشه

2- تذهیب

3- تشعیر

4- جلد سازی

5- صحافی سنتی

6- طراحی سنتی ( طراحی فرش و... )

7- قطاعی ( کاغذ و پارچه )

8- کاغذ سازی دستی

9- نقاشی سنتی دیواری

10- نقاشی سنتی روی استخوان

11- نقاشی قهوه خانه ای

12- نقاشی گل و مرغ

13- نقاشی لاکی

14- نگارگری ( نقاشی ایرانی ، مینیاتور )

رودوزیهای سنتی :

1- آجیده دوزی (لایه دوزی )

2- آئینه دوزی

3- بلیش دوزی (قزاق دوزی )

4- پته دوزی (سلسله دوزی )

5- پولک دوزی

6- پیله دوزی

آبگینه :

1- آئینه کاری

2- تراش شیشه

3- شیشه حرارت مستقیم

4- شیشه گری فوتی

5- معرق شیشه یا شیشه خانه بندی

6- نقاشی پشت شیشه

7- نقاشی روی شیشه

8- همجوشی شیشه

پیشه های سنتی وابسته به صنایع دستی :

1- ابریشم کشی

2- دباغی سنتی

3- رفو گری

4- رنگرزی گیاهی

5- گلابتون سازی

6- ملقمه فلز

7- نخ ریسی سنتی

7- تسمه دوزی .

8- تفرشی دوزی

9- چهل تکه دوزی (خاتمی دوزی ،لندره دوزی)

10- خوس دوزی .

11- دانه دوزی

12- ده یک دوزی (برجسته دوزی)

13- پریواردوزی

14- زرتشتی دوزی (گبردوزی )

15- زرک دوزی .

16- زغره دوزی .

17- ستاره دوزی .

18- سرافی دوزی.

19- سرمه دوزی .

20- سکمه دوزی (چشمه دوزی ،درویش دوزی ، ژوردوزی )

21- سکه دوزی (اشرفی دوزی)

22- سوزندوزی اصفهان (گلدوزی و گندمی دوزی )

23- سوزندوزی بلوچ

24- سوزندوزی سیستان (خامه دوزی ، سیاه دوزی و ابریشم دوزی)

25- سوزندوزی ترکمن (سیاه دوزی ترکمن )

26- شرابه دوزی (منگوله دوزی ،آویزه دوزی)

27- شمسه دوزی

28- صدف دوزی

29- قلابدوزی اصفهان

30- قلاب دوزی رشت

31 – قیطان دوزی (فتیله دوزی ،مغزی دوزی ، یراق دوزی )

32- کتیبه دوزی

33- کردی دوزی

34- کم دوزی (کمان دوزی ، کمه دوزی )

35- گلابتون دوزی (بادله دوزی )

36- لانه زنبور دوزی

37- مخمل دوزی

38- مرصع دوزی (سنگ دوزی)

39- مروارید دوزی

40- مضاعف دوزی

41- ملیله دوزی

42- ممقان دوزی

43- منجوق دوزی

44- نقده دوزی

45- نقش دوزی

46- نوار دوزی

منبع :  http://tac.org.ir/TacDetailsPage.asp?idn=28

گرداوری : فن و هنر ایران زمین

کمک مادی و معنوی به سایت ، برای گسترش علم ، تحقیق و ترجمه  

به سایتهای گروه جامع پیمانکاران خوش آمدید .

 هدف من این است که بتوانم با کمک افراد بیشتری ( تایپست ها ، محققان ، دانشجویان و افراد با تجربه ) مطالب سایت را انتخاب ، ویرایش و درج کنم .

سلام و درود بر شما من فربد نویسنده این وبسایت هستم ، امکان داره این صفحه را در وبلاگ هایم بخوانید به همین خاطر لینک اصلی این صفحه را در ابتدا و در ادامه همین خط درج میکنم .

برای ورود به منبع این صفحه بر روی لینک آبی رنگ کلیک کنید .www.healthsauna.ir  مجله اینترنتی گروه هنر و معماری ایران زمین 

الان حدودا ده ساله وب نویسی میکنم و فکر کنم حدودا ده هزار صفحه رو تونستم در سایتهای گروه پیمانکاران با موضوع : هنر ، معماری ، ساختمان ، سونا و استخر ، معرفی مشاهیر ایران و جهان ، مکانهای دیدنی ایران زمین ، معرفی هنر سنتی و معاصر ایران  ، اطلاع رسانی و حفاظت از محیط زیست ، فرهنگ سازی و ارزش سازی ، تجربیات و ترجمه چندین مقاله   در سایت و وبلاگ درج کنم . 

وبلاگ نویسی خوبیای زیادی داره  

یکی از خوبیهاش اینه که تونستیم برای دانشجویان یک منبع اطلاعاتی نسبتا خوبی باشیم ، تماس تلفنی زیاد داریم بطوری که فقط یه نفر میخواد به سوالات همکاران و دانشجویان جواب بده .

از بدی هایش اگر بخوام بگم ، بدی نداره ، فقط یه دوسه تا زندگی میخواهد که بزاری روی سایت ( وقت کم میارم ) ...

خودم و همسرم همیشه درگیر سایت هستیم دو خط تلفن فقط برای این کار اختصاص دادم .

  هزینه های سایت را هم با کارکردن برای مشتریان و شرکت های مختلف درمیارم .

دیدم  سایتها برای جمع اوری کمک های مالی بخشی را در سایتشان راه اندازی کرده اند و لینک آن را در صفحه اول قراردادند . یه روز که از نظر مالی خیلی تحت فشار بودم تصمیم گرفتم این صفحه رو راه اندازی کنم .

بسیاری از سایتها را دیده ام که از صفحات بازشو به نام پاپ الپ برای بدست اوردن مقدار کمی پول استفاده میکنند ، به نظر من این یعنی ورود به حریم خصوص افراد . من خودم در سایت هایی که از این صفحات برای کسب درامد بهره میبرند بیش از یک ثانیه توقف نمیکنم .

از توضیح بیشتر خوداری میکنم ... 

هدف من این است که بتوانم با کمک افراد بیشتری ( تایپست ها ، محققان ، دانشجویان و افراد با تجربه ) مطالب سایت را انتخاب ، ویرایش و درج کنم .

برای کمک های دیگر به سایت میتوانید از بخش محصولات دست ساز ما دیدن فرمایید ، در انتها لینک همه بخشهای مرتبط با این صفحه درج میشود .

با تشکر حیدری مدیر سایت

کمک مادی و معنوی به ( سایت اصغر حیدری ) کسترش علم و تجربه نشر و تحقیق

این است عاقبت کسی که از گهواره تا گور دانش بجست .

شماره عابر بانک ملی (من) مدیر سایت

-6037991833359643-

اصغر حیدری مدوئیه 

حمایت مالی =

این سایت به کمک مالی یا خرید شما از بخش محصولات نیاز دارد .

شما نیز میتوانید در رشد این سایت سهیم باشید و با حمایت خود در حفظ و خیر این وبسایت و وبلاگ آموزشی مشارکت کرده باشید .   شاید چیزی که کمترین اهمیت را داشته باشد مبلغ آن باشد و مهم این است که بتوانیم سایت را حمایت کنیم .

  حمایت های معنوی شما =

انتقاد های سازنده ، حمایت بخش محصولات سایت ، ارسال مقالات ، شرکت در بخش نظرات و ... 

 لینک بازدید از محصولات سایت :

WWW.WOODASH.IR

 گروه معماری و هنر : فن و هنر ایران زمین 

ابداع مخترع ایرانی برای رسوب‌زدایی آب

گروه دانش و سلامت زهرا رفیعی

گرداوری گروه fhi فن و هنر ایران زمین

تصفیه آب

یک مخترع ایرانی موفق به ساخت نمونه داخلی ضدرسوب الکترونیکی شد.

این دستگاه با اتصال به تأسیسات حرارتی - برودتی ساختمان‌ها ، ورزشگاه‌ها، هتل‌ها و ماشین‌آلات صنعتی و صنایع گوناگون می‌تواند مانع از ایجاد رسوبات آب بر جداره لوله‌ها شود .

ابراهیم صفایی در گفت‌و‌گو با خبرنگار همشهری گفت: استفاده از این فناوری به طور متوسط موجب کاهش مصرف 40درصد گاز، 20درصد برق و 10درصد آب می‌شود. رسوب آب مانند عایق عمل کرده و از تبادل حرارت در تأسیسات جلوگیری می‌کند.

وی در مورد مزیت‌های زیست‌محیطی این فناوری گفت:

کاهش آلودگی هوا در شهر‌های بزرگ یکی از مزایای این دستگاه است.

با کاهش مصرف گاز، به همان میزان، تولید گاز‌های منو‌اکسید‌کربن و دی‌اکسید‌کربن کاهش می‌یابد.

نتایج آزمایش های ما نشان می‌دهد که با استفاده از این فناوری بر مشعل بویلر و دیگ‌های آب داغ، در اثر به‌سوزی گاز، به میزان 33درصد منو‌اکسید تولید شده کاهش و راندمان انرژی افزایش می‌یابد.

رسوب‌زدایی از لوله‌های تأسیسات (روش رزینی)

وی افزود:

 

استفاده از اسید و نمک برای رسوب‌زدایی از لوله‌های تأسیسات (روش رزینی) سال‌هاست آ‌ب‌های زیرزمینی را آلوده می‌کند.

حجم آلودگی ناشی از مصرف اسید و نمک در شهر‌های بزرگ بیش از میلیون‌ها لیتر است که خسارات جبران‌ناپذیری بر محیط زیست وارد می‌کند.

وی درباره مزیت دستگاه ضدرسوب الکترونیکی تولید داخل نسبت به نمونه‌های خارجی آن گفت: این دستگاه علاوه بر قیمت پایین آن ( یک ‌دهم نمونه خارجی ) با نمونه آب کشور همخوانی بیشتری دارد.

استفاده از امواج الکترومغناطیس برای جلوگیری از تشکیل رسوب

به دلیل شرایط متفاوت آب ‌و‌هوایی کشور سختی آب در اکثر مناطق کشور متفاوت است. نمونه خارجی این دستگاه در سال1995 توسط سازمان فضایی ناسا اختراع شده است.ابراهیم صفایی در مورد طرز کار این دستگاه گفت: در این روش از امواج الکترومغناطیس برای جلوگیری از تشکیل رسوب در تأسیسات استفاده می‌شود. به طوری که ملکول‌های آب با استفاده از امواج رادیویی کم بسامد و با شکل مربعی بین 1500 تا 40هزار بار در ثانیه به ارتعاش در‌می‌آیند.

با عبور آب از میان میدان انرژی متغیر در ساختمان بلوری و منظم کلسیم و منیزیم تغییراتی ایجاد می‌شود و کلسیت به آراگونیت تبدیل می‌شود.

آراگونیت گونه‌ای از کربنات کلسیم است که در محلول به حالت معلق باقی می‌ماند و به سطح لوله و مخازن نمی‌چسبد. این دو از نظر فرمول شیمیایی یکسان‌ هستند ولی ساختار بلورین متفاوتی دارند.

این دستگاه رسوبات قدیمی بر دستگاه‌ها را نیز معلق می‌کند؛ بدین صورت که میدان مغناطیسی ذکر شده تمام ملکول‌های دوقطبی مثل کربنات‌کلسیم را به ارتعاش در‌می‌آورد و زمانی که دو قطب یکسان یون‌ها در مقابل یکدیگر قرار‌می‌گیرند دافعه ایجاد می‌کنند؛ از طرف دیگر در اثر این نوسانات، پیوندهای هیدروژنی بین مولکول‌ آب به تدریج شکسته شده و همچنین کریستال‌های خنثی تشکیل می‌شوند.

به موجب این دو عامل، مولکول‌های آزاد آب افزایش می‌یابد و در نتیجه بر حلالیت آب اضافه می شود؛ در نتیجه امکان تشکیل بلورهای رسوبی از میان می‌رود و رسوبات قدیمی نیز به‌تدریج به ذرات معلق در آب تبدیل می‌شوند. این اثرات بعد از عبور جریان آب از میدان مغناطیسی تا حداقل برد یک ‌کیلومتر در آب ماندگار است.

این محقق درباره خاصیت میکروب‌کشی این دستگاه گفت: یکی از آزمایش‌هایی که اخیرا به کمک یکی از آزمایشگاه‌های طرف قرارداد با وزارت بهداشت انجام شد تست از بین بردن میکروب اسهال از این طریق بود. پس از استفاده 15دقیقه‌ای از این روش تعداد میکروب‌ها از دومیلیون واحد به دوهزار واحد کاهش یافت.

منبع : همشهری آنلاین

فصل اول - کلیات

1- چگونگی پیدایش صنایع دستی را توضیح دهید؟

در حدود 8000 سال قبل که به عصر «نوسنگی» معروف است، مردمی در منطقه وسیعی در آسیای جنوب غربی زندگی می کردند که برای نخستین بار در گروههای کوچک جمع آمده، در یک مکان ساکن شدند و اولین دهکده ها را به وجود آوردند. آثار به دست آمده از دوران پارینه سنگی، میان سنگی و نوسنگی، گواه بر فعالیت انسان در ساخت ابزار و وسایل سنگی است. ابزارهایی چون تیغه های دندانه دار و به شکلهای مختلف هندسی در مکانهایی مانند بیستون و غارهای هوتو و کمربند به دست آمده است. انسانی که یاد گرفته بود با کاشتن دانه های خوراکی مقدار بیشتری از آن را به دست آورد، ناگزیر بود آن را در جایی ذخیره کند. او ظرفهایی را می خواست که در برابر گرما و رطوبت هوا مقاومت داشته باشد و غلات، در آن فاسد نشود. از این رو انسان دوران نوسنگی با الهام از همان شکلهای طبیعی و با آمیختن آب و خاک، اولین ظرفهای سفالی را ساخت.

2- صنایع دستی را تعریف کنید؟

صنایع دستی که هم می تواند، حالت کارگاهی و هم حالت خانگی داشته باشد، همانند صنایع کوچک قابلیت استقرار در شهر و روستا را دارد، بدون نیاز به فن آوری پیشرفته، بیشتر متکی به تخصصهای بومی و سنتی است و قسمت اعظم مواد اولیه مصرفی آن در داخل کشور قابل تهیه می باشد. افزون بر این، صنایع دستی هر دو ویژگی مصرفی و هنری را داشته، برخوردار از بینش، ذوق، اندیشه و فرهنگ تولید کننده نیز هست و در مجموع آن را یک «هنر- صنعت نامیده اند».

3- صنایع سنگین را تعریف کنید؟

صنایع سنگین زمینه ساز توسعه اقتصادی هر کشور است و از آن به عنوان «صنایع مادر» نیز یاد می شود؛ نیازمند سرمایه گذاری بسیار زیاد، ماشین آلات و تجهیزات عمده نیروی انسانی و برخوردار از تخصصهای فنی می باشد.

4- صنایع سبک را تعریف کنید؟

صنایع سبک در مقایسه با صنایع سنگین، نیازمند تجهیزات و به همان نسبت سرمایه کمتر و نیروی انسانی با تخصصهای نسبتاً پایین است. لازمه استقرار آن، بهره گیری از ماشین آلات خودکار و نیمه خودکار است.

5- ویژگیهای صنایع دستی ایران را نام ببرید؟

1. صنایع دستی ایران محملی برای میراث فرهنگی و هنری این مرز و بوم است که ریشه در اعتقادات مذهبی و باورهای قومی و نیز قوه ابتکار و خلاقیت استادکاران ایرانی دارد.

2. امکان تأمین قسمت عمده مواد اولیه مصرفی از منابع داخلی؛ 
3. همانند و شبیه نبودن این فرآورده های تولید به یکدیگر؛ 
4. انجام قسمتی از مراحل اساسی تولید به وسیله دست و ابزار و وسایل دستی؛ 
5. خود مصرفی بودن بخش عمده تولید و برآورده ساختن نیازهای داخلی؛

6- ویژگیهای صنایع دستی را از نظر اقتصادی توضیح دهید؟

1. سهولت ایجاد مراکز تولید؛ 
2. بی نیازی به سرمایه های کلان؛ 
3. اشتغال زا بودن این «هنر - صنعت»؛ 
4. وجود ارزش افزوده بالا؛ 
5. جنبه های کاربردی و تزئینی؛ 
6. داشتن زمینه ای مناسب برای جلب جهانگرد و صادرات؛

7- طبقه بندی صنایع دستی ایران را نام ببرید؟

1. طراحی سنتی و نگارگری
2. سفالگری و سرامیک سازی
3. بافته های داری
4. نساجی سنتی
5. شیشه گری
6. هنرهای مرتبط با فلز
7. هنرهای مرتبط با چوب
8. رنگرزی و چاپ سنتی
9. صحافی و جلد سازی سنتی
10. آثار لاکی و روغنی
11. رودوزی ها و بافتنی ها
12. سنگ تراشی و حکاکی روی سنگ
13. حصیر بافی
14. فرآورده های پوست و چرم
15. سایر صنایع دستی

 

فصل دوم - دستبافهای سنتی

1- دستباف را تعریف کنید؟

آنچه به وسیله دست یا به کمک وسایل ساده بافته می شود، «دستبافت» نامیده می شود. 

2- بافته های دستی چند گونه اند؟ نام ببرید. 
دو گونه اند: 
1. بافته های دستگاهی 
2. بافته های داری

3- بافته های دستگاهی و بافته های داری را تعریف کنید.

بافته های دستگاهی محصولاتی است که با کمک دستگاههای بافندگی دو وردی، چهار وردی، ژاکارد و نظیر آنها تولید می شود؛ مانند پارچه های ساده و نقش دار، زری. بافته های داری، دستبافهایی است که با کمک دارهای افقی و عمودی بافته می شود. این محصولات، دو دسته اند: بافته ای داری پرز دار مانند قالی و بافته های داری بدون پرز مانند گلیم.

4- دستگاههای بافندگی پارچه به چند گروه تقسیم می شوند؟

1. دستگاههای بافندگی ساده باف : 

که به آنها دستگاههای «دورد دار» نیز می گویند، برای بافت پارچه هایی با نقوش هندسی و راه راه به کار می رود.

2. دستگاههای بافندگی دستوری و ژاکارد : 

برای بافت انواع پارچه با نقوش غیر هندسی استفاده می شود؛ مانند دستگاههای ترمه بافی، زری بافی و مخمل نقش برجسته.

5- هر دستگاه بافندگی شامل چه قسمتهایی است؟ کار هر قسمت را توضیح دهید؟

1. وردها : 
کار طبقه بندی کردن تارها را بر عهده دارد که در نقش و طرح پارچه عامل مهمی هستند. 
2. میل میلکها : 
میله های باریکی هستند که در وسط آنها سوراخی برای عبور نخ تار وجود دارد. 
3. ماکو : 

وسیله ای است که ماسوره نخ در داخل آن قرار می گیرد و در عرض تارها، به صورت رفت و برگشت عبور می کند و باعث کشیده شدن پود به داخل تارها می شود.

4. ماسوره : 
قرقره ای کوچک است که نخ به دور آن پیچیده شده، درون ماکو قرار می گیرد. 
5. شانه : 

وسیله ای دندانه دار است که معمولاً از چوب یا فلز ساخته می شود و طول آن اندکی بیش از عرض پارچه است.

6. پدال یا رکاب : 

تخته ای است که به وسیله زنجیر یا نخ به وردها متصل شده، با فشار پای بافنده وردها بالا یا پایین رفته و باعث می شود دهانه یا دو دسته تار، باز شود و ماکو از آن عبور کند.

7. غلتک یا پارچه پیچ : 

وسیله ای استوانه ای شکل است که در قسمت زیرین دستگاه بافندگی قرار گرفته، پارچه بافته شده به دور آن پیچیده می شود.

8. متید : 
وسیله ای چوبی و گیره ماننده است که طول آن معادل عرض پارچه است و دو سر آن سوزنهایی تعبیه شده که به دو لبه پارچه فرو رفته و عرض آن را ثابت نگه می دارد. 
9. سایر ابزار و وسایل کمکی : 

بافندگان معمولاً از یک دستگاه ماسوره پیچی و یک دستگاه چله دوانی و یک دفتین نیز استفاده می کنند.

6- برخی از پارچه های سنتی ایران را نام ببرید؟

1. شعر 
2. کرباس 
3. زری 
4. ترمه 
5. مخمل 
6. جاجیم

7- بافته های داری به چند گروه تقسیم می شوند؟

1. بافته های داری پرزدار مانند انواع قالیها و گبه؛ 
2. بافته های داری بدون پرز مانند انواع گلیم؛

8- قالی چیست؟ 

قالی، بافته ای است از هزاران گره کوچک که به مدد سرپنجه های قالی بافان هنرمند بر خامه و نخ، زده می شود تا محصولی ساخته و پرداخته شود که علاوه بر جنبه های مصرفی، هنر را در مقیاس وسیع، مطرح و متجلی سازد.

9- مصالح و وسایل مورد نیاز در قالی بافان را نام ببرید؟

مصالح : پنبه، پشم، ابریشم 
وسایل : دار قالی، قلاب، کاردک، سیخ پودکشی، دفه و دفتین، شانه، قیچی، نقشه قالی 

10- چند نوع دار وجود دارد؟ هر کدام را جداگانه تعریف کنید؟ 
1. دار افقی 
2. دار عمودی 
دار افقی : 

دستگاهی است بسیار ساده که به موازات زمین، به فاصله 30 سانتی متری نصب می شود و شامل دو قطعه چوب استوانه ای با طول 5/1 برابر عرض قالی مورد نظر است که در بالا و پایین قرار می گیرد و سر اضافی آن به وسیله چهار عدد میخ چوبی یا فولادی بزرگ که در زمین کوبیده شده، مهار می گردد.

دار عمودی : 

که شکل تکامل یافته دارهای ابتدایی است، چارچوب مستطیل شکلی دارد که به طور عمودی بر سطح زمین مستقر می شود. این نوع دار از دو عدد چوب استوانه ای صاف و محکم که به طور موازی یکی در بالا و یکی در پایین قرار دارد و دو عدد چوب دیگر که حالت ستونهای دستگاه را دارند (راست روها) تشکیل شده است.

11- گوه، چوب کوجی و چوب هاف را تعریف کنید؟ (شکل صفحه 18)

گوه : 

قطعه چوب گونیا شکلی است که برای محکم کردن دو طرف زیردار، در شکاف پایین راست روها کوبیده می شود. در موقع شل کردن چله ها و پایین کشی قالی کوهها را بیرون می آورند.

چوب کوجی : 

چوبی است استوانه ای شکل به اندازه عرض دار قالی که برای تنظیم و تفکیک نخهای چله و جلوگیری از کجی قالی به کار می برند.

چوب هاف : 

باریک تر از چوب کوجی است، در بالای آن قرار می گیرد و در زمان پود دادن برای زیر و رو کردن چله ها از آن استفاده می شود

12- سیخ پودکشی، دفه و دفتین و شانه را تعریف کنید؟ (شکل صفحه 19)

سیخ پودکشی : 

تسمه فلزی نازک و باریکی است که سر آن حالت قلاب دارد و برای پودکشی در روش بافت ترکی از آن استفاده می شود.

دفه و دفتین : 

ابزارهایی هستند که برای کوبیدن پود و ریشه های بافته شده از آنها استفاده می شود. در روش فارسی از نوع سنگین آن که پره های بیشتری دارد استفاده می شود که به آن «دفتین» می گویند. در روش ترکی نیز «دفه» به کار می برند.

شانه : 

وسیله ای است که برای کرک گیری و جلو کشی ریشه های زده شده در حین بافت به صورت شانه کردن به کار می روند.

13- نقشه قالی چگونه طرحی است؟

طرحی است که به وسیله طراحان و نقشه پردازان روی کاغذ شطرنجی رسم می شود. گاهی نیز از یک قالی بافته شده به عنوان نقشه استفاده می شود. یکی از مهمترین عناصر هنری قالی ایران، طرحهای آن است. تنوع و زیبایی این طرحها شهرت جهانی دارد و حاکی از ذوق، سلیقه فرهنگ و اعتقادات هنرمندان این مرز و بوم است.

14- مراکز مهم تولید قالی در ایران را نام ببرید؟ 

1. قالی با چله ابریشم : 
در شهرستانهای اصفهان، قم، ساوه، مراغه، زنجان و بناب بافته می شود. 
2. قالی با چله نخی ظریف : 
در شهرستانهای اصفهان، تبریز، نایین، کرمان، کاشان و بیجار تولید می شود. 
3. قالی با چله نخی نسبتاً ظریف : 
در اراک، چهار محال و بختیاری، مشهد، سبزوار، سیستان و بلوچستان تولید می شود. 
4. قالب با چله نخی و پشمی : 
در میان عشایر ایران، قشقایی ها، بختیاری ها، ایل بویر احمد و ترکمن ها رواج دارد.

15- گبه چیست؟ ویژگیهای بافت گبه را توضیح دهید؟

واژه گبه به معنی «زمخت و درشت» نام مشهورترین فرش اصیل درشت بافت عشایری است. بافتن گبه با طرحهای ذهنی و ابتکار هندسی و نقشهای حیوانات به ویژه شیر، پلنگ، اسب، گوزن و انسان انجام می شود پشم مصرفی در بافت گبه خودرنگ است و معمولاً از سه تا چهار رنگ تجاوز نمی کند.

16- گلیم چیست؟ 
در ابتدا به جامه درشت پشمین، گلیم می گفتند ولی در حال حاضر، گلیم، بافته ای است داری و بدون پرز که با نخ پشمی، پنبه ای یا کنفی، با درگیری تار و پود بافته می شود. به این ترتیب که از نخ پنبه ای به عنوان تار و از نخ پشمی رنگارنگ به عنوان پود استفاده می شود. در گلیم بافی، نقشه کاربرد چندانی ندارد. گلیم های هر منطقه طرح و رنگ ویژه ای دارد که با توجه آن از بافته های مناطق دیگر مجزا می شود.

17- گلیم های ایرانی به چند شیوه ساخته می شود؟

1. شیوه پودگذاری 
2. شیوه پود پیچی 

18- شیوه پودگذاری را توضیح دهید؟

در این شیوه، تنها از نخ تار و نخ پود برای بافت گلیم استفاده می کنند. پودهای رنگارنگ را از زیر و روی رشته های تار می گذرانند. با تغییر رنگهای پود است که نقشها پدیدار می شود و هر دو رویه گلیم، صاف، هموار و همرنگ است.

19- شیوه پود پیچی را توضیح دهید؟

در این شیوه، علاوه بر نخ تار و نخ پود، از پود نازک نیز در بافت گلیم استفاده می شود و در واقع پود به حالت پیچش از میان نخهای تار عبور کرده، سپس با عبور پود نازک و کوبیدن آن با شانه، عمل درگیری نخهای تار و پود قطعی می شود. این شیوه بافت که بسیاری از صاحبنظران آن را حد واسطی میان گلیم بافی و قالی بافی و در واقع منزلگاه تکامل گلیم بافی به قالی بافی دانسته اند.

 

 

فصل سوم - سفالگری

1- مراحل تاریخی هنر سفالگری را بیان کنید؟ 

تاریخ آثار سفالی به دست آمده از گنج دره تپه و غار کمربند به حدود 8000 سال قبل از میلاد می رسد. این سفالها دست ساز بوده در ساخت آنها فقط از خاک موجود در طبیعت استفاده شده است.

در مرحله دوم (هزاره پنجم و ششم قبل از میلاد) به سفالهای «چشمه علی»، «تپه زاغه»، «تپه سیلک» و «اسماعیل آباد» برمی خوریم که مانند سفالهای دوره اول خشن، با شکلها و تزئینات ساده، در اندازه های کوچک و با پخت ناقص ساخته شده اند. در ساخت آنها برای چسبندگی بهتر گل، از کاه خرد شده یا علف خشک استفاده کرده اند. در دوره بعد به واسطه استفاده «چرخ سفالگری» سفالها، ظرافت بیشتری پیدا کرده اند.

2- لعابکاری از کجا به ایران آورده شد؟

لعابکاری را «کاسیتها» از بابل که قرنها در تصرف آنها بود به ایران آوردند. قدیمی ترین نمونه تزئینات سفالی لعابداری که در ایران به دست آمده به «معبد چغازنبیل» و عهد عیلام میانه منسوب است.

3- اولین ماده مصرفی در ساخت ظروف سفالی چیست؟

گل رس یا خاک رس 
 

4- خاک رس به چند صورت در طبیعت وجود دارد؟ 
1. خاکهای اولیه : 

خاکهایی است که در کنار سنگهای مادر رسوب نموده، به وسیله آب یا باد جابه جا نشده، به طور نسبی خالص باقی مانده است.

2. خاکهای ثانویه : 

خاکهایی است که بر اثر عوامل طبیعی مانند باد و باران و جریانهای موقت یا دایمی رودخانه ها از محل اولیه منتقل و در این جا به جایی با مواد آلی و اکسیدهای مختلف مخلوط شده است. این نوع خاکها در مقایسه با خاکهای اولیه خلوص کمتری دارند اما از چسبندگی بیشتری برخوردار است.

5- موارد و مصالح مورد استفاده در سفالگری از نظر کمیت فیزیکی به چند دسته تقسیم می شوند؟

1. مواد اولیه پلاستیک (شکل پذیر یا رُسها) : 

به خاکهایی گفته می شود که خاصیت «پلاستی سته» دارند. یعنی خاصیتی که ماده را قادر می سازد تا در اثر یک نیروی خاری بدون شکست و گسستگی تغییر شکل داده، بعد از حذف یا کاهش نیرو، همچنان شکل خود را حفظ کند.

2. مواد اولیه غیرپلاستیک : 
خاصیت تغییر شکل ندارند

6- مواد اولیه غیر پلاستیک به چند دسته تقسیم می شوند؟

1. پر کننده ها : 

مانند سیلیس، سنگ چخماق و تالک، مواد غیرپلاستیکی هستند که به بدنه افزوده می شوند. معمولاً دارای نقطه ذوب بالا و مقاومت شیمیایی خوبی هستند.

2. گداز آورها : 

مانند فلدسپات، اکسیدهای سدیم، پتاسیم، بور یا باریم که در بدنه و لعاب سازی به کار می رود. گداز آورهای مورد استفاده در سرامیک سازی، بسیار متنوع اند.

7- ابزار و وسایل تولید را نام ببرید؟ کار هر یک از توضیح دهید؟

سنگ خرد کن : 
برای تبدیل قطعه های سنگ بزرگ به خرده سنگ استفاده می شود. 
آسیاب : 
برای پودر کردن مواد معدنی به کار می رود. 
الک : 
برای دانه بندی، تمیز کردن و جداسازی مواد از یکدیگر از الک استفاده می کنند. 
مخلوط کن : 
به هم زدن دوغابهای سرامیکی و ورز دادن خمیر سرامیک با مخلوط کن انجام می گیرد. 
خشک کن : 
برای خشک کردن دوغاب بدنه های خام قبل از پخت آنها را در خشک کن قرار می دهند. 
کوره : 
بدنه های خام و لعابدار را در کوره می پزند. 
چرخ سفالگری : 
برای ساخت ظرفهای سفالی از چرخ سفالگری استفاده می شود. 
ابزار کوچک چرخکاری: وسایلی است که برای شکل دادن ظرفهای سفالی، هنگام چرخ کاری به کار می رود.

8- روشهای تولید سفال را نام ببرید؟

1. روشهای دست ساخت 
2. روشهای ساخت ظروف با چرخ سفالگری 
3. روش ساخت دوغابی 

9- روشهای دست ساخت را توضیح دهید؟ 

این روش بیشتر حالت حجمی دارد و مانند مجسمه سازی در آن عمل می شود. روشهای تولید دستی به گونه های زیر قابل اجراست:

1. فشاری : 

در این روش ابتدا مقداری گل را به صورت گلوله ای در آورده، سپس با انگشت شست، سوراخی در وسط آن ایجاد می کنند. با گردش انگشت شست در سوراخ، دهانه ظرف را باز نموده، سپس با کمک سایر انگشتان، شکل دلخواه را به وجود می آورند.

2. مارپیچ یا فتیله ای : 

پس از ورز دادن گِل و پهن کردن آن به وسیله وردنه یا دست، آن را گلوله نموده، به صورت فتیله در می آورند. سپس نوارهای گل را به شکل دلخواه روی هم قرار داده، با لیسه صاف می کنند تا شکل مورد نظر به دست آید.

10- روش ساخت ظروف با چرخ سفالگری را توضیح دهید؟

در ساخت ظروف با چرخ سفالگری دو نوع چرخ به کار می رود: 
1. چرخ سفالگری کُند : 

ساده ترین شکل آن دو صفحه چوبی است که زیر صفحه بالایی حالت مقعر دارد، به طوری که صفحه زیرین، ثابت است و صفحه رویی می چرخد و گل را شکل می دهد.

2. چرخ سفالگری تند : 

با استفاده از این چرخ، سفالگر به کمک پا، صفحه زیرین یا طبق چرخ را به گردش در آورده، با دو دست گل را در صفحه رویی شکل می دهد. این روش در سفالگری بیشترین تولید را به خود اختصاص داده است.

11- روش ساخت دوغابی را توضیح دهید؟

در شکل دادن فرآورده های سرامیکی از ابزاری به نام قالب استفاده می شود. نکته اساسی، تفاوت جنس قالب و خاصیت فیزیکی بدنه مورد استفاده است.

12- روش پرس خمیر در قالب را توضیح دهید؟ 

در گذشته جنس بعضی از قالبها، رس پخته و روش شکل دهی به صورت پرس خمیر گل در قالب بوده است. در تولید فرآورده های سرامیکی برحسب نوع سادگی و پیچیدگی کار می توان از انواع قالبهای گچی استفاده کرد. این قالبها عبارتند از ساده، یک تکه و چند تکه.

13- روش ریخته گری دوغابی را توضیح دهید؟

در این روش، مواد سرامیکی را می توان به شکل دوغاب درآورده و استفاده کرد. دوغاب ریخته شده در قالب گچی پس از زمان معینی به علت تماس با دیوار گچی، جداره ای را تشکیل می دهد. در این هنگام دوغاب اضافی از قالب تخلیه می شود.

14- کار پرداخت به چه منظور صورت می گیرد؟ 

سفالگرانی که با چرخ، کار می کنند، یک روز پس از ساخت ظروف، کار «پرداخت» را به ویژه برای قسمتهای بیرونی ته ظرف با ابزار روی چرخ انجام می دهند. پرداخت کردن ظروف به سفالگر، این امکان را می دهد که قسمتهای اضافی و زیادی بدنه را تراشیده، علاوه بر یکنواختی در ضخامت بدنه، برای ظرف پایه کف حلقوی ایجاد کند.

15- انواع تزئین بدنه های سرامیکی را نام ببرید؟

1. تزئین روی بدنه خام 
2. تزئین با رنگ و لعاب

16- تزئین روی بدنه خام به چند روش صورت می گیرد؟

الف) نقش بریده یا مشبک : 
بریدن نقش به وسیله ابزار برنده و نیز از روی بدنه خام را «نقش بریده» می نامند. 
ب) نقش کنده یا حکاکی : 
کندن نقش بر روی سطح بدنه خام را «نقش کنده» می نامند. 
ج) نقش افزوده یا برجسته کاری : 
افزودن نقش بر روی بدنه خام را نقش افزوده می نامند.

17- تزئینات با رنگ و لعاب به چه صورتی انجام می شود؟

تزئینات نهایی روی بدنه های سرامیکی با اکسیدهای رنگی انجام می شود. تزئین به وسیله لعابهای رنگی، چهار گونه است:

1. سفالینه های یک رنگ : 

از متداول ترین ظروفی است که ساخت آن تقریباً از ابتدای هزاره اول قبل از میلاد مورد توجه قرار گرفته است. در دوره اسلامی پوشش ظروف با لعاب یکرنگ ادامه پیدا کرده و رنگهای لاجوردی، آبی، سبز، زرد، قهو ه ای و بیشتر از همه لعاب فیروزه ای دیده می شود.

2. تزئین زیر لعاب : 
در این نوع تزئین معمولاً نقاشی، کنده کاری یا نقش برجسته در زیر لعاب دیده می شود. 
3. نقاشی هفت رنگ : 

سفالگران دوره سلجوقی پس از موفقیت در ساخت ظرفهای مختلف به نوعی سفالینه که بین هنرمندان اسلامی به «نقاشی رو لعاب» یا «هفت رنگ» معروف است، دست یافتند. امروزه از این روش در ساخت ظروف و به ویژه کاشی در ابعاد وسیع استفاده می شود.

4. کاشی لعاب پران : 

بر روی سر در مسجد نطنز نوار کتیبه ای با زمینه نخودی و حرف فیروزه ای مشاهده می شود. این کتیبه که ساخت آن به شیوه «لعاب پران» مشهور است، استفاده زیادی در تزئینات ظریف کاشی کاری دارد.

18- کوره های سفالی به چند گروه تقسیم می شوند؟

1. کوره های ابتدایی : 

که اجاق و اتاق آنها از هم جدا نیست یعنی مواد سوختی هم در همان محلی قرار دارد که سفالها برای پختن، چیده می شود. کنترل ما در این کوره ها مشکل، اتلاف حرارت زیاد، ضایعات کوره نیز زیاد و غیر قابل پیش بینی است.

2. کوره های پیشرفته : 

که اجاق و اتاق کوره از یکدیگر جداست. این کوره ها چه در داخل زمین و چه در روی آن ساخته شوند، حرارت آنها قابل کنترل و ضایعات آنها قابل پیش بینی است.

19- عوامل مؤثر در پخت سفال را ذکر کنید؟

خروج یا تبخیر آب فیزیکی و شیمیایی مواد، سوخت مواد آلی، تکمیل سوخت بدنه، واکنشهای شیمیایی، تغییرات حجمی فشار کوره.

 

فصل چهارم - مصنوعات چوبی

1- چرا زمان ساخت نخستین مصنوعات چوبی معین نیست؟ 

زیرا چوب ماده ای است، آسیب پذیر که شرایط مختلف جَوّی، محیطی و گذشت زمان بر روی آن تأثیر مستقیم و غیرمستقیم داشته، آن را فرسوده و به تدریج نابوده می کند. بنابراین تاریخ و زمان مشخصی در مورد استفاده انسان از این ماده در دست نیست.

2- چه شواهدی از کاربرد در زمان هخامنشیان در دست است؟ دو مورد بیان کنید.

داریوش در فرمان بنیاد شهر شوش می گوید: «تخته و چوب یکا از گاندرا و کرمانیا آورده شد)». واژه (یکا) در زبان فارسی همان درخت جگ است که چوبی قهوه ای رنگ و سخت دارد. از این نقش برجسته قصر آپادانا در دوره هخامنشی آشکار می شود که چوب را برای استفاده کاربردی و تزئینی در دوران مادها نیز به کار می گرفتند. در قسمتی از این نقش برجسته یک درباری ماد در حال حمل یک صندلی چوبی مشاهده می شود که مربوط به سده پنجم پیش از میلاد است.

3- ساسانیان به چه منظور در ساختن دیوارها از (کلافهای چوبی) استفاده می کرده اند؟ 

در زمان ساسانیان استفاده از چوب در ساختمان رواج بسیار داشته است. به ویژه استفاده از کلافهای چوبی در میان دیوارها به منظور استحکام بخشیدن رایج بوده است.

4- جنسیت کاری را تعریف کنید؟

واژه منبّت از نبات به معنی گیاه، گرفته شده است و در اصطلاح به نقش برجسته و کنده کاری روی چوب گفته می شود.

5- ابزار و وسایل مورد نیاز در منبّت کاری را نام ببرید؟

 
1. مغار 
2. چکش چوبی (تخماق) 
3. دیگر وسایل و ابزار

6- مغار را تعریف کنید و انواع آن را ذکر کنید؟

مغار: تیغه ای است فولادی با دسته چوبی یا پلاستیک فشرده که در مقابل ضربه، مقاوم است. مغارها به چهار گروه تقسیم می شوند:

1. مغارهای تخت : 

که تیغه ای تخت با لبه برش صاف دارد و برای دوربری خطوط و کنده کاری زمینه منبّت استفاده می شوند.

2. مغارهای نیم واز : 

که دارای تیغه ای ناودانی شکل با لبه برش هلالی است و برای دوربری قسمتهای منحنی شکل و ساخت و ساز استفاده می شود.

3. مغارهای لگویی : 

با تیغه ای ناودانی شکل و لبه برش نیم دایره است و از آن برای دوربری قسمتهای دایره ای شکل و ساخت و ساز نقوش استفاده می شود.

4. مغار شفره : 

با تیغه ای ناودانی با لبه برش به شکل هفت است و از آن برای شیار زدن و دوربری اولیه نقوش استفاده می شود.

7- چکش چوبی چه کاربردی دارد؟

چکش چوبی وسیله ای است که از یک دسته و یک سر چوبی درست شده و منبت کاران برای ضربه زدن به سردسته مغار از آن استفاده می کنند.

8- مراحل تولید منبت را توضیح دهید؟

 
1. انتخاب و آماده نمودن طرح و قطعه چوب مناسب برای منبت کاری؛ 
2. انتقال طرح روی چوب : 

که از طریق چسباندن طرح روی چوب، طراحی مستقیم، کپی کردن طرح، گرده کردن طرح روی چوب مورد نظر انجام می گیرد.

3. دوربری : 

برای شکل گیری نقش منبت، ابتدا دوربری و سپس زمینه ی اطراف نقوش را کنده کاری می کنند.

4. کنده کاری : 

با استفاده از مغاز تخت، ابتدا چوب اضافی کناره های زمینه کار و در نهایت چوب اضافی بخشهای میانی زمینه را برمی دارند.

5 . ساخت و ساز و روسازی : 
پس از تراشیدن زمینه کار، با مغار مناسب، ساخت و ساز را شروع می کنند.

9- معرق چوب چیست؟

معرق چوب تلفیق و ترکیبی است از انواع چوبهای خودرنگ، مواد و مصالحی مانند استخوان، صدف، روی، مس، عاج، خاتم و غیره که در روی سطح چوبی، نقشی را به وجود می آورد.

10 - چه مواد مصالحی در ساخت معرق چوب کاربرد دارد؟ 
مواد و مصالحی که در ساخت معرق چوب به کار می رود، به دو گروه چوبی و غیر چوبی تقسیم می شوند:

 
1. مواد و مصالح چوبی : 

در معرق چوب از انواع چوب خودرنگ مانند گردو، چنار، عناب، نارنج، سنجد، زبان گنجشک، راش، گلابی، فوفل و بسیاری از چوبهای دیگر، بنا به طرح مورد نظر و سلیقه معرق کار انتخاب و استفاده می شود.

2. مواد و مصالح غیر چوبی : 

هنرمند معرق کار، بنا به ذوق و سلیقه خود و طرح کار می تواند از مصالح دیگری مانند عاج، استخوان، صدف، فیبرهای مصنوعی، خاتم، مس و برنج استفاده کند.

11- ابزار و وسایل مورد نیاز در ساخت معرق چوب را بیان کنید؟

1. میز کار : 
که باید متناسب با قد معرق کار باشد. 
2. تخته پیشکار : 
تخته ای کوچک و معمولاً نئوپان یا هفت لایی است که در جلوی آن شکافی به شکل هفت وجود دارد. 
3. کمان اره : 
که اره مویی بر روی آن بسته می شود. 
4. اره مویی : 

تیغه ای برنده و بسیار ظریف است که اندازه های مختلفی دارد. 
5. در معرق کاری ابزار و وسایل دیگری مانند چوبسای، چکش، میخ سایه، میخ کش، تیزک و رنده به کار می رود.

12- روش تولید معرق چوب را توضیح دهید؟

1. رنگ بندی : 
طرح مورد نظر را با توجه به رنگ، بافت و جنس مصالح مورد استفاده در معرق، رنگ بندی می کنند. 
2. علامت گذاری و خُرد کردن طرح : 

با توجه به رنگ بندی، طرح مورد نظر را علامت گذاری و شماره گذاری نموده، خرد کرده، بر اساس نوع مصالح، دسته بندی می کنند.

3 . برش کاری : 
هر قطعه طرح را با اره مویی به دقت می برند. 
4. جفت و جور کردن : 

همه قطعه های طرح را مطابق علامت گذاری، کنار هم چیده، به یکدیگر می چسبانند، سپس در محل مربوطه روی زیر کار پرس می کنند.

5. پر کردن زمینه با چوب : 
معرقی که زمینه آن با چوب پر می شود، معرق «زمینه چوب» نام دارد.

13- معرق منبت چیست؟

به معرقی که نقشهای آن برجسته است، معرق منبت گفته می شود. برای ساخت معرق منبت ابتدا همه قطعه ها را مانند معرق می بُرند و بعد آنها را به طور مجزا به شیوه منبت کاری ساخت و ساز نموده، کنار یکدیگر جفت و جور می کنند. در پایان کار، قطعه ها را روی زیر کار در محل مربوطه نصب می کنند.

14- خاتم سازی را تعریف کنید؟ 

هنر آراستن سطح اشیاء، به صورتی شبیه موزاییک، با مثلثهای کوچک و طرحهای گوناگون، خاتم سازی است. خاتم همواره به صورت اشکال منظم هندسی بوده است. این اشکال هندسی را با قرار دادن مثلثهای کوچک در کنار هم نقش بندی می کنند. هر چه مثلثها ریزتر و ظریفتر باشند، خاتم مرغوبتر است.

15- مهمترین شاهکارهای خاتم دوره صفویه را نام ببرید؟

از شاهکارهای خاتم دوره صفویه می توان صندوق مرقد امام موسی کاظم (ع)، صندوق مرقد امام حسن عسگری (ع) و ضریح حضرت سید علاء الدین حسین در شیراز را نام برد.

16- گره چینی را تعریف کنید؟ 

گره چینی چوب از هنرهای ظریفی است که از اوایل دروه اسلامی در ایران رایج بوده است. گره ها اتصالات کوچکی از چوب هستند که به صورت زبانه ای به یکدیگر قفل می شوند و نقشهای زیبایی را به وجود می آورند، که هرچه ظریفتر باشند، از نظر هنری ارزش بیشتری دارند.

17- ابزار و وسایل مورد نیاز برای ساخت گره را ذکر کنید؟

از چوب چنار، گردو، نارنج، گلابی و عناب برای ساخت گره چینی استفاده می شود. ابزاری که برای ساخت گره، مورد استفاده قرار می گیرد تقریباً همان ابزاری است که در یک کارگاه درودگری وجود دارد؛ مانند: انواع اره، رنده، گیره، میز کار، خط کش و ...

18- روش تولید گره چینی را توضیح دهید؟

 
1. تعیین اندازه کار؛ 
2. طراحی و رسم گره مورد نظر بر اساس اندازه کار که نیاز به تجربه و تسلط و وقت دارد. 
3. الگو برداری : 
از روی قسمتهای مورد نیاز گره رسم شده، الگو یا قالب برداشته می شود. 
4. ساخت چارچوب : 
چارچوب در اندازه مورد نظر ساخته می شود. 
5. برش چوب آلتها : 
برای ایجاد نقش گره، چوبها به ضخامت بند رسم شده بریده می شود. 
6. واگرفتن قالب روی چوب آلتها : 
به تعداد مورد نیاز چوبهای واگیره، از قالبهای آماه شده، تهیه می شود. 
7. نشان کردن آلتها : 
به وسیله اره پشت بنددار، زوایه های اتصالات روی چوب آلتها برش می خورد. 
8. ابزار زدن روی آلتها : 
با رنده ابزار، روی آلتها ابزار می زنند. 
9. ساخت اتصال آلتها : 
دو سر هر یک از آلتها فاق و زبانه می شود. 
10. چیدن آلتها : 
چیدن گره و درگیر نمودن اتصالهای ساخته شده، آخرین مرحله کارگر چینی است. 
 

19- خراطی، چه هنری است؟ تعریف کنید؟ 

خراطی، ساختن اشیاء از چوب است که سابقه ای بسیار طولانی دارد. بقایای نقش برجسته های کاخ داریوش در تخت جمشید نشان می دهد که تخت و چهار پایه و عود سوز آن به شویه خراطی تهیه شده است.

20- در حصیر بافی از چه مواد و مصالحی استفاده می شود؟

انواع نی، بوریا، علف، ساقه برگی نخل، پوست بعضی از درختان، ترکه بید یا درختان دیگر در بافتن حصیر به کار می رود.

21- حصیر به چند روش بافته می شود؟ (شکل صفحه 58)

 
حصیر به طور عمده با دو روش «مارپیچ» و «درهم بافته یا مشبک» بافته می شود.

22- روش حصیربافی مارپیچ را توضیح دهید؟

این روش از دو عنصر تشکیل شده است: پایه و باریکه یا نواری که برای دوختن آن به کار می رود. «پایه» قطعه ای طویل و انعطاف پذیر و معمولاً با مقطع دایره یا بیضی است که از دسته ای علف، پوست درخت، چندین ترکه یا ترکیبی از آنها تشکیل می شود، برای بافتن سبد پس از مارپیچ کردن پایه به دور خود، آن را با نواری از جنس علف یا تراشه محکم می کنند. در صورت مرکب بودن پایه، آن را به هم می بندند و هر مارپیچ را به دیگری متصل می کنند. روش مارپیچ مناسب ساختن بسیاری از شکلهای مدوّر است.

23- روش درهم بافته یا مشبک را توضیح دهید؟

نوع ساده این بافت از به هم بافتن دو گروه نوار از ماده مصرفی به وجود می آید که معمولاً به شیوه تار و پود عمود بر یکدیگر قرار می گیرند. اما گاهی ممکن است از زاویه قائمه خارج شوند. تارها از نظر ضخامت و انعطاف با پودها یکسانند اما رنگ آنها می تواند متفاوت باشد. در این روش، تنوع کمی وجود دارد که در میزان ظرافت تولیدات آن به چشم می خورد. این روش در تهیه ظروف و زیراندازها به کار می رود.

 

 

فصل پنجم - مصنوعات فلزی

1- سیر تحول ساخت «مصنوعات فلزی» را بیان کنید؟ (شکل صفحه 64)

مردم نواحی بمپور، شهداد، تل ابلیس، تپه سیلک و تپه زاغه از حدود هفت هزار سال پیش با ساخت اشیای فلزی، به ویژه اشیای مسی آشنا بوده اند. پس از کشف فلزات دیگر، فلزکاران با افزودن قلع به مس آلیاژ سختی به دست آوردند و به دنبال آن عصر مفرغ آغاز شد که قدمت آن به حدود سه هزار سال قبل از میلاد می رسد. با تشکیل حکومت هخامنشی هنر فلزکاری تحول یافت و جایگاه ویژه ای در صنعت این دوره پیدا کرد. هنر فلز کاری در دوره سامانی هنری درباری بود که هنر مردمی را نیز تحت تأثیر خود قرار داد. در اوایل دوره اسلامی استفاده از آلیاژهای مختلف رایج شد. در دوره صفویه علاوه بر آلیاژها، از آهن و فولاد نیز اشیایی نفیسی با تزئین طلاکوبی ساخته شد. تا چندی پیش اشیای فلزی بسیاری چون سینی، دوری، کاسه، آینه و شمعدان و بسیاری ابزار و لوازم دیگر که روشهای ساخت و تزئین هر یک از آنه نیز متفاوت بود، ساخته می شود.

2- هنر دواتگری را تعریف کنید؟

ساخت اشیای فلزی به روش سرد به «دواتگری» معروف است که شاید بتوان گفت از نخستین شغلهاست و سابقه چند هزار ساله دارد. در ابتدا دواتگران با کوبیدن یک قطعه سنگ بر روی فلز سرد، ظرف یا شیء ساده را می ساختند.

3- شیوه های ساخت ظروف در هنر دواتگری را نام ببرید؟

1. ساختن اشیاء به صورت یک تکه یا بدون درز؛
2. ساختن اشیاء با استفاده از دستگاه یا به روش خم کاری؛
3. ساختن اشیاء به صورت چند تکه یا درزدار.

4- شیوه ساخت اشیاء، به صورت یک تکه یا بدون درز را توضیح دهید؟ (شکل صفحه 65)

در این روش ابتدا ورق فلز را به شکل دایره ای که شعاع آن حداقل برابر ارتفاع ظرف مورد نظر است می برند، سپس مرکز آن را بر روی سندان قرار داده، با چکش از مرکز به طرف محیط، ضربه های یکنواخت و کنار هم، به صورت مارپیچ وارد می کنند تا ورق به شکل کاسه در آید. آن گاه آن را وارونه بر روی سندان گذاشته با ضربه هایی در پیرامون دهانه ظرف را جمع می کنند تا به شکل گلدان یا مشابه آن درآید.

5- شیوه ساخت اشیاء به صورت چند تکه یا درز دار را توضیح دهید؟

در این روش هنرمند ابتدا فلز را به شکل مستطیل می برد. طول و عرض این مستطیل برابر اندازه حداکثر محیط و ارتفاع ظرف مورد نظر است. سپس لبه دو ضلع رو به روی هم را با چکش به حدی نازک می کند که به نصف قطر اولیه برسد. پس از اینکه لبه ظرف می کاهد، در قلمزنی و تزئین، مشکلاتی ایجاد می کند. بنابراین بیشتر قلمزنان ترجیح می دهند از ظرفهای یک تکه یا بدون درز استفاده کنند.

6- شیوه ساخت اشیاء با استفاده از دستگاه یا به روش خم کاری را توضیح دهید؟

در این روش، هنرمند از دستگاهی به نام «سه نظام» استفاده می کند. به این ترتیب که همانند روش اول یک صفحه گرد فلزی می برد و آن را همراه با قالبهایی که از جنس چدن و به شکل ظرف ساخته شده، به دستگان می بندد و در حالیکه دستگاه روشن است و فلز و قالب را می چرخاند، با قلمهای فولادی به طول 50 سانتی متر، فلز را فشرده، بر روی قالب می خواباند. در نتیجه ورق فلز به شکل قالب در می آید.

7- هنر قملزنی را تعریف کنید؟

یکی از روشهای تزئین فلز «قلمزنی» است که طی آن با استفاده از چکش و انواع قلم، نقش مورد نظر را روی فلز ایجاد می کنند.

8- شیوه ای رایج در قلمزنی را نام ببرید.

1. شیوه عکسی 
2. شیوه زمینه پر 
3. شیوه منبت
4. شیوه برجسته 
5. شیوه مشبک
6. شیوه قلم گیری

9- هنر ملیله سازی را تعریف کنید؟

ساخت ظرف یا شیء با رشته های نازک فلز به «ملیله سازی» معروف است.

10- هنر زرگری را تعریف کنید؟ (شکل صفحه 68)

ساخت زیور آلات از طلا و نقره را «زرگری» و نشاندن سنگهای قیمتی روی آنها را «جواهر سازی» می گویند.

11- هنر کوفته گری را تعریف کنید.

هنر کوفته گری یا فولاد سازی، در واقع بر گرفته از ساخت اشیای آهنی است که به صورت هنری توسعه یافته است. این هنر در دوره هخامنشیان با ساخت جنگ افزارها و مهرها رایج بوده است.

12- هنر طلا کوبی را تعریف کنید. (شکل صفحه 70)

موج دار کردن فولاد با طلا و نقره را «طلاکوبی» می گویند. که به زرکوبی یا مطلا کاری نیز مشهور است. در گذشته طلا کوبی روی فلزاتی مانند مس، برنج و مفرغ نیز انجام می شد.

 

فصل ششم - نگارگری

1- نگارگری را تعریف کنید؟ 

نگار در معانی متعددی چون نقش و نقاشی؛ نقشی که از حنا بر دست و پای محبوب کنند، تحریر، بت، صنم و معشوق به کار رفته است. در حقیقت «نگارگری» مفهوم عام دارد و روشها و سبکهای گوناگون نقاشی ایرانی را شامل می شود، چه آنها که در کتاب و نسخه های خطی صورت گرفته شامل تذهیب کاری، تشعیر، حاشیه سازی، جدول کشی، گل و مرغ و غیره است، چه آنها که بر دیوار بناها یا بومهای دیگر انجام گرفته است. نگارگری ایران تجسم و ابداع هر چه بیشتر زیباییهاست که در خیال روشن هنرمند نقش می بندد.

 

2- تفاوت نگارگری ایران با مینیاتور غربی چیست؟

در اروپا، لفظ «مینیاتور» به نقاشیهای ظریف داخل کتابهای مذهبی دوره های «بیزانس» و «گوتیک» گفته می شود. این واژه نخست به وسیله جهانگردان اروپایی و سپس توسط خاورشناسان سده نوزدهم در مورد نقاشی ایران استفاده شد. ولی هنرمندان ایرانی بیشتر عنوان «نگارگری» را برای نقاشی سنتی ایران جایز می دانند.

3- مکتب بغداد به چه دوره ای از تاریخ مربوط است؟ ویژگیهای بارز آن کدام است؟

با ترجمه کتابها از زبانهای پهلوی، سانسکریت و یونانی به عربی در دوره عباسی و نسخه برداری از این کتابها، زیباسازی و نقش تصویر در آنها نیز رایج شد. مشهورترین نسخه خطی در میان این کتابهای علمی، نسخه ای از کتاب «دیستوریدوس» به تاریخ 619 ها. ق است که هم اکنون اوراق شده است. از ویژگیهای نگاره های این دوره، شباهت چهره ها به نژاد سامی (عربی) است.

4- ویژگیهای نگارگری مکتب سلجوقی را نام ببرید؟ 

در مکتب سلجوقی، نقشها و تزئینات بر روی متن رنگ آمیزی شده، پدیدار شده اند. چهره ها با چشمهای بادامی و شبیه به نژاد زرد و لباسها با گل و گیاه و نقوشی به سبک «اسلیمی» تزئین می شد.

5- قدیمی ترین و معروفترین نسخه شاهنامه که تاکنون شناسایی شده کدام است و مربوط به چه دوره ای است؟

قدیمی ترین نسخه شاهنامه، «شاهنامه کاما» مربوط به دوره سلجوقی است. 
 

6- ویژگیهای نگارگری مکتب مغول را توضیح دهید؟ 

با حمله مغول به ایران، موجی از ویرانی و مرگ، ایران را فرا گرفت و هستی مردم را تهدید کرد. ولی مغولان در اثر آشنایی با فرهنگ و هنر ایرانی و نفوذ اسلام، از هواخواهان فرهنگ و هنر ایرانی شدند. ارتباط ایلخانان با اقوام خود به ویژه چین، باعث نفوذ برخی از عوامل نقاشی چین در نقاشی ایرانی شد. به این ترتیب که ابرهای مواج کنگره دار داخل هم، تنه درختان گره دار و بسیار پیچیده، صخره های بلند و قله های نوک تیز نوعی منظره سازی ناهمگن با نقاشی ایران که با ویژگیهای نقاشی عصر مغول تلفیق شده، در آثار این مکتب وجود دارد. همچنین پر تحرک شدن انسانها و حیوانها، درشتی و نازکی خطها و چین و شکن لباسها، به کارگیری صحنه های پر جمعیت تر و بر روی هم مجموعه مؤثرتری را به معرض دید می گذارد.

7- مکتب هرات چگونه شکل گرفت؟

تیمور پس از تصرف شهرهای ایران، سمرقند را پایتخت خود قرار داد. او با کوچ دادن هنرمندان ایرانی و بغدادی به سمرقند، باعث شد که این شهر مرکز فرهنگ و هنر سرزمینهای اسلامی قرار گیرد. پس از تیمور، پسرش شاهرخ «هرات» را به پایتختی برگزید و هنرمندان را به هرات دعوت کرد و بدینسان مکتب هرات پایه ریزی شد.

8- ویژگیهای نگارگری مکتب هرات کدام است؟

هنر این دوره، هنری واقعی، ملی و موافق با طبع و روحیه ایرانی است. در این دوره، نگارگری وارد مرحله جدیدی از شکوفایی و تحول شد و به عالی ترین درجه خود رسید. کمال الدین بهزاد از هنرمندان این دوره، تحولاتی شگرف در هنر نگارگری ایران به وجود آورد که می توان به درستی و پر تحرک بودن طرحها همراه با پختگی شگفت انگیز رنگها و ظرافت به کار گرفته شده در نمایش درختان، گلها و حالتهای مختلف چهره ها اشاره کرد.

9- کدام کتابها در دوره مکتب هرات مصور شده است؟

کلیله و دمنه، شاهنامه بایسنقری، مجمع التواریخ اثر حافظ ابرو، ظفرنامه، خمسه نظامی از کتابهای مصور شده این دوران است.

10- کار نگارگران مکتب تبریز چه ویژگی هایی دارد؟

نگارگران تبریزی بی آنکه سطح تخت نقاشی را بشکنند، ترکیب بندیهای چند سطحی آفریدند که از پایین به بالا گسترده می شود و غالباً از حد فوقانی قاب بیرون می زند. همه چیز آکنده از حرکت و جنبش است. رنگها درخشان، پرمایه و پرکشش حساس و آرام است. از جمله ویژگیهای نقاشیهای این دوره پوشش سر اشخاص به صورت کلاه قرمز رنگ قزلباشی است که دوازده ترک دارد.

11- تذهیب را تعریف کرده و از آن چه استفاده ای می شود؟ (تصویر صفحه 84)

تذهیب به معنی زراندود کردن و طلاکاری با نقوش الهام گرفته از طبیعت، ولی کاملاً تجریدی، منظم و هندسی است که با خطوط مشکی و آب طلا تزئین شده است. در اوایل دوره اسلامی تذهیب برای تزئین و جداسازی آیات قرآن مجید مورد استفاده قرار گرفت. در سده سوم و چهارم هجری ساده و بی پیرایه و با نقوش ساده و هندسی به کار گرفته شد. در سده هشتم با شکوه و مجلل، در سده نهم و دهم ظریف و پرمایه و در سده یازدهم و دوازدهم به اوج تنوع و تعدد مکاتب خود رسیده است.

12- تشعیر را تعریف کنید و موارد استفاده آن را ذکر کنید؟

تشعیر از شعر به معنای «مو» گرفته شده است. در تشعیر، خطوطی به نازکی و ظرافت یک موی به کار می رود که علت نام گذاری این هنر است. تشعیر با نقوش گیاهی و جانوری همراه است و معمولاً در حاشیه نسخه های خطی یا مرقعات با طلا رسم می شود

13- ابزار و مواد نگارگری را نام ببرید؟

قلم مو - بوم - رنگ - بست

14- بوم را تعریف کنید؟

به هر چیزی که نقش، بر روی آن صورت گیرد، «بوم» یا «کار» گویند. بوم می تواند از جنس فیبر سفید، چوب، کاغذ، مقوا، صاف و عاج باشد که هریک از این مواد، شرایط خاص خود را دارد و قبل از استفاده برای زمینه کار آن را آماده می کنند.

15- رنگهای مورد استفاده در نگارگری به چند گروه تقسیم می شوند؟ نام ببرید.

1. رنگهای گیاهی : 
پوست گردو، چای و غیره که بیشتر برای رنگ کردن بوم و کاغذ به کار می رود. 
2. رنگهای معدنی : 
طلا، نقره، لاجورد، سرنج و انواع اکسیدهای فلزی 
3. رنگهای شیمیایی

16- رنگهای روحی و رنگهای جسمی چه هستند و کاربرد آنها چیست؟

رنگهای روحی، رنگهایی هستند با رنگ دانه های ریز و شفاف مثل آبرنگ که برای تزئین قلمگیری و صورت سازی به کار می روند. رنگهای جسمی، رنگهایی هستند با رنگ دانه های درشت و قدرت پوشانندگی زیاد مثل گواش و رنگها پودری.

17- بست چیست؟ چرا از آن استفاده می کنند؟

از بست به عنوان چسب مورد استفاده در رنگ بهره گیری می شود. بستهای مورد استفاده در نقاشی بیشتر از انواع صمغ درختا، صمغ عربی و کتیراست. بعضی از بستها حالت کریستایی و شکننده دارند، مانند «آب نبات» که به هنگام استفاده باید به نسبت مشخص شیره انگور یا خرما به آن اضافه شود. از بستهای حیوانی نیز که از جوشانیدن استخوان و پوست و روده و شاخ تهیه می شود، مایع رقیق آن در بوم کردن بعضی از زمینه ها به کار می رود.

 

 

فصل هفتم - رودوزیهای سنتی

1- رودوزیهای سنتی را تعریف کنید؟

رودوزی آن دسته از صنایع دستی کشور ماست که طی آن طرحها و نقوش سنتی با ابزاری ساده نظیر سوزن، قلاب و غیره و با بهره گیری از انواع نخهای رنگین یا فلزی بر روی پارچه های بدون نقش به وجود می آید.

2- چهار گروه اصلی روزدوزیهای سنتی را نام ببرید؟

1. رودوزی با حذف تار و پود؛ 
2. رودوزی با نخهای رنگی؛ 
3. رودوزی با زمینه پر؛ 
4. رودوزی با افزودنیهای تزئینی؛

3- نمونه هایی از رودوزیهای با نخهای رنگی را توضیح دهید؟

1. چشمه دوزی : 

قدیمی ترین رودوزی اصفهان است که معمولاً روی کتاب سفید یا رنگی با نخهای همرنگ یا رنگی انجام می شود. این دوخت به وسیله نقشه و شمارش الیاف کتاب صورت می گیرد.

2. سکه دوزی : 

عبارت است از بیرون کشیدن تعدادی تار، پود یا هر دو از نقطه یا نقاط معینی از پارچه و پر کردن جای آن با سوزن، به طوری که نقشی از آن پدید آید.

3. شبکه دوزی : 

معمولاً روی پارچه کتانی، ابریشمی و پشمی ظریف، در اطراف کارهای قلابدوزی انجام می شود. باقت پارچه باید ساده باشد. محل شبکه را قبلاً روی پارچه تعیین کرده، نخهای پارچه را به اندازه لازم می کشند. برای دوخت آن از نخ همرنگ یا رنگی استفاده می کنند.

4- دو نمونه از رودوزیهایی که با (نخهای رنگی) انجام می شود نام ببرید؟

1. قلاب دوزی : 

ابتدا نقوش، روی پارچه شسته شده منتقل و پس از آن پارچه به کارگاه بسته می شود. نخ را به پشت کارگاه می برند و قلاب فلزی را که دارای دسته چوبی است از روی نقش در پارچه فرو می کنند. نخ زیر پارچه را به دور قلاب و پیچیده، قلاب را می چرخانند و از پارچه بیرون می آورند.

2. برودری دوزی (دندان موشی) : 

ابتدا روی نقشه را با نخ دولا دوخته، بعد روی آن را دندان موشی می دوزند. سپس بین نقشه هایی که در وسط دوخته می شود، بندهایی ایجاد می کنند. برای دوختن این بندها، نخ را سه مرتبه از یک طرف به طرف دیگر می برند و دور این نخها را از سمت راست به چپ دندان موشی می کنند، تا پر شود.

5- دو نمونه از رودوزی با زمینه پر را توضیح دهید؟

1. بخارا دوزی : 

از تزئینات سنتی ایران است که بیشتر روی پارچه های چلوار یا کتاب و به ندرت بر روی پارچه های ابریشمی انجام می شود. پس از انتقال نقش روی پارچه، از نخهای ابریشم تابیده به حالت توپردوزی کوتاه و بلند، استفاده می کنند.

2. سوزن دوزی بلوچ : 
کار با نخهای دمسه به رنگهای تند بر پارچه های کتان انجام می شود.

6- دو نمونه از رودوزی با افزودنیهای تزئینی را توضیح دهید؟

1. ملیله دوزی : 

دوختن ملیله بر پارچه را ملیله دوزی می گویند. ملیله یا نقره ای یا طلایی است که میانش مثل لوله خالی باشد. ملیله معمولاً بر پارچه های مخمل یا ترمه دوخته می شود.

2. نقره دوزه : 

هم ردیف ملیله دوزی است و معمولاً روی پارچه مخمل، ابریشم، تافته، اطلس، توری و کتان انجام می شود. نقره، سیمهای نازکی از طلا یا نقره است که مانند نخ با کمک سوزنی که قطر آن متناسب با ضخامت نقره مصرفی است، بر پارچه نقش می اندازند.

7- رودوزیهای تلفیقی چگونه انجام می شود؟

پس از انتقال طرح مورد نظر روی پارچه ساتن یا مخمل با دوختن پولکهای مطلا، ملیله و منجوقهای الوان روی طرح آن را پر می کنند. در این تزئینات، گاهی فلزاتی شبیه سکه به رنگهای مختلف به کار می برند.

 

فصل هشتم - رنگرزی و چاپ سنتی

1- رنگرزی را تعریف کنید؟

تثبیت یک ماده رنگ دار بر روی سطح اتکای مورد نظر را «رنگرزی» می گویند. ماده رنگی ممکن است به سطح جسم، چسبیده و ثابت شود یا آنکه در داخل الیاف نفوذ کند.

2- مراحل اساسی رنگرزی سنتی را نام ببرید و توضیح دهید.

1. دندانه دادن 
2. رنگرزی 
داندانه دادن : 

به مجموعه عملیاتی می گویند که بر روی انواع الیاف انجام می شود. تا قدرت رنگ پذیری آنها را افزایش داده رنگ حاصل شده را ثابت و بادوام سازد. موادی را که به این منظور به کار می رود، دندانه می نامند. دندانه در روی سطح الیاف، خلل و فرج یا فراشی به وجود می آورد که باعث نفوذ بیشتر رنگ به داخل الیاف شود.

در رنگرزی برای آماده نمودن الیاف، ابتدا آنها را در حمام آب گرم 30 تا 40 درجه سانتیگراد برای مدت دو ساعت خیس کرده، سپس در آب نیم گرم شستشو می دهند تا مواد اضافی و چربی آن گرفته شود. چنانچه کلافها خشک شود، برای رنگرزی مجدداً آنها را نمدار می کنند و داخل آب گرم حدود 70 درجه سانتیگراد می ریزند، حرارت می دهند و دندانه را به آن اضافه می کنند. سپس الیاف دندانه شده را داخل حمام رنگ می ریزند و دمای حمام را به تدریج به نقطه جوش می رسانند. در طول مدت جوش هر چند دقیقه یک بار الیاف را به هم زده، زیر و رو می کنند تا به طور یکنواخت رنگ بگیرد.

3- دوام رنگهای آنیلینی چگونه است؟

رنگهای آنیلینی در اواخر زمامداری ناصرالدین شاه قاجار وارد ایران شد. این گونه رنگهای شیمیایی بی دوام است و با شستشو از بین می رود.

4- عیب رنگهای کرومی را بگویید؟

عیب رنگهای کرومی ثبات بیش از حد وسایل بهداشتی آن است. رنگهای طبیعی با گذشت زمان و در نتیجه تأثیر نور یا شستشو، خامی خود را از دست می دهد و مایه ای نرم، مخملی و زیباتر به خود می گیرد و این نکته ای است که در رنگهای شیمیایی کرومی دیده نمی شود.

5- چاپ سنتی را تعریف کنید؟

کلیه فرآورده هایی که با قلم مو، قالب و شابلون، رنگ آمیزی و پذیرای نقش می شوند، در گروه «چاپ سنتی» قرار می گیرد؛ مانند چاپ قلمکار و چاپ کلاقه ای.

6- چاپ سنتی روی پارچه به چند گروه تقسیم می شود؟

1. چاپ روی پارچه های پنبه ای و کتانی که به «قلمکار سازی» یا چیت سازی معروف است و تاریخی طولانی دارد. 
2. چاپ روی پارچه های ابریشمی که به چاپ کلاته ای مشهور است.

7- روش چاپ قلمکار سازی را توضیح دهید؟

در این شیوه از چاپ نقش اندازی با قالبهای چوبی، بیشتر روی پارچه های پنبه ای یا کتانی نظیر چلوار، متقال و غیره یا پارچه های کدری ساده انجام می شود. طراحی و ساخت قالبهای چوبی اولین و شاید مهمترین مرحله چاپ قلمکار است.

ابتدا نقش مورد نظر با مداد بر روی کاغذ پوستی یا روغنی رسم و سپس کار تفکیک رنگ انجام می شود. آنگاه نقش مربوطه به هر رنگ را بر روی چوب گلابی یا زالزالک منتقل نموده، اطراف آن را به کمک ابزار مخصوصی مانند چاقو یا مغار می تراشند تا نقوش، حالتی برجسته به خود گیرد. معمولاً برای هر طرح چهار قالب می سازند که هر قالب یک رنگ را بر روی پارچه منتقل می کند پس از انتخاب و آماده کردن پارچه مورد نظر در اندازه مناسب، حاشیه دوزی و ریشه تابی، آن را برای چاپ آماده می کنند. برای سفید کردن، پارچه ها را در معرض نور خورشید قرار می دهند. هنرمند با کمک قالب چوبی به چاپ نقش بر روی پارچه می پردازد. در پایان پارچه نقش زده را می شویند تا رنگهای اضافی از بین برود.

8- گازری کردن پارچه را تعریف کنید؟

برای ثبات رنگ پارچه پوست انار ساییده شده را در آب جوش ریخته، مقداری مغز روناس به آن می افزایند و حرارت می دهند. سپس پارچه را در داخل پاتیل می جوشانند. با بیرون آوردن و شستن مجدد آن رنگهای به کار رفته ثابت می ماند. به این مرحله «گازری کردن» پارچه می گویند.

 

 

فصل نهم - شیشه گری

1- سیر تاریخی هنر شیشه گری را بیان کنید؟

قدیمی ترین نمونه ها از شیشه های دست ساز در خاورمیانه پیدا شده است. باستان شناسان معتقدند که سومریها در هزاره سوم قبل از میلاد با شیشه، آشنایی داشته اند. گیرشمن بطریهای شیشه ای زیادی از حفاریهای معبد چغازنبیل به دست آورده است. از زمان هخامنشیان، شواهد اندکی برای استفاده کلی از شیشه در دست است. آثار شیشه ای کهن نشان می دهد که تا قبل از سده اول پیش از میلاد، از شیشه فقط یه حالت توده ای استفاده می کرده اند. با کشف اشیای شیشه ای زمان پارتها و ساسانیان می توان گفت صنعت شیشه سازی در ایران رواج کامل داشته و از دو روش ساخت «دمیدن در قالب» و «دمیدن آزاد» استفاده می شده است. از دوره سلجوقیان تا دوره مغول ظرفهای شیشه ای بسیار زیبا با تزئینات مختلف به صورت مینایی، تراشیده یا با نقوش افزوده از کوره شیشه گران شهرهای مختلف ایران بیرون می آمد.

2- مواد و مصالح شیشه گری را نام ببرید؟

1. عناصر پایه : 

سیلیس یا اکسید سلیسیم ماده اصلی تمام تولیدات شیشه است که به صورت شن، سنگ چخماق یا سنگ چینی وجود دارد. اکسید بوریک به عنوان عنصر اصلی در ساخت شیشه استفاده می شود.

2. عناصر ذوب کننده : 

این عناصر مانند سود به صورت کربنات سدیم، سولفات سدیم، استات سدیم نقطه ذوب سیلیس را پایین آورده، به ضمیر شیشه حالت قلیایی می دهند.

3. عناصر تثبیت کننده : 

برای مخلوط شدن بهتر مواد اصلی و ذوب کننده و همچنین جلوگیری از حل شدن شیشه در مواد مختلف از این مواد استفاده می کنند. کربنات کلسیم از رایج ترین مواد تثبیت کننده است.

4. عناصر سفید کننده : 

برای خنثی کردن یک رنگ در خمیر شیشه از رنگ دیگر استفاده می کنند؛ مثلاً برای خنثی کردن قرمز از سبز استفاده می کنند.

3- وسایلی که در کارگاه شیشه گری مورد استفاده قرار می گیرد را نام ببرید؟

1. بوری (میله دم) : 

لوله توخالی و فولادی به طول 120 تا 150 سانتی متر و قطر 5/1 تا 2 سانتی متر است که برای برداشتن شیشه مذاب از داخل کوره به کار می رود.

2. سنگ کار : 
از جنس سنگ یا فلز بری گرم کردن مواد روی میله دم استفاده می شود. 
3. قاشق چوبی : 
به صورت ملاته گیر که همیشه خیس است و نقش قالب را دارد. 
4. دستگاه آب : 
حوضچه فلزی مکعب مستطیل که دارای آب است.

4- روشهای ساخت شیشه را نام ببرید؟

1. روش فوتی 
2. روش فوتی قالبی 
3. روش پرسی

5- روش فوتی را توضیح دهید؟

برداشت ماده مذاب را کوره به وسیله بوری یا میله دم که قبلاً گرم شده، ثابت کردن ماده مذاب روی نوک میله، مرمری کردن یا ورز دادن و چرخاندن آن روی میز کار و گرد کردن آن، دوباره گرم کردن خمیر شیشه روی سر میله، دمیدن در میله و ایجاد حباب کوچک در وسط خمیر سر میله، سرد کردن خمیر تا جایی که سرخی خود را از دست دهد، برداشت مجدد خمیر از کوره و ثابت کردن آن روی میله دم، قاشقی کردن خمیر سر میله یا یکنواخت کردن آن، کارهایی است که باید انجام شود تا استاد کار ساخت شیشه را آغاز نماید. از این مرحله به بعد استاد کار میله دم را گرفته، به چرخش درمی آورد تا شکل اولیه ظرف را بسازد. سپس آن را به دستِ پا قالبی ساز می دهد تا شیاری در محل اتصال شیشه و میله فلزی واگیره ایجاد کند. سپس از آن واگیره گیر میله واگیره را به ته ظرف می چسباند و استاد کار میله دم را از محل شیار ظرف جدا می کند. بعد از این مرحله، کار شکل دادن و ساخت و پرداخت دهانه و لگوی ظرف شروع می شود. در مرحله بعد دسته و تزئینات را روی آن قرار می دهد. در پایان ظرف را با میله واگیره به پشت بر می دهد تا به گرمخانه ببرد سپس کوره را خاموش می کنند تا اشیاء هم زمان با سرد شدن هوای داخل کوره خنک شوند.

6- روش فوتی قالبی را توضیح دهید.

در این روش، ابتدا مقداری از مواد مذاب را با میله دم از کوره برداشته، پس از آماده کردن و یک بار دمیدن در آن مقداری مواد به آن اضافه نموده گرم می کنند. سپس آن را در قالب قرار داده در میله دم می دمند تا خمیر شیشه شکل قالب را به خود بگیرد. سپس از میله دم جدا نموده، لبه کار را صاف می کنند و آن را به گرمخانه می برند، مانند انواع بطری، آبلیمو ، گلاب و غیره.

7- روش پرسی را توضیح دهید؟

ساخت در قالبهای پرس بادی نیز بیشتر برای انواع بطری به کار می رود، به این صورت که مقدار مناسب مواد مذاب با میله دم از کوره بر می دارند و آن را بسیار سریع از میله دم جدا کرده در قالب پرس قرار می دهند و با بستن قالب و فشار هوای وارد شده در قالب، خمیر شکل مورد نظر را می گیرد. سپس قالب را باز کرده، به سرعت شیء ساخته شده را خارج نموده، در گرمخانه قرار می دهند.

8- روش تولید شیشه رنگی را توضیح دهید؟

برای رنگی کردن شیشه، در خمیر آن از اکسیدهای فلزی به ترتیب زیر استفاده می کنند: 
1. اکسید آهن : 

رنگ سبز روشن و تیره به دست می آید. همچنین با افزودن اکسید کبالت به آن، آبی خیلی کمرنگ به وجود می آید.

2. اکسید کرم : 
رنگ سبز، زرد یا آبی سبز خواهد داد. 
3.اکسید مس : 
معمولاً رنگ سبز یا آبی سبز خواهد داد. در بعضی حالات نیز رنگ قرمز ایجاد می کند.

9- روش آب گز کردن را بیان کنید.

شیء شیشه ای ساخته شده را بعد از انبری کردن، در مقابل حرارت کوره قرار می دهند تا کاملاً گداخته شود. سپس آن را وارد آب کرده، به سرعت خارج می کنند. به این ترتیب ترکهای ریزی در بدنه پدید می آید سپس آن را در کوره حرارت می دهند تا ترکها به هم جوش بخورد. بعد از آن به تمام کردن ساخت ظرف ادامه می دهند.

10- قدیمی ترین کار تکمیلی و تزئین بر روی شیشه کدام روش است؟ توضیح دهید.

تراش شیشه است. در حال حاضر نیز تراش شیشه در کارگاههای شیشه گری معمول است. برای تراش، شیشه را با ضخامت زیاد و گاه دو پوست و سه پوست می سازند و از چرخهای سیلیسی 20 تا 30 سانتیمتری تراشهای مختلف استفاده می کنند.

11- نقاشی روی شیشه را توضیح دهید. (شکل صفحه 119)

این کار به دو صورت سرد و گرم اجرا می شود. برای نقاشی سرد از رنگهای روغنی بر روی شیشه های مات، شفاف یا رنگی استفاده می کنند. در نقاشی گرم از لعابهای رنگی شیشه ای با نقطه ذوب پائین استفاده می کنند. پودر این رنگها به طور عام وارداتی هستند. آنها را با تربانتین مخلوط کرده، با قلم مو روی شیشه نقاشی می کنند. سپس کار نقاشی شده را به گرمخانه برده، حرارت می دهند تا رنگ روی شیشه تثبیت شود.

 

فصل دهم - سایر مصنوعات صنایع دستی

1- سراجی سنتی را توضیح دهید؟

تهیه پوست و چرم و استفاده های کاربردی از آن بیشتر تابع موقعیتها و مناطقی است که انسان در آن زیست نموده است. اهمیت فرآورده های چرمی در صنایع دستی تا حدودی به ساختمان فیزیکی چرم مربوط است. این ماده مانند پارچه قابل دوختن و مانند چوب نقش پذیر است، قابلیت کشش دارد و قابل رنگ آمیزی و شکل پذیری می باشد. این ویژگیها سبب گردیده تا چرم در دستهای یک ذهن خلاق، شکلهای متفاوتی به خود بگیرد و کاربردهای فراوانی داشته باشد. مانند کیف، کفش، کمربند و غیره از چرم ساخته می شود.

2- پوستین دوزی را توضیح دهید. مناطق مهمی که در آن پوستین دوخته می شود را نام ببرید؟

برای ساختن پوستین، ابتدا پوست را دباغی و سپس رنگ آمیزی و یکدست می کنند و از روی الگو برش می زنند. پس از آن با نخهای ابریشمی روی آن را گلدوزی می کنند و در پایان، قسمتهای مختلف را به شیوه سنتی به هم می دوزند. هنر پوستین دوزی در شاندیز، دوین، مشهد، قوچان و درگز در استان خراسان، هنوز هم رواج دارد.

3- انواع جلدها را از نظر روکش نام ببرید؟

1. جلد ضربی 
2. جلد روغنی 
3. جلد سوخت 
4. جلد معرق

4- جلد ضربی چگونه ساخته می شود؟

جلد ضربی را کوبیده نیز می گویند. به این ترتیب ساخته می شود که ابتدا طراّح یا مذّهب، طرح مورد نظر را روی دو قطعه برنج ضخیم طراحی می کند. سپس استاد قلمزن آن را حکاکی می کند. بعد از آن، صحاف این دو قطعه برنج حکاکی شده را کمی داغ کرده با چکش روی چرمی که قبلاً در آب نهاده و نم برداشته می کوبد تا اثر نقش بر روی آن منتقل شود. در صورت تمایل فرو رفتگی و بر جستگیهای ایجاد شده را با محلول طلا یا نقره می آرایند.

5- جلد روغنی چگونه ساخته می شود؟

ابتدا صحاف مقوا و عطف آن را به اندازه مورد نظر آماده می کند. سپس نقاش یا مذهب آن را بوم زده، زمینه نقاشی بر روی آن را فراهم می کند و تصاویری در رو و پشت مقوای جلد، نقاشی و رنگ آمیزی می کند. پس از پایان نقاشی جلوه خود نقاش روی آن روغن کمان می زده است و این روغن زدن را در فضای خالی از گرد و غبار چند بار تکرار می کرده تا نقش جلد تابناکی و جلوه پیدا کند و از هر آسیبی محفوظ بماند.

6- جلد سوخت چگونه ساخته می شود؟

ابتدا مذّهب، نقشه را روی کاغذ یا پشت چرم با قلم مو طراحی می کند. سپس سوخت ساز، با وسیله ای به نام «نقش بر» و با دقت بسیار، نقش آن را از بوم جدا نموده در محلی روی جلد یا درون آن که قبلاً با رنگ یا اطلس خوشرنگ آماده کرده، می کوبد تا بچسبد. به جهت رنگ تیره چرم مورد استفاده، به آن «سوخت» یا سوخته می گفتند.

7- روش ساخت جلد معرق را توضیح دهید؟

جلد معرق نیز مانند جلد سوخت است، با این تفاوت که در معرق قطعه هایی با رنگهای مختلف از چرم، تیماج یا ساغری بریده شده و روی زمینه آماده جلد، در کنار هم قرار می گیرد و نقشی را به وجود می آورد.

8- سه مورد استفاده از نمدار نام ببرید؟

نمد فرآورده ای است از پشم که بیشتر به عنوان لباس و کلاه یا زیرانداز از آن استفاده می شود.

9- روش تهیه نمد را توضیح دهید.

کار نمد مالی سخت و طاقت فرساست. پشم بعد از تمیز کردن و رنگرزی، حلاجی شده، سپس نمد مال با کمک دست و پا آن را روی زمین می غلتاند و در ضمن این کار کف صابون و آب به آن می افزاید. به این ترتیب پشم را در هم می کند و نمد می سازد.

10- پاپیه ماشه سازی را تعریف کرده و روش تهیه آن را توضیح دهید.

پاپیه واژه فرانسوی به معنی کاغذ و ماشه به معنی مجاله کردن است. روش کار چنین است که با کاغذهای باطله، آب و مقداری چسب خمیر تهیه می کنند و با آن اشیای کوچکی مانند قلمدان، جلد کتاب، جعبه آینه و غیره می سازند. پس از خشک شدن روی آن را نقاشی و سپس با لاک یا روغن می پوشانند.

http://tv7.ir/index.php/component/content/article/231-سرشاخه%E2%80%8Cی-جوملای-قدیمی/13_1388-10-07-07-43-19/71_1388-10-23-08-07-53/3318-250_1388-10-23-11-12-39?showall=1&limitstart=

با سلام و درود بر تمام فارسی زبانان و پارسیان ایران زمین
الان چند روزی داریم تا عید نوروز سال ۱۳۹۳ و من برای کار هنوز شیراز هستم.
اینجا هوای بسیار دلپذیری دارد. استان فارس شهریست بینظیر و خاص مانند تمام شهر های کشورم ایران.
هوا بارانیست و گاهی افتاب با نم نم باران و باد همراه است.
بدلیل وجود باران کار من که ساختمانی است یه جورایی تق و لق شده و وقتم را بر روی مطالعه و وب گردی میزارم.
تو یکی از سایتها با تعصب و جملات تند درباره ترک های ترکیه ٬ ترک ایران ٬ فارسها و...  جملاتی نوشته بودند.  کامنتی گذاشتم که ان را در این صفحه میخواهم کامل کنم.
من یک ایرانیم یک پارسی.. 
اگر بتوانیم خون تمام مردم سرزمین پارس قدیم و جدید که بسیار کوچک شده است را مورد انالیز قرار دهیم صد در صد با من هم نظر خواهید شد...
خون من تشکیل شده از ( خون اریایی ٬ خون ترکان و لران و کردان و همه مردم ایران زمین  ٬ خون اعراب ٬ خون زرتشت که سلام خدا بر او باد  ٬ خون پیامبر اسلام که سلام خدا بر او باد ٬ حضرت ابراهیم ٬ حضرت آدم و... )
... بنی ادم اعضای یک دیگرند... 
پس فارس و عرب و ترک و لر و...  نداریم
لحجه و زبان اکتسابی است و مرتبط با منطقه ایست که در آن به دنیا آمده ایم.  میتوانم همین الان تصمین بگیرم زبان کردی را یاد بگیرم.
میتوانم بروم و در هر جای دنیا که بخواهم زندگی کنم و بعد از سه نسل من نوه من خواهد گفت من متعلق به ان خاک هستم.
ما انسانها نباید برای یک قوم یا مردم یک منطقه صفت نادرست و منفی قائل شویم.  این یعنی تبعیض نژادی. 
همه جا خوب دارد ٬ بد هم دارد.  هیچ کس بد بر روی زمین بدنیا نیامده است ٬ اگر فلان شخص بد است باید با کفش او راه بروید تا بفهمید که اگر شما هم در جایگاه او بودید همین اعمال را انجام میدادید.  اما این دلیل بر ان نمیشود که من بخواهم به کسی ظلم کنم.
من ایرانیم
در منطقه ایران مرکزی زیست میکنم.  از نظر خودم لحجه ندارم ٬ البته بدلیل رفت و امد در شیراز دارم لحجه شیرازی میگیرم.
اصالتا یزدی هستم ٬ بچه تهران منطقه شمیران هستم ٬ همکنون در تهرانپارس سکونت دارم.
شما چطور ؟ لطفا شما هم بنویسید!  بنویسید کجایی هستید و به چه زبانی صحبت میکنید.
ایرانیان هیچ گاه نژاد پرست نبوده اند. 
ایرانیان همیشه به افراد غریبه اول سلام میکردند.
خداقوت تیکه کلام پیرمردان ایرانی است.
مردم ایران همیشه مهمان نواز بودند.
مردم ایران زمین برای سرزمین خود با افتخار جان خود را فدا میکنند.
هیچ قدرتی نمی تواند به نردم ایران زمین مسلط شود .
ایران دارای فرهنگی کهن است.  تمام علم جهان از ایران صادر شده است.  اولین صلح نامه بین‌المللی را ایرانیان در سراسر جهان اعمال کردند.

در هیچ کجای جهان این همه عشق را نمیتوانید ببینید.  البته نگاهم تبعیض نیست همه اقوام و ملل جهان برای خود حرف هایی برای گفتن دارند ٬ هنر دارند ٬ علم دارند.  اما حرف من برای ایرانیان است ٬ ما در همه چیز حرفی برای گفتن داریم از هنر و معمار گرفته تا منابع طبیعی ٬ فرهنگ ٬ علم ٬ اسطوره ها ٬ شاهنامه ها و کتابها ٬ اختراعات قدیم و جدید ٬ ابداعات ٬ و خلاصه همه چیز...
هیچ کس نمیتواند ادعا کند من برتر از دیگران هستم ٬ هر انسانی در جایگاه خود هدف و استعدادهایی منحصر به خود دارد.

به هر حال باز هم میگم :
من ایرانیم یک پارسی
من با ارزش های یک ایرانی ایرانی میشوم
من با نگرش پارسی خود ایرانیم
ارزش من تبعیض نیست
ارزش من دوست داشتن است. 

ایا آن چیز را که برای خود میپسندید ٬ برای دیگران هم میپسندید.
 

شما نیز بگویید کیستید ٬ کجایید ٬ و ارزش شما چیست ؟
با تشکر ف.حیدری. 
این جملات نظرات من بودند .

آیا میدانستید که :

زبان آذری نام زبانی ایرانی است که در منطقه آذربایجان بدان تکلم میشده و بعد از رواج زبان ترکی این زبان کمتر مورد استفاه قرار میگیرد ( لازم بذکر است من خودم تفاوت بین زبان آذری و ترکی را نمیدانم و از دوستان آشنا تمنا دارم درباره این موضوع کامنت بگذارند) .  زبان آذری به گفته پرفسور بارشاطر امریکایی یک زبان ایرانی است و در منابع بیشماری به این نکته اشاره شده است.
Link  :  yarshater'e. 1989
استاد هنینگ ٬ و.  کتاب زبان کهن آذربایجان
استاد هنینگ یک خاورشناس مشهور بوده که در کتابی که به فارسی ترجمه گردیده این موضوع را درج کرده اند
همین طور ٬ ابن مقفع ٬ ابن ندیم ٬ یاقوت حموی ٬ خوارزمی ٬ مسعودی ٬ ابولقاسم ابراهیم استخری ( اصطخری)  ٬ ابن حوقل ٬ مقدسی و...  که میتوانید گزیده هایی از کتاب های نویسندگان بیشتر را در لینک زیر کامل مطالعه فرمایید.
Www.azeryariaii.blogfa.com

مطالب درباره هنر و فرهنگ ایرانیان بسیار است بطوری که میتوان ادعا کرد خارج از ایران وبه زبان های دیگر مطالب بسیار بیشتر از کتابهاییست که در ایران است .

 منبع :سایت تبیان

 

رویکردها در هنر نقاشی دوران قاجار

نقاشی دوره قاجار

در این مطلب به هنر در دوره قاجار میپردازیم ، اکثر مقالات در این بخش از سایتهایی که بطور پراکنده به هنر در دوره قاجار می پرداختند گرداوری شده . از آنجایی که این گروه هم از نظر کار روزانه و هم از نظر تحصیلات و زندگی حرفه ای با هنر در ارتباط هستند مجموعه ای از مطالب را با موضوع هنر و معماری در این سایت مشاهده میکنید که امیدواریم ما را با نظرات و پیشنهادات خود یاری دهید . گروه معماری و هنر فن و هنر ایران زمین / فربد حیدری .

می توان نقاشی قاجار را به لحاظ پروردگی اسلوبها به دو دوره تقسیم کرد:

دوره اول: شامل دوره حکومت آقا محمد خان (1193-1211هـ.ق)، فتحعلیشاه (1211-1249 هـ.ق) و دوره محمد شاه (1249-1263 هـ.ق) است که در آن برجسته نمایی و ژرفنمایی فرنگی سازی با ترکیب بندیها و شگردهای سنتی نگارگری ایرانی درهم آمیخت و آثاری پدید آورد که به لحاظ بصری ناپخته و خام و بد اندام بود. کیفیت تزئینی نقاشی ایرانی در رنگ بندی و طرح بندی این آثار کاملا مشهود است.

دوره دوم تقریبا شامل دوره پنجاه ساله ناصرالدین شاه (1263-1313 هـ.ق) و پس از آن است. در این دوره نقاشی قاجار به تدریج به حالت میانه ی پیشین خود را با اسلوب اروپایی کنار گذاشت و یک سر پایبند اصول و قراردادهای آن شد و محصول این دوره شکل گیری کامل ناتورالیسم نقاشی اروپایی در صحنه ی هنرهای ایرانی بود که در دست کمال الملک و شاگردانش به اوج کمال رسید و بعدها نیز ادامه یافت.

تحولات نقاشی در دوره اول

نقاشی دوره اول قاجار بیان کننده شکوه و شوکت دربار با پوششی از حس و ذوق است. این نقاشی جاه طلبیهای آرمانی دربار را به صحه گذاشت و تا حدودی از نظر سبک و سیاق از پیشینه ی صفوی خود جداشد.

در این دوره تاثیرات نقاشی اروپایی جز نقاشی روسی و گرجی، چندان چشمگیر نیست و از نظر موضوعی نوعی باستان گرایی بدان حاکم است. در آن تصویرپردازی شکوهمند درباری با موضوعات دوره باستان (هخامنشی تا ساسانی) جای مضامین عاشقانه و عاطفی دوره ی زندیه و حتی دوره متاخر صفوی را گرفت. موضوعات مهم این دوره، مجالس یعنی شکار، نبرد و جلوس ، بیان کننده زندگی درباری است که به صورت تک پرده و یا تصاویر چرخه ای اجرا شده است. در این دوره رنگ بندی درخشان و پر زرق و برق و اجرای خطی شکلها به جای شکل بندی های ساده و سایه پردازی قراردادی دوره رندیه نشست.

نقش بندیهای تزئینی و حالات تمام رخ تابلوها برای تزئین ملایم سبک نقاشی دوره زندیه بود. در نقاشیهای این دوره به فراوانی می توان از یکدستی ترکیب بندی های ایستا همراه با عناصر عمودی و افقی در یک فضای بسته ی اندورنی سراغ گرفت.

پیکرنگاری های جدید آرمانی همراه با ابروهای به هم پیوسته و بینیهای عقابی و چشمان الماس گون، بارها در نقاشی این دوره تکرار شد. به این ویژگیها باید ریش بلند سیاه، انگشتان حنا بسته، کمر باریک و غیره را نیز افزود.

چند گونگی اشکال، پهنه و اندازه نقاشیها از ویژگیهای دیگر نقاشی این دوره بود که در کارکرد ترئینی این آثار انعکاس یافت.

دیوارنگاره ها و پرده نقاشیهای رنگ و روغنی و سقفهای چوبی و پارچه ای و نقاشی پشت شیشه و روی کاشی آکنده از موضوعات پیکره ای بود.

از نوآوریهای دوره اول نقاشی قاجار اجرای نقش برجسته های صخره ای ، پیکرتراشی و نقوش کم برجسته بود. گفتنی است که سبک نقاشی این دوره ، با اینکه بعدها در پایتخت محو شد ولی در ایالات و ولایات باقی ماند و تا اواخر سلطنت ناصرالدین شاه ادامه یافت.

می توان گفت که نقاشی دوره نخست قاجار اوج کمال سنت دیرآهنگ تصویرپردازی پیکره ای و نقاشی نگارگری ایران بوده، به تعبیر "شار تکسیه" این مکتب در قیاس با نقاشی اروپایی " مکتبی واقعی نقاشی ایران" بود. در نقاشی این دوره می توان جای پای گذشته تاریخی ایران را پیدا کرد.

روزنامه های دولتی با باسمه های میرزا ابوتراب و ابوالحسن صنیع الملک در اوج نقاشی در بین توده ی مردم مهم ترین نقش را داشت.

تحولات نقاشی در دوره دوم

در دوره دوم نقاشی قاجار، ظهور عکاسی ، لیتوگرافی و آثار چاپی بر دامنه ی پشتیبانی هنری و پراکندگی و رواج گسترده ی هنر فیگوراتیو ایران افزود. بهره گیری ار نقاشیهای روی کاشی در سردر دروازه ی شهرها، حمامها، آرامگاه ها و امامزاده ها موجبات رونق نقاشی را هرچه بیشتر فراهم ساخت. درباریان اشراف و تجار تابلوهای تمام قدی با مضامین مذهبی سفارش می دادند.

در این دوره شمایل سازی از ائمه و به ویژه امام علی (ع) و حسنین (ع) اندک نبود. اشکال مختلف نقاشی عامیانه در بازارها و قهوه خانه ها و آرامگاه ها رواج کامل داشت .

مضامین احساسی شامل گل و مرغ، مناظر و نقوش غیرپیکره ای بر روی قلمدانها ، قاب آیینه ها ، گلها و اسلیمیها و حتی تصاویر دخترکان فرنگی و گاهی مضامین شهوانی در کنار مضانین حماسی و سیاسی ، نقاشی این دوره را به خود واداشته بود.

این مضامین در طراحیهای چاپی ایرانی و اروپایی و روی پارچه های قلمکار ، پرده ها و کاشیها، شیشه ها ، لاله های عروسی ، جعبه ی جواهرات، مجریها و چینیهاف کارتهای بازی و غیره به چشم می خورد.

روزنامه های دولتی با باسمه های میرزا ابوتراب و ابوالحسن صنیع الملک در اوج نقاشی در بین توده ی مردم مهم ترین نقش را داشت.

تاسیس کلاسهای نقاشی و عام شدن تعلیم نقاشی، موقوف به این عمل بود و از همین نیازها برخاست.

سمیه رمضان ماهی

منابع:

نقاشی ایران، شیلار کن بای، ترجمه مهدی حسینی، انتشارات دانشگاه تهران

نقاشی ایران از دیرباز تا امروز، روئین پاکباز انتشارات زرین و سیمین

نگارگری ایران، یعقوب آژند، انتشارات سمت    

منبع سایت تبیان

نقاشی دوره قاجار

در صورت مشاهده نشدن تصاویر به لینک منبع مراجعه شود . برای دیدن تصاویر کلیک کنید

در سال (1210 هـ‌ . ق ) آقا محمدخان قاجار تهران را که حدود 25 هزار نفر جمعیت داشت، به عنوان پایتخت انتخاب کرد و آن را «دار الخلافه» نامید. از آن پس تهران به مرکز فعالیتهای همه جانبه و گسترده تبدیل و در آن ساختمانهای نو با معماری و نقوش (سنتی) و تزئینات گچ بری و کاشیکاری بنا شد.

زندگی در بافتی آرام و پرصفا وصمیمیت، همراه با طبیعت زیبایی که اطراف آن را احاطه کرده بود، توسعه یافت و آهنگ زندگی جدید- با شیوه‌های جدید نواخته شد. در این تغییرات سریع سنت‌های کهن با دگرگونی‌های نوین در آمیخت. و شکل جدید و توسعه یافته قاجار با ویژگیهای مدنیت و پشتوانه‌ی غنی فرهنگ و تمدن ایرانی- اسلامی و نیز با تاثیر پذیری از هنر غرب، به ابداع پدیده‌های نوین در پهنه هنر انجامید.

از هنر نقاشی دوره آقا محمد خان قاجار چیزی در دست نیست و در واقع هنر دوره قاجار از بر تخت نشستن فتحعلیشاه درسال 1212 هـ . ق / 1797 م آغاز شد و به ترور ناصرالدین شاه در سال 1313 هـ . ق / 1896 م انجامید. دورنمای سلطنت قاجار به نوعی تحت تاثیر حکومت این دو نفر قرار گرفته است. نه تنها به دلیل اینکه هر دوی آنها دورانی طولانی بر تخت نشسته بودند. بلکه از آن رو که هر دو، هنر پیکره نگاری و چهره نگاری را به عنوان ابزاری در امر مملکت داری به خدمت گرفتند.

با اینکه دوران نسبتاً کوتاه حکومت محمد شاه (1264-1250 هـ . ق / 1834-1848 م ) یکدستی میان این دو مقطع را مخدوش کرده است اما در عین حال می‌توان آن را به عنوان نقطه عطفی دانست که اختلاف میان دو نیمه این سده را نمایان‌تر می‌سازد.

تفاوت میان این دو نیمه از مقایسه دو تک چهره به تصویر درآمده توسط نقاشیهای هر دوره بهتر درک می‌شود. تکچهره فتحعلیشاه به قلم میرزا بابا به تاریخ 1213 هـ . ق / 1798 م که اندکی پس از تاجگذاری به تصویر در آمده (تصویر8) و دیگری نقاشی کمال المک از چهره ناصرالدین شاه ‏

که تنها چند سال قبل از مرگ شاه در تاریخ 1307 هـ . ق / 1889 م کشیده شده است. (تصویر9)‏

(تصویر9)‏

تصاویر با کیفیت را میتوانید در انتها بصورت یک فایل دریافت ( دانلود کنید )

لینک دانلود : کلیک کنید

در صورت دانلود با موبایل و یا مشکلات دانلود در انتها لینک صفحه منبع مقاله را باز کنید تا با مصرف کمتر و سریع تر به تصاویر چیده شده در متن برسید .

تعلق این دو اثر به دو دوره مختلف از همان برخورد نخست آشکار می‌شود. این دو تصویر اساساً با دو تعبیر مختلف «تصویر پردازی شاهانه» و «شیوه هنرمندانه» از هم متمایز هستند. فتحعلیشاه در شوکتی شاهانه و کاملاً شرقی و ناصر الدین شاه در هیات رسمی و نظامی اواخر قرن نوزدهم اثر میرزا بابا به لحاظ تکنیک، اندازه، ابزار و سبک ادامه سنتی است که در ربع سوم قرن (هجدهم میلادی) در زمان فرمانروایی خاندان زند در ایران شکوفا گشت، در حالی که نقاشی کمال الملک به سبکی از نقاشی تعلق دارد که در ربع سوم قرن نوزدهم از اروپا وارد ایران شد. بدین سان هر یک از تصاویر به عنوان شاخص از دو سر این طیف نشان دهنده تغییرات عمیق به وجود آمده در این دوره به ویژه در جامعه روشنفکری آن زمان است.

«عمده نقطه نظرهایی که درباره هنر قاجار ارائه شده است حمل بر انحطاط و زوال هنر سنتی ایران در این دوره است. پیچیدگی‌های شرایط اجتماعی و سیاسی از یک سو و نسبت یافتن جریانهای هنری با این شرایط از سوی دیگر کار بررسی و تحلیل هنر این دوره را کمی مشکل می‌نماید.

در گذشته اگر ارتباطی بین نقاشی واجتماع بود به رابطه این هنر با دربار خلاصه می‌شد و افت و خیزها و زوال و غنای نقاشی ارتباط با قوت گرفتن یا ضعیف شدن دربار و نوسانات قدرت حکومت داشت.

اما با روی کار آمدن قاجار دوره‌ای آغاز می‌شود که طی آن هنر از بسیاری از چارچوبها رها می‌شود و بود و نبود و باید و نبایدهای جدیدی می‌یابد. این دوره بیش از آنکه ارتباط با روی کار آمدن قاجار داشته باشد، به شرایط خاص زمان خود مرتبط است. شرایطی که به نوعی حکومت قاجار و دوره‌های بعد نیز تحت تاثیر آن قرار دارند.2»

به گفته آندره گدار مولف تاریخ هنر ایران، درباره نقاشی ایران (دوره قاجار) گفته است: «در طول قرن نوزدهم شیوه تصویر و شبیه سازی- پرتره ‏‎(portrait)‎‏ همچنین علاقه به مناظر و مظاهر طبیعت در هنر نقاشی ایران به وضوح تمام انتشار حاصل کرد و ابوالحسن غفاری که در اواسط آن قرن معروف بود از این نوع، تابلوها و تصاویر فراوان نقش کرده- آثار استادان آن روزگار به صفا و صمیمیت طرح و قوت قلم موصوف است. (تصاویر 10 و 11 ) ‏

آثار چهره نگاری دوران قاجار در عین اینکه ویژگیهای تجسمی مختص به خود دارند، دارای بار مفهومی بسیار با اهمیتی نیز هستند اگرچه در میان حکومتهای پس از اسلام در ایران شاهان قاجار تنها حکمرانانی نبودند که از هنرهای تجسمی برای مقاصد تبلیغاتی سود جستند. اما تاکید آنان بر تکچهره نگاری، این خاندان را از سایرین متمایز می‌سازد، مسلم این که این دلمشغولی منحصر به فرد قاجار در توجه به پیکره نگاری، به عنوان مظهری از سلطنت، رویکرد گسترده‌‌تری به این هنر را در ابتدای این قرن (13 ق ) به همراه داشت. در واقع یکی از جنبه‌های جالب توجه عصر قاجار، مسیر تبدیل و تحول هنر و تعاملات سنت و نوآوری است. این تعامل از همان آغاز در نقاشی تکچهره فتحعلیشاه توسط میرزا بابا نمایان گشت،( تصویر 8 ) به این صورت که سبک اثر به سنت نقاشی زندیه تعلق دارد، اما به لحاظ محتوا و حال و هوای کلی، نوعی نوآوری را نشان می‌دهد. باید گفت فتحعلیشاه با نشان دادن شخصیتی نمایشی از خود و سازماندهی درباری، تشریفاتی و تشکیلاتی منسجم، خود باعث دمیده شدن این روح تازه به اثر شده است. (تصاویر 12 و 13 )

مهمتر از همه اینکه تلاش شاه در به وجود آوردن تصویر به شکوه حماسه‌های شاهنامه یا نقش برجسته‌‌های به یادگار مانده دوران ساسانی، در واقع کوششی بود برای همانند سازی حکومت خود باگذشته شاهنشاهی ایران. در هر حال مضمون هر چه که بود، همواره برای جلوه گر کردن اهمیت و اقتدار همایونی به کار برده می‌شد.

رابرت کرپورتر ‏‎(Robert ker Porter)‎‏ در ماه مارس 1818 م / 1233 هـ .ق شاه را در مراسم جشن نوروز چنین توصیف می‌کند.

در خشش جواهرها که سرتاپای او را در بر گرفته بودند بی‌گمان چشم را به خود خیره می‌ساخت. جزئیات لباس او به این شرح بود: تاجی بلند متشکل از سه ردیف از جواهرات برسر داشت که متناسب با پادشاهی باچنین تاج و تختی بود. برروی تاج انبوهی از الماسهای درشت ومنظم مروارید، یاقوت وزمرد با چنان ظرافتی در کنار هم چیده شده بودند که تلألو نور برسطح آنها ترکیبی از زیباترین رنگها را به وجود می‌آورد.

چند پرسیاه همچون پرحواصیل به این تاج بی‌نظیر اضافه شده ودر انتهای هر یک، مرواریدی گلابی شکل ودرشت آویزان بود. جامه زر بافت وی نیز به همان صورت آذین شده بود. دوریسه مروارید از روی شانه‌ها عبور کرده بودند که به نظر می‌رسید درشت‌ترین مرواریدهای جهان باشد لباس مرصع شاه از بالا تا پائین دقیقاً با ظاهر اشرافی وی متناسب بود.

اما نام فتحعلی شاه، بیش از هر چیز مجموعه‌ای وسیع از چهره نگاری‌ها رادر ذهن تداعی می‌کند که نه تنها به منظور تزئین کاخ‌های متعدد از آنها استفاده می‌شود، بلکه شاه آنان را برای همتایان اروپایی خویش نیز می‌فرستاد. در مجموع می‌توان گفت آفرینش این آثار دو هدف کلی را مدنظر داشت: یکی جنبة ملی و کاربردی داخلی آثار ودیگری جنبه سیاسی وروابط بین‌الملل.

از میان 25 تکچهره از فتحعلیشاه که حدوداً در طول بیست‌سال کشیده شدند، بیش از پانزده اثر برای فرمانروایان هم عصر وی فرستاده شدند. شاه در سال1214 ﻫـ .ق / 1800 م تصویری برای شاهزاده سند( ناحیه‌ای در هند ) فرستاد و سپس این کار را در طول دوران سلطنتش بارها تکرارکرد. از جمله تصاویر ارسالی می‌توان به نمونه‌های فرستاده شده برای ناپلئون ، کمپانی هند شرقی در سال 1221 ﻫـ . ق / 1806 م ، پرنس رجنت در 1227 ﻫـ .ق / 1812 م وبار دیگر کمپانی هندشرقی در 1232 ﻫـ .ق / 1822 م اشاره کرد.

همچنین در سال 1232 ﻫـ .ق / 1817 م . شاه تکچهره‌ای را به ژنرال یرمولوف ‌‌‏‎( Yermolov ) ‎روسی اهدا کرد.

البته در چشم اندازی کلی هر چند در این تکچهره‌ها وضعیت قرارگیری پیکرها، همچون حالت ایستادن یا نحوه نشستن، با یکدیگر متفاوت بودند، اما همه آنان ویژگی مشترکی داشتند و آن تغییر ناپذیری ابدی شاه بود، شاه در تمامی این آثار که در طول بیست سال کشیده شده‌اند، در هیاتی ثابت و لباسی منحصر به فرد و از همه مهم‌تر بدون هیچ گونه تغییری ناشی از گذشت زمان ظاهر گشت.

البته این سیمای همواره ثابت تحولات ظریفی را که این آثار در طول زمان پشت سرگذاشته‌اند در نظر پنهان می‌دارد، یکی از آن موارد شیوه مختص هر هنرمند است.

ترکیب بندی‌های بزرگ با تمام محدودیتشان، در قیاس با تکچهره‌ها، که به راحتی می‌توانستند حتی نخوت و تکبر پادشاه را القاء کنند، مضامین متنوع‌تری را در برداشتند. در هر حال مضمون هر چه که بود، همواره برای جلوه گر کردن اهمیت و اقتدار همایونی به کار برده می‌شد. پس از مرگ فتحعلیشاه (1250 هـ . ق ) و در زمان محمد شاه قاجار دوباره نوعی نابسامانی در نقاشی درباری بروز کرد از سوی دیگر در خارج از حوزه دربار، بازار انواع نقاشی رونق بسیار یافت (اواسط قرن (آقا نجف) در اصفهان توانست تحولی در نقاشی زیر لاکی پدید آورد او مهارت بیشتری در طبیعت نگاری خصوصاً در سایه پردازی ملایم چهر‌ها، نشان داد در واقع سبک او پلی بود میان شیوه‌های عهد کریم خان و عهد ناصری)در این زمان کاربست بوم بزرگ و شیوه نقاشی جدید (رنگ روغن و آبرنگ) که سطح نقاشی را از سطوح کوچک به سطوح بزرگ و کلی حرکت داد، همچنین تاثیر احساسات فردی و روابط عناصر در تصویر و آثار نقاشان این دوره مرحله‌ای از نقاشی را مطرح می‌سازد که می‌توان آن را مرحله گذار دانست. (به سمت تجدد (مدرن) ) نقاشی مرحله گذار را می‌توان چنین خلاصه کرد

1-استفاده از پرسپکتیو

2- ساده تر شدن نقاشی‌ها و کم شدن جنبه تزئینی در آنها

3- رونق منظره سازی ودور نما سازی

4- طراحی صورتها در حالت نیم رخ و تمام رخ

5- شبیه سازی و رعایت حالات طبیعی و انسانی در حرکات و صورتها و ساخت و ساز آنها

6- ملایم گشتن رنگها و استفاده از ته رنگ و رنگ آمیزی و تطابق با اصل طبیعت

‏

این دوره یکی از دوره‌های شاخص نقاشی ایرانی بوده و افرادی چون صنیع‌الملک3 و محمد خان ملک‌الشعرا هویت نقاشی ایرانی را به صورت برجسته‌ای حفظ کردند. در عهد ناصر‌الدین شاه دیگر دوران استفاده بی‌دریغ از جواهرات رنگارنگ و ژست‌های خشک و رسمی به سر رسیده بود.‏

‏ در عوض شاه همچون همتای عثمانی‌اش، شیوه‌های اروپایی را در تجهیزات و پوشش خود برگزید. و در حالتی غیر رسمی و در فضاهای داخلی و شخصی به تصویر در می‌آمد.

این تغییرات محتوایی با تحولی عمده در سبک و تکنیک نقاشی همراه بود. در نقاشی‌های زمان فتحعلیشاه، برجسته نمایی تنها به چهره اختصاص داشت و دیگر اجزای پیکره توسط خطوط از یکدیگر تفکیک می‌شدند و بدین شکل حالتی سایه وار پیدا می‌کردند و بر هیبت آنان افزوده می‌شد. از اینجا به بعد چهره‌نگاری در راستای افزودن بر جنبه‌های توصیفی، خصلت نمادین خود را از دست داد. و رو به سوی مرحله تجدد (مدرن) نهاد. تصاویری که در این دوره کشیده شده، بیشتر از طبیعت و زندگی طبیعی مردمان است، دیگر آن انسان آرمانی مطرح نیست و احساسات وعواطف شخص در آثار نقاشی این دوره بروز می‌کند، این مسئله در آثار کمال‌الملک به اوج خود می‌رسد. در این آثار صحنه را عناصر طبیعی پر کرده و انسان بخشی از طبیعت است و آنجا که موضوع انسان است اشخاص عادی در پرده نقاشی ظاهر می‌شوند، که گاه در حال معامله‌‌اند و یا در حال فالگیری، گاه خوابیده‌اند و گاه به صورت پرتره ظاهر می‌شوند. این نوع نگاه خاص کمال‌الملک است که معلم خود را طبیعت می داند. ‏

شبیه سازی و معنا شناسی

چهره‌پردازی اساساً از دو جنبه قابل بررسی است، شبیه سازی و معنا شناسی، شبیه سازی در وحله نخست توصیفی است، اما معنا شناسی مقوله‌ای تجویزی است. شبیه سازی به ظواهر، آن گونه که هست می‌پردازد، اما معنا شناسی به آنچه که باید باشد. اگر چه این دو مقوله منحصراً جدا از هم نیستند، اما اختلاف بنیادینی که با یکدیگر دارند،‌ می‌تواند در بررسی چهره‌نگاری عصر قاجار مفید باشد.

اگر دو تصویر را که در ابتدای بحث به آن اشاره شد یعنی تصویر میرزا بابا از فتحعلیشاه

‏( تصویر8) و نقاشی کمال‌الملک از ناصر الدین شاه (تصویر9) را در نظر آوریم مشاهده خواهیم کرد که در تصویر فتحعلی شاه، در درجه اول تاکید بر جنبه معناشناسی است. پیکره، همراه با دیگر عناصر صحنه، نمادی از عظمت و اقتدار شاه را باز می‌تاباند. در این دسته آثار حتی اگر قصدی بر توصیف واقعیتی نیز وجود داشت، می‌بینیم که سیمای شاه در مدت سی سال همواره یکسان باقی مانده است. در اواخر سلطنت ناصر الدین شاه این تاکید به سمت جنبه‌های شبیه‌سازی، توصیفی و واقع نمایی تغییر جهت می‌دهد. بسیاری از آثاری که در سالهای میان این دو دوره خلق شده‌اند، از لحاظ هنری نیز در حد وسط این دو شیوه قرار می‌گیرند. ‏

اما در هر دو نیمه از قرنی که مد نظر ماست، هنرمندان برای خلق تکچهرهای اشخاص، به احتمال قوی تنها به یک یا حداکثر چند برداشت از مدل اکتفا می‌کردند. نقاشان در زمان فتحعلی شاه اغلب به قواعد دیرپای‌تصویرپردازی متکی بودند. به همین دلیل است که ژست فتحعلیشاه در برابر نقاش ژنرال یرملوف، اقدامی بی‌سابقه و منحصر به فرد به حساب می‌آمد. شیوه طبیعت گرا و آکادمیک کمال‌الملک نیز، چنانکه دیدیم، بیش از آن که مطالعه‌ای بر روی مدل زنده باشد، بر استفاده از عکس استوار بود. این مسئله که در هر دو دوره منبع دیگری به عنوان واسطه بین مدل و پرتره‌اش وجود داشت، تنها گویای این نکته است که آنچه که نقاشی‌های این دوران‌ها را به لحاظ تغییر در مفهوم و بینش از هم متمایز می‌کند، نمی‌تواند چندان به تغییر در تکنیک و طرز عملی برخورد با کارها مربوط باشد. چهره‌نگاری از جنبه معنا شناسی به یک شکلی و همسانی گرایش دارد و شبیه‌سازی به تفاوت و تغییر، این بدان معناست که نقاشی دوران قاجار در دهه‌های نخستین به گونه‌ای است که چهره‌ها در بیان حالت، یکسان بودند. همان گونه که چهره فتحعلیشاه همواره یک شکل است در حالی که چهره‌های ناصرالدین شاه و مظفر الدین شاه گزارشی صادقانه از تغییرات به وجود آمده در سلطنت را ارائه می‌دهند، اما چنین گزارشی خود می‌تواند معنا شناسانه باشد چنان که اثری چون «مظفر الدین شاه و صدر اعظم عبدالمجید میرزا عین الدوله» گزارش بصری است از کسالت حال شاه و شخصیت مضطرب و نگرانی صدر اعظم ‏که نشان از سرنوشت رو به انحطاط سلطنت قاجار دارد.4 (تصویر16)‏

ترکیب بندی

اساس ترکیب بندی این پرده‌ها استوار بر خطوط عمودی و افقی است که به وسیله خطوط منحنی و مورب با یکدیگر مرتبط می‌شوند. خطوط منحنی گاه بخشی از یک دایره، یا دایره کاملی را تشکیل می‌دهند. مرکز این دوایر بیشتر در موارد منطبق بر محل تلاقی خطوط افقی و عمودی شاخص در ترکیب بندی و یا بر روی این خطوط جای دارد. ولی در بیشتر پرده‌ها خطوط منحنی، از قاعده هنری خاصی پیروی نمی‌کنند.

ترکیب بندی‌ها به علت استوار بودن بر خطوط عمودی و افقی حالت ایستا و گاه قرینه دارند. با اندک دقتی در ترکیب بندی این پرده‌ها می‌توان دریافت که خطوط عمودی و افقی بیشتر مربوط به عناصر شکل دهنده پس زمینه هستند که گاه ادامه آنها خطوط تشکیل دهنده پیکره را نیز می‌پوشاند، ولی خطوط مورب و اریب شکل دهنده ساخت پیکره‌ها می باشند و نقاش با استادی کامل توانسته است ارتباطی تنگاتنگ میان این عناصر خطی پدید آورد. همچنین ترکیب بندی در این پرده‌ها از تقسیمات هندسی خاصی پیروی می‌کند در برخی موارد از ویژگیهای مستطیل طلایی استفاده‌های زیبایی شده است و در هر حال مربع شاخص که در بر دارنده نکات اصلی ترکیب بندی می‌باشد، در همه این پرده‌ها قابل تشخیص است.5

ترکیب‌بندی در نقاشیهای دوره قاجار بنا به جایگزینی در بنا به کادرهای مختلف تقسیم می‌شد از جمله پرده هایی با کادر مستطیل و پرده‌هایی که به شکل جناغی در درون طاقچه‌ها جای می‌گرفت. این نوع کادر، خاص این محلها بوده است و دیگر نقاشی‌ها بنا به زمینه کار، کادرهای متفاوتی را شامل می‌شد. در اغلب آثار نقاشی قاجاریه با توجه به تاقچه‌ها در معماری قاجار، ضلع فوقانی دارای کادر قوسی شکل است، که این قوس از بریدگی کادر اصلی نقاشی ایجاد می‌شود کاهش فوقانی پرده در زمان قاجار رایج و معمول بوده، این کاهش بدین نحو به وجود آمد که ابتدا مکانی در اتاق یا تالار برای نصب پرده انتخاب می‌گردید، سپس اثر خریداری شده موافق مکان از قبل تعیین شده کاهش می‌یافت. در این حالت پرده نقاشی به اثری ناقص تبدیل می‌شد که به ساختار فکری و بصری آن لطمه جدی وارد می‌کرد و اثر هنری بخشی از علل قوام خود را از دست می‌داد.6

تصویر 17 : سه زن رامشگر در حال نوازندگی حدود (1261 هـ . ق / 1845 م) ‏

چهره نگاری در نقاشی‌های دوره‌های زند و قاجار (زمان فتحعلیشاه)‏

در چهره نگاری دوره‌های زند و اوایل قاجار ابروها کمانی و چشمان کشیده و بعضاً خمارند، اکثر چهره‌ها سه رخ می‌باشند و این سه رخ بودن چهره در وضعیت پرسپکتیویی درستی قرار نمی گیرند و خطوط محیطی این سه رخ بودن چهره را نمایان می‌کنند. با اینکه چهره در سه رخ قرار‌ می‌گیرد اما چشمها نگاهشان رو به رو و به سمت نظاره کننده است با این حال در وضعیتی درست در چهره جای گرفته‌اند، اما از پرسپکتیو درستی برخوردار نیستد و مردمک چشمها بدون توجه به چرخش سر به صورت یکسانی در هر دو چشم در وضعیتی ثابت قرار می‌گیرند نسبت دماغ در چهره‌های این دوران تقریباً به درستی قرار گرفته است اما در واقع به صورت نیم رخ نمایش داده شده است، دهان کوچک و متمایل به تمام رخ است، گردن استوانه‌ای است و مثل ستونی در زیر سر قرار می‌گیرد و بعضاً در پشت ریش شخص پنهان می‌شود. (تصاویر20 و 21 و 22 )

‏

در بیشتر آثار چهره نگاری زند و قاجار (اوایل قاجار) تقریباً گوشها پنهان است و یا قسمتی از یکی ازگوشها دیده می‌شود، این در حالی است که آثاری که از زنان می‌کشیدند به گوشواره‌ها و تزئینات آویزان از گوشها بیشتر می‌پرداختند. حجم پردازی چهره‌ها نیز بیشتر از آنکه با نور و سایه نمایانده شود، به وسیله خطای محیطی، منحنی خطی و فرمی مشخص است در بعضی موارد نقاشان از تکنیک پرداز برای حجم نمائی استفاده می‌کردند. ‏

زنان :

‏ از موارد شاخص چهره‌نگاری از زنان زند و قاجار (اوایل قاجار) می‌توان به خال کوبی در صورت، خال لب و گردن اشاره نمود که از عناصر زیبایی آنان بوده و در ادبیات نیز به کرات تکرار شده است. از دیگر موارد می‌توان به گردی صورت که به قرص ماه تعبیر می‌شد و خماری چشمان (که درشت کشیده می‌شدند) اشاره نمود. زنان در این دوره‌ها با حرکات خاص نمایشی در حالت چهره و حرکات کلی بدن دیده می‌شوند. (تصویر 23)

لباسهایی که در این دوران به تن دارند بسیار پیچیده و مروارید دوزی شده‌اند، بر روی سر چپیه‌ای مزین به یک یا چند جقه قرار دارد که به ملاحت به یک سو متمایل است، در بعضی از مروارید یک رشته مروارید به آن متصل می‌شود که از زیر چانه می‌گذرد معمولاً مویشان را نیز با نیم تاج یا سربند می‌آراستند. (تصاویر 18 و 19)

مردان :

در مواردی بدون ریش و موی تنک به تصویر در می‌آمدند (دوره زند) این در حالی است که در زمان قاجار (فتحعلیشاه) بیشتر چهره‌نگاری‌ها با ریش بلند نمایش داده می‌شود، که به نظر می‌آید که ریش بلند از موارد آرایش درباری باشد. تاج و کلاه نیز از دیگر وسایل به کار رفته در چهره‌نگاری مردان است. که بیشتر حالت تزئینی و دو بعدی دارد ژست و فرم چهره مردان نسبت به زنان زند و قاجار (اوایل قاجار) خشک و رسمی‌تر نمایش داده شده است. که ارائه حالتی نمایشی از اقتدار است.

کودکان :

کودکان به تصویر درآمده در نقاشی‌های این دوران از نظر خصوصیات در چهره‌ها تقریباً یکسان به تصویر در آمده‌اند و تنها از نوع لباس و آرایش مو و ابزار نقاشی شده همراه با آنان، می‌توان جنسیت و تا حدودی زمان آنها را تشخیص داد. (تصاویر24 و 25 )‏

بعد از فتحعلیشاه کم کم سبک و سیاق اروپائی در آثار نقاشان فزونی می‌گیرد و جنبه‌های واقع نمایی در نقاشی همراه با اسلوب سایه روشن و پرسپکتیو شاخص می‌شود در این دوره نقاشان به کشیدن چهره های از روبرو و نیم رخ متمایل می‌شوند و نوعی شخصیت پردازی واقع نمایی رخ می‌نماید. در این دوره چهره‌نگاری واقعی و عینیت سازی، جای بیشتری از مثالی بودن نقاشی را اشغال می‌کند و این ازجمله مواردی است که تحت تاثیر نقاشی غربی در نقاشی ایرانی اتفاق می‌افتد. در این دوره رشته‌های اتصال به نقاشی گذشته ایران گسسته نشده است از نظر تکنیک و ابزار کار و نوع پرداخت ردپایی از نقاشی ایرانی در آثار این دوره دیده می‌شود و حتی در موارد آگاهانه پرسپکتیو نیز کاملاً حذف می‌شود.

«با آغاز سلطنت ناصر الدین شاه قاجار (1264 هـ . ق ) و تقارن این عصر با بسط استعماران اروپایی و شکل گیری تغییرات اجتماعی و فرهنگی بنیانی، نقاشی قاجاری هم از این دگرگونی تاثیر گرفت و مراجعت نقاشان تحصیل کرده در اروپا- ابوالحسن خان صنیع الملک و مزین الدوله و دیگران- زوال سبک و مکتب نقاشی فتحعلیشاه آغاز شد.

نقاشی رسمی و درباری عصر ناصر الدین شاه قاجار هر چند، در ابتدا از شیوه‌های فنی و اجرایی اساتید پیشین برخوردار بود، اما از دهه 1280 هجری قمری به بعد، نسل جدیدی از هنرمندان ظاهر شدن و اوج گرفتند که دیگر چندان در بند وفاداری به شیوه گذشتگان خود نبودند. از میان اینان- شاید مهمترینشان باید از محمد غفاری (کمال الملک) یاد کرد که جزء بعضی از موضوع‌ها و تناسب‌های رنگی به کار گرفته شده در آثارش اصلاً به سنت استادانش وابسته نماند.»7

کمال الملک با تکیه بر قدرت قلم و در مواردی استفاده از فن عکاسی و عکس آثار بسیاری از چهره‌نگاری با رویکردی طبیعت پردازانه به یادگار گذاشت.

«از حدود 1300 هجری قمری تابلوهای نقاشی فزونی گرفت، نقاشی‌های دیواری اعتبار قدیمی‌شان را از دست دادند و شیوه‌ نقاشی قاجاری تنها در نقاشی‌های لاکی- قلمدان و قاب آئینه و جلد کتاب و پرده‌های مذهبی و حماسی ادامه پیدا کرد. که این نیز چندان دوام نیاورد وعمر یکصد و پنجاه ساله این هنر، با خاتمه یافتن سلطنت احمد شاه قاجار (1342 هـ .ق ) به پایان رسید.»8 ‏

‏1- جلالی جعفری، بهنام – نقاشی قاجاریه (نقد زیبایی شناسی) ‏

‏1- نقاشی و نقاشان دوره قاجار – بهنام زنگی – دکتر محمد کاظم حسنوند- خیال شرقی کتاب اول – تهران فرهنگستان هنر 1384 ‏

‏1‏‎ ‎‏–صنیع الملک (میرزا ابوالحسن خان غفاری) میرزا ابوالحسن خان غفاری کاشانی، معروف به «ابوالحسن ثانی» ملقب به «صنیع الملک» فرزند میرزا محمد غفاری، نگارگر و گرافیست، هنرمند سده سیزدهم هجری، از قرائنی که در دست است، حدود سال 1229 ق در کاشان چشم به جهان گشود و پس از گذراندن دوران کودکی و به انجام رسانیدن آموزشهای نخستین، حدود پانزده- شانزده سالگی برای آموختن نقاشی نزد «استاد مهر علی اصفهانی» نگارگر و نقاشباشی معروف دربار فتحعلیشاه فرستاده شد. در سال 1258 ق که جوانی بیست و نه ساله بود، در زمان شهریاری محمد شاه قاجار (1264-1222) به او اجازه داده شد تابلو رنگ روغنی از صورت شاه بکشد و بدین سان در ردیف نقاشان دربار در آید و پس از چندی نیز به سمت «نقاشباشی» دربار محمدشاه منصوب شود. تابلو رنگ روغن محمد شاه که رقم

‏ «چاکر جان نگار ابوالحسن ثانی غفاری» و تاریخ «1258» دارد کهنترین اثر وی به شمار می‌آید و بیشتر از این تاریخ، اثری از وی دیده نشده است. (تصویر 26 )‏

سبک هنری و شیوه نقاشی صنیع الملک

از بررسی و دقت در آثار و نمونه کارهای باقیمانده از صنیع الملک تا حدی چنین پیداست که وی یک هنرمند طبیعت گرا (ناتورالیست) بوده و همه مظاهر طبیعت را به همان شکل و صورتی که می‌دیده، بیان می کرده است.

او از روی فراست، مشخصات و خصوصیات روحی و ظاهری اشخاصی را که مدل او قرار می گرفتند، به خوبی می‌شناخته و با سادگی عجیبی که مسلماً قدرت دید و دست او را می‌رساند، آنها را می نمایانده است. صنیع الملک بیش از همه به انسان علاقه مند بود و هم به همین علت تعداد فراوانی تک چهره (پرتره) به یادگار نهاده است. اغلب آنها، با اسلوب نقطه پرداز کار شده است. دید صنیع الملک دیدی غربی است و بر عکس هنرمندان پیشین ایرانی که دید ذهنی و درونی (سوبرکتیو) داشتند، وی دیدی عینی (اوبرکتیو) دارد و این نتیجه تاثیر آثار هنرمندان عهد رنسانس اروپا بر هنرمندان سده‌های سیزدهم و چهاردهم ایران است. صنیع الملک در درجه اول یک طراح است، لطف و ظرافت و دقت طرحها و خطوط او آثارش را با نقاشی دیرین ایرانی یعنی مینیاتور، پیوند می دهد. وی تا آنجا که می‌توانسته تناسبت را با اصل طبیعت مطابقت داده و صحت طرح را به همان نسبت رعایت کرده است و مسئله ترکیب بندی (کمپوزیسیون) را به اقتضای محل و موضوع گاه به اسلوب غربی و گاه به شیوه شرقی با جنبه کاملاً ابتکاری و اختصاصی حل کرده است. از آنجا که همه توجه او معطوف به صورت و قیافه و خصوصیات چهره انسانها بوده چنین به نظر می رسد که او گاه قواعد علم مناظر و مرایا (پرسپکتیو) را به جد نمی گرفته است، از این رو در نظرش اصل صورت بوده و دیگر مسائل را جزء فرعیات می‌شمرده است.

‏

‏1-رابی جولین، چهره‌های قاجار، ترجمه مریم خلیلی، نشریه هنرهای تجسمی ، شهریور ماه 1384، شماره 23‏

‏1- خواجه احمد اطواری، علیرضا- مفاهیم و مضامین پرده‌های نقاشی قاجار- همان ماخذ

1-جلالی جعفری، بهنام – همان ماخذ- ص 47 و 48

1- آغداشلو، آیدین، مقدمه‌ای بر نقاشی قاجار، همان ماخذ

2- همان ماخذ

در صورت مشاهده نشدن تصاویر به لینک منبع مراجعه شود . برای دیدن تصاویر کلیک کنید

==========

دانلود مقاله عکاسی در دوره قاجار و تاثیر آن بر روی هنر نقاشی

برای دانلود کلیک کنید

گالری عکس دکوراسیون درباره ساخت کلبه چوبی و آلاچیق

اتصال ستونها به سقف با روش اتصال چوب به چوب نیم و نیم و گوشه های تقویت شده چوبی

 

یک آلاچیق زیبا و ساده فقط با 26 تکه چوب

گالری تصاویر آلاچیق پرگولا و صنایع چوب

کار با پایه های و روش اتصال به کف چوبی 

 

بست فلزی به عنوان صفحه برای اتصال ستون به کف سازه
 

استفاده از پیچ هایی با گام بلند

 اتصال ستون به بست فلزی

ساخت آلاچیق چوبی با چوب کاج

 چوب کاج

 اتصال نیم و نیم

 روش صحیح استفاده از دریل یا پیچ گوشتی شارژی را میتوانید در این تصویر مشاهده فرمایید .

 بعد از تیر ریزی چوب های سقف نوبت به چوبهایی است که بر روی آنها با اتصال نیم و نیم نصب میشوند این چوبها علاوه بر زیبایی باعث جلوگیری از پیچیدگی چوبهای سقف میگردد .

امیدواریم تصاویر فوق مورد پسند شما قرار گرفته باشد ، لطفا نظرات خود را درج نمایید .

مرگ معماری سنتی در ایران

جام جم آنلاین

به عنوان یک باستان شناس به شهرها و روستاهای دور و نزدیک سفرهای زیادی می کنم. در این سفرها یک پدیده بارزتر از هر چیز دیگر رخ می نمایاند آن هم چنبره فناوری بر ساحت سنتی زندگی است، فرقی هم نمی کند اینجا شهری بزرگ همچون تهران باشد یا روستایی کوچک در دورترین نقطه این مرزو بوم. جامعه ما در حال گذار از سنت به مدرنیته است و طبیعی است سایه فناوری بر پیکر نحیف سنت سنگینی کند.

 

این قضیه البته ارتباطی به قدرت رو به افزایش فناوری یا رو به ضعف نهادن سنت ندارد، بلکه بیشتر از بدفهمی و بویژه بدفهماندن سنت به نسل جوان ناشی می شود.

در اینجا با چند مثال ساده و روشن این    کج فهمی و بدفهماندن   را شرح می دهم.

شهرهای جنوبی ایران به دلیل برخورداری از آب و هوای گرمسیری و نخل های بلند بالا شهره هستند و ادبیات و فرهنگ عامه ما سرشار است از ضرب المثل ها و تشبیهاتی که ایستادگی و مقاومت را بر قامت استوار این نوع درختان می بیند، اما متاسفانه در سال های اخیر ساخت و نصب نخل های پلاستیکی در شهرهای ایران بویژه بعضی از شهرهای خطه جنوب باب شده است.

تاسف بارتر این که این نوع نخل های مصنوعی نماد اقلیم و فرهنگ شهرهای ما نیز شده است.

مثلا در میدان چهارشیر اهواز نخل هایی به رنگ های گوناگون کار گذاشته اند تا نسل جوان و مسافران ورودی به این شهر بدانند که اینجا دیار نخل های ایستا و استوار است !

در نوروز امسال در سفری به قزوین از شاهزاده حسین قزوین بازدید و به پدیده ای عجیب و بدیع برخوردم؛ دستگاه الکترونیکی که با بلعیدن یک سکه برای شما لامپی به شکل شمع روشن می کند.

مانده بودیم به این فاجعه بخندیم یا بگرییم. به گمانم کسی که این دستگاه را طراحی کرده و کسی که این نوع دستگاه ها را در چنین فضاهای مقدس کار می گذارد هیچ تجربه حسی و هیچ خاطره لطیفی از روشن کردن شمع نداشته است.

وگرنه معاوضه آن لحظات عرفانی با این یک دم فشردن دکمه ماشین، کار یک عقل معاش اسیر در قیل و قال است و نه یک دل ویران شده که در جستجوی نور و نار است.

مثال سوم، سال هاست ترجیع بند دردناک تمام سفرهایم شده مشاهده گنبد و گلدسته های فلزی بی تناسب است. که شتابناک در حال جایگزین شدن با گنبد و گلدسته های آجری ایران است.  همیشه با دیدن این دست گنبدها، دچار شکی فلسفی می شوم که آیا سازنده آن گنبدهای ساده و زیبا، گذشتگان ما بوده اند یا هنرمندانی از دیگر سرزمین ها، این سازه ها را برای ما ایجاد کرده اند؟ یا به بیانی دیگر آیا حافظ شیرین سخن این مصرع را زیر سقف یک گنبد ایرانی سروده است یا خیر؟

آنجا که می گوید: چیست این سقف بلند ساده بسیار نقش. اما وقتی نام معماران ایرانی چون حسین دامغانی، قوام الدین شیرازی، باقر بنا و دیگران را بر کتیبه های این بناها می خوانم، آن شک و تردید فلسفی به یأس و اندوه مبدل می شود. آخر شما کدام قوم را سراغ دارید که اینچنین شتابناک مرگ معماری خود را اعلام کند؟!

کدام سرزمین را می شناسید که با ساخت گنبدها و گلدسته های فلزی کوتاه و بی تناسب، خوانایی سیمای شهرهای خود را دچار ابهام سازد؟!

در گذشته خصوصیات حجمی و ارتفاع بیشتر خانه ها به گونه ای بود که کمتر خانه ای توسط ارتفاع و حجمش، خود را از سایر بناها متمایز می ساخت. به همین دلیل عناصر مهم شهری مانند مناره ها، گلدسته های مساجد و مدارس بخوبی از فاصله دور آشکار و نمایان بود و از نشانه هایی محسوب می شدند که موجب خوانایی سیمای شهر می گشتند.

هنوز سوگند پدران و مادران خویش را در گوش جان می شنویم که گنبد طلایی آرامگاه امام رضا(ع) را از دور به شفاعت می گرفتند و درخواست بازشدن گره از مشکلاتشان را داشتند. اما ساخت و سازهای جدید نه تنها سیمای آرامگاه امام رضا(ع) را دچار ابهام کرده، بلکه بیشتر گنبدها و گلدسته ها در پس برج های بلندمرتبه امروزی در حال امحاست.

به عبارت دیگر در گذشته فقط دستان بناهای ایدئولوژیک آسمان را به یاری می طلبیدند اما امروزه ساختمان های فناوریک سینه آسمان را شکافته است. اما این کجا و آن کجا؟ این پدیده در شهرهای بزرگی چون تهران اجتناب ناپذیر است اما در شهرهای کوچکی چون نائین، دامغان و سمنان فاجعه آمیز است. در تقابل میان گنبدهای فلزی کوتاه و بناهای بلندمرتبه جدید، البته شکست نصیب دسته اول خواهد شد.

وقتی متاسفانه رسانه ها نیز در این جنگ به یاری فناوری رفته اند و به امحای آثار سنتی بی تفاوت هستند که بیشتر از سر ناآگاهی است. برای نمونه می توان از مجموعه خوش ساخت و طناز پایتخت ۲ که در شب های عید امسال از تلویزیون پخش شد، نام برد. قطعاً این سریال ویژگی های مثبت و منفی زیادی داشته است که اهل فن و منتقدان عزیز به آن پرداخته اند.

نویسندگان و کارگردان این مجموعه به طور ناخواسته ساخت گنبد و گلدسته های فلزی را ترویج کردند که در مقابل گنبدهای اصیل معماری ایران محلی از اعراب ندارد.

چگونه می توان از عوامل تولید این مجموعه که بر حرمت پدر تاکید دارند، پذیرفت که حرمت و احترام معماری سرزمین پدری را نادیده بینگارند! بر این مساله ایمان دارم که به دلیل پخش این مجموعه پرمخاطب، تولید این نوع گنبد و گلدسته ها شایع تر از قبل خواهد شد و این امر با رویکردی مثبت ترویج می یابد و به این ترتیب در جواب حافظ شیرین گفتار، شاعری این گونه خواهد سرود: نیست این سقف بلند ساده بسیار نقش!

با ذکر مثال های بالا که مشتی از خروار است، می توان چنین نتیجه گرفت که چنبره فناوری پیش و بیش از آن که در سیمای روستاها و شهرهای ما خدشه وارد کند، در ذهن و جان ما رخنه کرده و طبیعی است رسوخ و ته نشین شدن این پدیده در اذهان کم دانش و ناآگاه، سریع تر و عمیق تر اتفاق می افتد.

پس این وظیفه بر دوش همه ماست که سنت های اصیل و ریشه دار فرهنگ سترگ و بالنده ایران اسلامی را در جامعه ترویج و تعمیق نماییم و جامعه را با آرامش و بدون بحران از سنت به مدرنیته هدایت کنیم. فراموش نکنیم مدرنیته فرزند سنت است.

دکتر رضا نوری شادمهانی

باستان شناس

گردآوری و تنظیم:

جام جم آنلاین

 

درباره پنجره و درب های ارسی و گره چینی

منبع : سایت تبیان

گرداوری :

گروه معماری فن و هنر ایران زمین مجری انواع گره و ارسی با چوب ، فلز ، سرامیک و سفال

ارسی پنجره مشبکی است که به جای گشتن روی پاشنه گرد ، بالا می رود و در محفظه ای که در نظر گرفته شده است جای می گیرد. ارسی معمولاً در اشکوب کوشکها و پیشانی و رواق ساختمانهای سردسیری دیده می شود. نقش شبکه ای ارسی معمولاً مانند پنجره و روزنهای چوبی است.

ارسی سازی از هنرهایی است که رو به فراموشی نهاده و هنرمندان ارسی ساز که تعداد آنها از انگشتان دست تجاوز نمی کند بیشتر به مرمت در و پنجره های قدیمی مشغولند ، حدّیث ارسی حکایت غم انگیزی دیگری است از هنرهای سنتی این رشته مشتمل بر هنرهای چون گره سازی، قواره بری، پارچه بری، مشبک، درودگری، شیشه بری و غیره است که هر کدام نا گفته های فراوان دارند. در و پنجره های مشبک با شیشه های رنگی در عین حال که حفاظ مناسبی در برابر آفتاب گرم و تابان ایران به حساب می آید، نور را در رنگ های متنوع و متعدد منعکس می کنند که این تنوع جلوه ای خاص به تزئینات وابسته به بنا می بخشد.

قدیمی ترین آثار ارسی سازی در ایران مربوط است به عصر صفویه که در نقاط مختلف کشور و در بناهای مربوط به این عصر دیده شده است ارسی سازی پس از تلفیق با هنر قواره بری که در عصر قاجار اتفاق می افتد اوج و عظمتی دو چندان می یابد. متاسفانه این گونه هنرها با ورود آهن رو به نابودی گذاشته وگستردگی پیشین خود را از دست داده اند.

ورود در و پنجره های فلزی صنایع ظریف نجاری را از میان برده و نجاران ناچار برای امرار معاش، زندگی نجاری خویش را رها کرده و هر چه تخته ساخته بودند عاقبت کارگاه های خود را با آن تخته کردند. این هنرمندان در منتهای دیانت و قناعت و حوصله با کمترین امکانات (تیشه، اره، رنده و سوهان) با نیروی عقل سلیم خود زیبائی وصف ناشدنی آفریدند که قلم و زبان از توصیف آن عاجزاند.

هنر نازک کاری هنری ریزه کاری و نقش و نگار است که این ‏هنر از گذشته دور تا به حال نقش ویژه ای در میان افراد داشته و انتظار می‌رود ‏که در آینده دور پررونق تر شود روز به روز بر زیبای آن افزوده شود.

کار با چوب به طور عمده به شش رشته نجاری، نازکاری، ‏نجاری نازک کاری، منبت کاری، معرق کاری و خاتم کاری تقسیم می‌شود که ‏هر کدام زیبای خاص خود را دارد یکی از رشته‌های کهن و زیبای کار با چوب، ‏نجاری نازک کاری یا اروسی سازی است.

در هنر اروسی سازی هیچ میخ و ‏چسبی به کار نمی‌رود و تمام نقش و نگار‌ها ی آن به وسیله اتصالات ظریف ‏چوب (کام و زبانه) به هم وصل می‌شوند. برای این کار ابتدا طرح اولیه با ‏اطلاعاتی از هندسه و مثلثات روی کاغذ تهیه می‌شود و سپس با دقت و ظرافت ‏فراوان چوب‌ها بریده می‌شود و شیشه‌ها با مهارت خاصی کنار هم چیده می‌‏شود و تمام اتصالات با فنون زیبای نجاری به هم متصل می‌شوند.

صنعت نجاری هنگامی‌ که با هنر ‏طراحی و ظرایف نازک کاری تلفیق شود حاصل آن پدیده ای زیبا و جذاب است ‏که اروسی یکی از این پدید‌ه‌ها است.

هنر اروسی سازی پیوندی بین ‏نازک کاری چوب، شیشه بری و نجاری و طراحی است.

در این هنر، هیچ میخ و ‏چسبی به کار نمی‌رود و تمام نقش و نگار‌ها ی آن به وسیله اتصالات ظریف ‏چوب (کام و زبانه) به هم وصل می‌شوند. برای این کار ابتدا طرح اولیه با ‏اطلاعاتی از هندسه و مثلثات روی کاغذ تهیه می‌شود و سپس با دقت و ظرافت ‏فراوان چوب‌ها بریده می‌شود و شیشه‌ها با مهارت خاصی کنار هم چیده می‌‏شود و تمام اتصالات با فنون زیبای نجاری به هم متصل می‌شوند.

انواع نقش‌های اروسی‏

اروسی‌ها دارای نقش‌های متعددی است که دو نوع آن بیشتر از همه در استان ‏کردستان رایج ومتداول بوده است.

نقش اسلیمی

همان طور از اسم آن پیداست نقشی است که در اکثر کشورهای اسلامی ‌رایج ‏است و خارجیان آن را به مردم مسلمان نسبت می‌دهند و نقش اصلی آن را از ‏گیاهان گرفته اند و در نقش‌های قالی و نقاشی‌های مختلف نیز دیده می‌شود.

‏‏ گره چینی

این نقش دارای نقوش هندسی شکل است که به مرور زمان در دنیای اسلام رایج ‏شده و در کاشی کاری‌ها و آجرنماها کاربرد فراوانی دارد و کل کار با هندسه و ‏مثلثات آمیخته شده است.‏

هریک از نقش‌های اصلی که شامل ‏نقش اسلیمی ‌و گره چینی است خود دارای نقش‌هایی فرعی است که در این ‏میان، نقش جقه اهمیت ببیشتری از بقیه دارد.‏

نقش جقه

جقه در معنای درخت سرو است که مظهر آزادی است و شکل تقریبی آن را به ‏صورت درخت سرو فرض می‌کنند و سر نقش به صورت خمیده است و بدین ‏معناست که مرد آزاده و آزاد فقط در مقابل معبود سر تسلیم فرود می‌آورد .

کارکرد سطح مشبک پنجره های ارسی

تامین نور فضای درونی در معرض دید قرار دادن فضای بیرونی کاهش شدت تابش نور آفتاب و گرما ایجاد زیبایی در نمای ساختمان حفظ حریم و محرویت فضای بیرون دور کردن حشرات مزاحم(شیشههای رنگی پنجره های ارسی با ایجاد نورهای رنگارنگ باعث دور شدن و خارج شدن حشرات مزاحم از فضای بیرونی اتاق های دارای پنجره های ارسی می شوند.

اثرات و دلایل استفاده از پنجره های ارسی

الف-نور:

این نوع پنجره ها باعث می شوند نور خورشید به اندازه کافی وارد فضای اتاق شود نه کمتر نه بیشتر.

ب-روانشناسی رنگ ها:

از نظر روان شناسی رنگ های مختلف این شیشه ها و ایجاد نور های هم رنگشان بر روی انسان تاثیرات مختلفی می گذارد که هر رنگ کنار رنگ دیگر شدت این تاثیر را خنثی می کند و مقدار مناسب آن را تنظیم و تعدیل می کند.بیشتر رنگ های استفاده شده در شیشه هایارسی رنگهای لاجوردی قرمز سبز و زرد هستند و هر کدام به تنهایی یک تاثیر روانشناختی مجزای دارند.

ج-زیبایی:

سطح پنجره های ارسی را با استفاده از انواع نقش های گوناگون گره سازی و با شیشه های رنگین و ساده می آراستند و ترکیب های بدیعی پدید می آورند و بدین صورت هماهنگی بین این شبکه های هندسی و نورهای رنگی باعث ایجاد زیبایی دلپذیری می شود.

د-نقش هندسی در ارسی:

ناپسند دانستن تقلید از نقش ها و صورت های انسانی و حیوانی در نقاشی و سایر هنر های تصویری و تجسمی به تدریج موجب شد که تقلید از طبیعت در فرهنگ بسیاری از هنر های اسلامی چندان مورد توجه قرار نگیرد و جایگاه والایی نیابد.به همین جهت هنرمندان به ترکیب های هندسی و انتزاعی توجه بسیار کردند.

و-محرمیت:

پنجره های ارسی همچنین باعث محدّود کردن دید از بیرون به درون خانه و ایجاد محرمیت می شود.

ه-خواص صوتی:

اگر قطعات یک گره نسبت به هم زوایای مختلف یا متعدد پیدا کند جابجایی صوتی ایجاد می کند در این جابجایی تابع قوانین علم آکوستیک است. فرم های شش وجهی نیز دارای خواص صوتی هستند از کاربرد صوتی شش وجهی در طبیعت می توان کندوی زنبور عسل را مثال آورد که دقیقاعمل انتقال صوت یا رزونانس را انجام می دهد.

تبیان     : منبع

گرداوری :

فن و هنر ایران زمین

درباره پنجره و درب های ارسی و گره چینی

منبع : سایت تبیان

گرداوری : گروه معماری فن و هنر ایران زمین مجری انواع گره و ارسی با چوب ، فلز ، سرامیک و سفال

ارسی پنجره مشبکی است که به جای گشتن روی پاشنه گرد ، بالا می رود و در محفظه ای که در نظر گرفته شده است جای می گیرد. ارسی معمولاً در اشکوب کوشکها و پیشانی و رواق ساختمانهای سردسیری دیده می شود. نقش شبکه ای ارسی معمولاً مانند پنجره و روزنهای چوبی است.

ارسی سازی از هنرهایی است که رو به فراموشی نهاده و هنرمندان ارسی ساز که تعداد آنها از انگشتان دست تجاوز نمی کند بیشتر به مرمت در و پنجره های قدیمی مشغولند ، حدّیث ارسی حکایت غم انگیزی دیگری است از هنرهای سنتی این رشته مشتمل بر هنرهای چون گره سازی، قواره بری، پارچه بری، مشبک، درودگری، شیشه بری و غیره است که هر کدام نا گفته های فراوان دارند. در و پنجره های مشبک با شیشه های رنگی در عین حال که حفاظ مناسبی در برابر آفتاب گرم و تابان ایران به حساب می آید، نور را در رنگ های متنوع و متعدد منعکس می کنند که این تنوع جلوه ای خاص به تزئینات وابسته به بنا می بخشد.

قدیمی ترین آثار ارسی سازی در ایران مربوط است به عصر صفویه که در نقاط مختلف کشور و در بناهای مربوط به این عصر دیده شده است ارسی سازی پس از تلفیق با هنر قواره بری که در عصر قاجار اتفاق می افتد اوج و عظمتی دو چندان می یابد. متاسفانه این گونه هنرها با ورود آهن رو به نابودی گذاشته وگستردگی پیشین خود را از دست داده اند.

ورود در و پنجره های فلزی صنایع ظریف نجاری را از میان برده و نجاران ناچار برای امرار معاش، زندگی نجاری خویش را رها کرده و هر چه تخته ساخته بودند عاقبت کارگاه های خود را با آن تخته کردند. این هنرمندان در منتهای دیانت و قناعت و حوصله با کمترین امکانات (تیشه، اره، رنده و سوهان) با نیروی عقل سلیم خود زیبائی وصف ناشدنی آفریدند که قلم و زبان از توصیف آن عاجزاند.

هنر نازک کاری هنری ریزه کاری و نقش و نگار است که این ‏هنر از گذشته دور تا به حال نقش ویژه ای در میان افراد داشته و انتظار می‌رود ‏که در آینده دور پررونق تر شود روز به روز بر زیبای آن افزوده شود.

کار با چوب به طور عمده به شش رشته نجاری، نازکاری، ‏نجاری نازک کاری، منبت کاری، معرق کاری و خاتم کاری تقسیم می‌شود که ‏هر کدام زیبای خاص خود را دارد یکی از رشته‌های کهن و زیبای کار با چوب، ‏نجاری نازک کاری یا اروسی سازی است.

در هنر اروسی سازی هیچ میخ و ‏چسبی به کار نمی‌رود و تمام نقش و نگار‌ها ی آن به وسیله اتصالات ظریف ‏چوب (کام و زبانه) به هم وصل می‌شوند. برای این کار ابتدا طرح اولیه با ‏اطلاعاتی از هندسه و مثلثات روی کاغذ تهیه می‌شود و سپس با دقت و ظرافت ‏فراوان چوب‌ها بریده می‌شود و شیشه‌ها با مهارت خاصی کنار هم چیده می‌‏شود و تمام اتصالات با فنون زیبای نجاری به هم متصل می‌شوند.

صنعت نجاری هنگامی‌ که با هنر ‏طراحی و ظرایف نازک کاری تلفیق شود حاصل آن پدیده ای زیبا و جذاب است ‏که اروسی یکی از این پدید‌ه‌ها است.

هنر اروسی سازی پیوندی بین ‏نازک کاری چوب، شیشه بری و نجاری و طراحی است.

در این هنر، هیچ میخ و ‏چسبی به کار نمی‌رود و تمام نقش و نگار‌ها ی آن به وسیله اتصالات ظریف ‏چوب (کام و زبانه) به هم وصل می‌شوند. برای این کار ابتدا طرح اولیه با ‏اطلاعاتی از هندسه و مثلثات روی کاغذ تهیه می‌شود و سپس با دقت و ظرافت ‏فراوان چوب‌ها بریده می‌شود و شیشه‌ها با مهارت خاصی کنار هم چیده می‌‏شود و تمام اتصالات با فنون زیبای نجاری به هم متصل می‌شوند.

انواع نقش‌های اروسی‏

اروسی‌ها دارای نقش‌های متعددی است که دو نوع آن بیشتر از همه در استان ‏کردستان رایج ومتداول بوده است.

*نقش اسلیمی

همان طور از اسم آن پیداست نقشی است که در اکثر کشورهای اسلامی ‌رایج ‏است و خارجیان آن را به مردم مسلمان نسبت می‌دهند و نقش اصلی آن را از ‏گیاهان گرفته اند و در نقش‌های قالی و نقاشی‌های مختلف نیز دیده می‌شود.

‏‏* گره چینی

این نقش دارای نقوش هندسی شکل است که به مرور زمان در دنیای اسلام رایج ‏شده و در کاشی کاری‌ها و آجرنماها کاربرد فراوانی دارد و کل کار با هندسه و ‏مثلثات آمیخته شده است.‏

هریک از نقش‌های اصلی که شامل ‏نقش اسلیمی ‌و گره چینی است خود دارای نقش‌هایی فرعی است که در این ‏میان، نقش جقه اهمیت ببیشتری از بقیه دارد.‏

نقش جقه

جقه در معنای درخت سرو است که مظهر آزادی است و شکل تقریبی آن را به ‏صورت درخت سرو فرض می‌کنند و سر نقش به صورت خمیده است و بدین ‏معناست که مرد آزاده و آزاد فقط در مقابل معبود سر تسلیم فرود می‌آورد .

کارکرد سطح مشبک پنجره های ارسی

تامین نور فضای درونی در معرض دید قرار دادن فضای بیرونی کاهش شدت تابش نور آفتاب و گرما ایجاد زیبایی در نمای ساختمان حفظ حریم و محرویت فضای بیرون دور کردن حشرات مزاحم(شیشههای رنگی پنجره های ارسی با ایجاد نورهای رنگارنگ باعث دور شدن و خارج شدن حشرات مزاحم از فضای بیرونی اتاق های دارای پنجره های ارسی می شوند.

اثرات و دلایل استفاده از پنجره های ارسی

الف-نور: این نوع پنجره ها باعث می شوند نور خورشید به اندازه کافی وارد فضای اتاق شود نه کمتر نه بیشتر.

ب-روانشناسی رنگ ها: از نظر روان شناسی رنگ های مختلف این شیشه ها و ایجاد نور های هم رنگشان بر روی انسان تاثیرات مختلفی می گذارد که هر رنگ کنار رنگ دیگر شدت این تاثیر را خنثی می کند و مقدار مناسب آن را تنظیم و تعدیل می کند.بیشتر رنگ های استفاده شده در شیشه هایارسی رنگهای لاجوردی قرمز سبز و زرد هستند و هر کدام به تنهایی یک تاثیر روانشناختی مجزای دارند.

ج-زیبایی: سطح پنجره های ارسی را با استفاده از انواع نقش های گوناگون گره سازی و با شیشه های رنگین و ساده می آراستند و ترکیب های بدیعی پدید می آورند و بدین صورت هماهنگی بین این شبکه های هندسی و نورهای رنگی باعث ایجاد زیبایی دلپذیری می شود.

د-نقش هندسی در ارسی: ناپسند دانستن تقلید از نقش ها و صورت های انسانی و حیوانی در نقاشی و سایر هنر های تصویری و تجسمی به تدریج موجب شد که تقلید از طبیعت در فرهنگ بسیاری از هنر های اسلامی چندان مورد توجه قرار نگیرد و جایگاه والایی نیابد.به همین جهت هنرمندان به ترکیب های هندسی و انتزاعی توجه بسیار کردند.

و-محرمیت: پنجره های ارسی همچنین باعث محدّود کردن دید از بیرون به درون خانه و ایجاد محرمیت می شود.

ه-خواص صوتی: اگر قطعات یک گره نسبت به هم زوایای مختلف یا متعدد پیدا کند جابجایی صوتی ایجاد می کند در این جابجایی تابع قوانین علم آکوستیک است. فرم های شش وجهی نیز دارای خواص صوتی هستند از کاربرد صوتی شش وجهی در طبیعت می توان کندوی زنبور عسل را مثال آورد که دقیقاعمل انتقال صوت یا رزونانس را انجام می دهد.

تبیان     : منبع

گرداوری :

فن و هنر ایران زمین

مراقب آنچه که میخورید باشید

با شکم پر به سونا نروید ، اگر سیر غذا خورده اید حداقل یک ساعت صبر کنید

اگر قبل از سونا مشروبات الکلی نوشیده اید باید بدانید این باعث افزایش دهیدراتاسیون ( کاهش آب بدن ) میگردد . در سونا باید مراقب کمبود آب بدنتان باشید این حالت میتواند باعث غش کردن و حتی عوارض بیشتری نیز گردد . علائم آن میتواند دل درد ، خشکی دهان ، سردرد ، سرگیجه و خستگی بیش حد باشد .

قبل و بعد از سونا آب مصرف کنید ، استفاده از مواد معدنی در جلسه سونا میتواند بسیار مفید باشد ،

مقاومت چوب

مقاومت چوب در شرایط مختلف متفاوت است ، به همین خاطر باید چوب را برای ماندگاری در شرایط مختلف به روش هایی که موجود است ، مقاوم سازی و اشباع کرد . اما هر چوب به نسبت جایگاهش اصلاح می شود ، مثلا چوبی که برای نما در طبقات بالای یک ساختمان استفاده می شود باید در برابر رطوبت ، گرد و غبار ، نور خورشید ، بارندگی ، پیچیدگی و تغیر حالت در اثر از دست دادن رطوبت ملکولی چوب مقاوم سازی شوند .  و یا چوبهایی که در داخل ساختمان مورد استفاده هستند به نسبت جایگاه و کاربری  یشان باید نوع تخریب کننده شناسایی و در برابر آن عامل مقاوم سازی شوند .

مقاوم سازی را به چند بخش می توان تقسیم کرد ::

 

مرحله اول قبل از برش الوار

مرحله دوم بعد از قطع و قبل از نصب

مرحله سوم هنگام اجرا و ساخت سازه

و در نهایت نوع رنگ

اما نکته ای که باید بدانیم این است که استفاده از برخی مواد سمی و شیمیایی میتواند به مرور برای افراد در معرض آن مشکلاتی ایجاد کند و وقتی چوب با سیلر و کیلر رنگ می شود در نهایت زمان خشک شدن آن شاید هفته ها زمان ببرد ، و بعد از آن با خشک شدن چوب  آدمهایی که در کنار آن سازه زندگی میکنند 100% از گازهای سمی متصاعد شده تنفس خواهند کرد . این مواد میتوانند شامل رزین هایی که به چوب زده شده ، انواع رنگ های تینری ، آستر ها و پلی آستر های غیر طبیعی .

در قدیم رنگ های طبیعی از گیاهان ، ریشه ها (روناس ) پوست میوه ها و .. گرفته می شدند که از دوام و ماندگاری بالیی نیز برخوردار بودند . اما متاسفانه پیشرفت علم باعث شد عده ای برای پول سازی با ترکیب مواد شیمیایی رنگ هایی را بسازند و به بازار ارسال کنند که این مواد صد در صد سرطان زا و سمی هستند .

امید وارم هر چه زودتر این رنگ ها از بازار ایران حذف شوند ، در کشور های پیشرفته و حتی جهان سوم حلال رنگ آب است و رنگها از صمغ و گیاهان بصورت طبیعی ساخته می شوند .

با تشک از توجه شما فربد

صفحه ای که در زیر ملاحظه میفرمایید بخشی از قرارداد گروه فن و هنر ایران زمین است

احتراما خدمت  کارفرمای محترم

موضوع : احداث سونا و طراحی داخلی و اجرای دکوراسیون در محیط استخر

هزینه های زیر بعد از تایید نقشه به طور دقیق اعلام میگردد . و این لیست فقط به منظور آشنایی کارفرما با حدود قیمتها می باشد .

 

 

 1 - بخش اول : ساخت سونای خشک

سونای خشک دارای اجزای زیر میباشد که به نسبت نوع و جنس مصرفی قیمت ها متغییر است . پیمانکار بر اساس تجربه اجرایی خود بهترین نوع سازه را، از نظر قیمت ، جنس و روش اجرا  را به کارفرما معرفی می نماید

چوب کاج درجه یک اشباع شده (ممتاز) به ضخامت 18 میلیمتر و عرض 90 میلیمتر

رنگ مخصوص سونا ساخت سوئیس و فنلاند با ضمانت 3 الی 30 سال

زیر سازی مشبک به ضخامت 3 * 5 سانتی متر جهت نصب لمبه و جاسازی عایق ها ، عایق ساندویچ پنل حرارت و رطوبت به ضخامت 7 سانتی متر که برای اولین بار توسط ما ساخته و اجراشده بصورتی که کمترین پرت حرارتی را داشته باشد به قیمت 2.500.000 ریال بابت دیواره و سقف و 4.000.000 ریال بابت چوب کف پایی و روتختی ها به ضخامت 28 میلیمتر که به حساب سونای 250 *250 سانتی متر که متراژ کل آن معادل 55 متر مربع است حدودا مبلغ      190.000.000 ریال    میباشد

منبع فولادی سه پاس سفارشی جهت نصب مشعل و دودکش سونا ، ساخت کوره مخصوص سونا 55.500.000 ریال

آماده سازی چوبهای زیر سازی

مشعل به قیمت 15.000.000 ریال

تابلو برق ip45 مجهز به محافظ جان ، ترموستات دیجیتال ، آلارم خطر ، کلید امرجنسی به قیمت 14.500.000 ریال

جمع مبلغ کل سونا حدود 275.000.000 ریال  ( این تابلو برای اولین بار توسط شرکت سوناسازان ساخته و همکنون در باشگاه برترینها در حال استفاده است )

((آقایی که ملاحظه میفرمایید آقای علی پیکان هستند با سن کم ، اما تجربه ای بالای 10 سال نجاری حرفه ای دارند و از همه بهتر اخلاق خوب و ادب ایشان است ، مطمئن هستم که انتخاب ایشان به عنوان یکی از درودگران این شرکت ، انتخاب درستی است . ))

 

فقط لمبه ، چوب کاج معمولی به ضخامت 17 میلیمتر و عرض 9 سانتی متر هر متر مربع 1500000 ریال

دکوراسیون منزل جناب آقای حسینی در شیراز

فقط لمبه ، چوب کاج فنلاندی با 10 سال ضمانت پیمانکار معروف به ترموود هرمتر مربع با رنگ مخصوص و نصب بدون زیر کار و عایق بندی 3.000.000 ریال

چوب اش مخصوص زیرپایی و روتختی هر متر مربع 9.400.000 ریال  

چوب کاج 15 میل روسی هر متر مربع 1.250.000 ریال بدون رنگ و زیر سازی

چوب کاج 12 میل روسی هر متر مربع 950.000 ریال بدون رنگ و زیر سازی  بدون ضمانت ، فقط جهت آگاهی

زیر سازی هر متر طول زیر کار 5000 تومان ( 2*3 سانت ) بدون ضمانت ، فقط جهت آگاهی

=============================

جهت دیدن رزومه و نمونه عکس های اجرا شده توسط این مجموعه میتوانید لینک های زیر را دنبال کنید .

این شرکت بیش از 200 پروژه بزرگ و 600 پروژه خانگی و ویلایی را تا بحال اجرا کرده که تمام نمونه ها با عکس و نقشه موجود است .

رزومه : http://buildingservices.persianblog.ir/post/473

نمونه کار : http://spj.persianblog.ir/post/159

http://buildingservices.persianblog.ir/page/sona001

http://buildingservices.persianblog.ir/post/351

با تشکر از شما : فربد حیدری نماینده شیراز

 امیدوارم این صفحه رضایت شما را جلب کرده باشد

LOGO F. H. IR

 با تشکر از توجه شما فربد حیدری

مدیریت سایت و شرکت

این گروه  به مدیریت آقای حیدری نزدیک به 18 سال است که به ساخت مجموعه های آبی،استخر ، سونا جکوزی ، طراحی داخلی ، طراحی فضای سبز ، آلاچیق ، ساختمانهای چوبی ، اشتغال دارد .در ضمن ایشان واسطه نبوده و خود مجری تمام پروژه ها از بتن و ارماتوربندی تا تاسیسات و نمای کار بوده اند .

همکنون هتل رویال شیراز ، باشگاه و اکادمی تندرستی برترینهای شیراز و طراحی داخلی چند منزل  را در دست کار و اتمام کار داریم . 1392 

خدمات شرکت

ساخت کلبه چوبی ، سونای خشک ، استخر ، جکوزی ، سونای بخار ، تصفیه خانه ، آب بندی  ساره های بتنی ، آب بندی رویه بتن ، سرامیک استخری ، محوطه سازی ، اجرای فضای سبز ؛ نمای ساختمان ، طراحی و نقشه ، محاسبه و براورد مصالح ، هزینه ، زمان ساخت .

از نمونه کارهای ما در بخش تصاویر و گالری سوناسازان دیدن فرمایید .

مدیر سایت و شرکت سوناسازان :

حیدری ( فربد ) متولد 1355 تهران - شمیران - رشته تحصیلی صنایع چوب - تخصص تاسیسات مجموعه های استخر و سونا - دوره آموزشی وزارت علوم  - معمار تجربی - مسلط به طراحی با نرم افزار های اتوکد و تری دی مکس 

دیگر خدمات

طراحی ، محاسبه ، متر و براورد ، بهینه سازی ، آببندی بتن ، ارماتور ، تعمیرات و نگهداری از مجموعه های آبی

معرفی کامل :

سوناسازان یک شرکت با مسئولیت محدود

این شرکت کار خود را در سال 1374 با نام   فن و هنر ایران زمین  در رشته ساخت سونا آغاز کرد  بعد از  گذشت 6 سال وارد عرصه خدمات نصب و ساخت جکوزی های ، خارجی و آماده شدیم  وبعد ازان به ساخت جکوزی های بتنی یا زمینی روی آوردیم در ابتدای فعالیتمان بخاطر کسب تجربه بیشتر با شرکت ها کار میکردم و در سال 1378 با نام فن و هنر ایران زمین اولین حرکت حرفه ای خود را آغاز کردم محل شرکت خیابان دیباجی جنب پارک ارغوان بود . در این سالها با انجام پروژه های 5 شرکت کوچک و بزرگ تجربه خوبی در عرصه ساخت مجموعه های آبی کسب کردم

 همکنون 6 سال است که با نام سوناسازان مشغول به فعالیت هستیم . و در سال بیش از 20 پروژه کوچک بزرگ را به انجام میرسانیم .

در زیر چند نمونه کار از کارهای انجام شده را با نام مشتری ذکر کرده ام . کار های کوچک زیاد بوده که مجال این صفحه نمیباشد .

1-       استخر مرکز اطلاعات اهواز

2-       مجموعه تربیت بدنی دزفول

3-       مجموعه آب و برق اهواز

4-       تربیت بدنی ایذه (خوزستان)

5-       مجتمع تفریحی ورزشی عسلویه

6-       مجتمع نیروی دریایی نیاوران میدان یاسر

7-       استخر قصر موج میرداماد – بازسازی و تعمیرات  استخر رو باز چهار فصل با آب گرم

8-       استخر موج طلایی تهرانپارس  1382 -  تعمیرات 1391

9-       تعمیرات استخر موج طلایی خیابان بهار تهرانپارس

10-   استخر و مجموعه ورزشی شهید یهیوی دانشگاه علوم پزشکی

11-    استخر و سونای برج های دوقلوی کامرانیه

12-   استخر و سونای برج آرش 25 طبقه هر طبقه یک سونا و مجموعه عمومی برج

13-   سونا های کوه نور سه راه فرمانیه 

14-   مجموعه عظیم باغ گل محمد شهر کرج شامل دریاچه هزارمتر مربع  ، 3 عدد استخر بزرگ به شکل دایره – سونای خشک و فضای سبز منحصر بفرد با آبیاری قطر ه ا ی و بزرگترین جکوزی به متراژ 100 متر مربع 

15-   سونای جناب پیرایرانی ظفر

16-   مجموعه ساختمان محمودیه خیابان محمودیه 

17-   استخر عمومی و استخر رستوران برج فرشته 

18-   استخر و سونا ، چله ، آلاچیق ، آبنما ، زمین فوتبال  و والیبال ، محوطه سازی ویلای شهریار باغ 110 – 11 هکتار

19 _ باشگاه برترین های شیراز ( سونا  / حمام / جکوزی )

20 : مجموعه سونا و استخر و نمای ساختمان هتل رویال شیراز 

استخر زعفزانیه و  بیش از 800 نمونه کار در تهران

 21 : رستوران هتل رویال شیراز

22 : طراحی مجموعه استخر و سونای پروان ( افغانستان ) استانداری

لینک تصاویر : مراجعه به بخش کلمات کلیدی و موضوعات سایت 

به لطف خداوند

 خدمات ما :

چوب کاج  ، چوب بری ، لمبه سونا ، ساخت تابلو سرامیک ،  ساخت الوار های lvl / فروش مستقیم چوبهای راش ارمنستان / تخته روسیه  / تخته ترموود فنلاندی /  نماینده شرکت داتیس سازنده جکوزی های مدرن پرتابل و دوش های پنل / اجرای نمای ساختمان با چوب ، سنگ و شیشه و با ضمانت 35 ساله ما و بیمه / طراحی سه بعدی و دو بعدی /

طراحی و ساخت استخر سونا جکوزی با پیشرفته ترین و مدرنترین طرح های روز دنیا و استفاده از لوازم و تجهیزات نوین جهت پمپاژ ، تصفیه آب ، راه اندازی مولد های بخار ، حمام ترکی و کلیه ملزومات مجموعه های آبی ( خاک برداری ، اجرای آرماتور ، بتن واتر پروف و ضد فرسایش درمقابل یون کلر و مواد شیمیایی ، طرح اختلاط بتن الاستیک ، طرح غالب حرفه ای ،اجرای لوله کشی با 20psi تست ، ضد رسوب ، آب بندی استخر با ضمانت نامه کتبی ، اجرای سرامیک ، سیمانکاری ، برق 12 ، 24 ، 125 ولت ، تابلو هوشمند دیجیتال ، متعادل سازی پتانسیل الکتریکی در سازه استخر ، نور پردازی حرفه ای داخل آب و محوطه ، فیبر نوری ، مه پاش ، رعد برق ، باران مصنوعی راه اندازی مجموعه ، زلال سازی ، آموزش اوپراتور ، ارائه شناسنامه و کاتالوگ مجموعه ، نگهداری و خدمات بعد از فروش شامل چکاب ماهیانه ، شستشو و بکواش ، خدمات دیگ بخار ، تعویض پارچه و خاک فیلتر ها ، تعویض رزین سختی گیر ، خدمات پمپ و مشعل ، اسید شویی . کلیه طراحی ها به صورت طراحی باز انجام میشود یعنی حتی بعد ساخت و بتن ریزی شما میتوانید به مجموعه خود انواع تجهیزات مانند دستگاه های تصفیه ، ازن ژنراتور ، کلریناتور ، تجهیزات یو وی U. V. و کنترلر ها را اضافه یا کسر کنید .

خط مشی و بینش ما ( شرکت سوناسازان ایران )    

تجربه " صداقت و درستی " تلاش و مطالعه " حفظ منافع کارفرما

تجربه نشان داده در هر کاری نیاز است اصولی رعایت شود مثلا در نظام و ارتش نظم و رعایت سلسله مراتب الزامیست

و در کار ساختمان و مدیریت کارگاه نیز چندین عامل وجود دارد که درصورت رعایت نکردن آنها پروژه دچار مشکلات زیادی میشود

اولین اصل صداقت و درستی است

دومین عامل تلاش و به روز بودن است

حفظ منافع عموم و کارفرما (سوگند نامه مهندسین)

ایمان دارم بدون اصول بالا حتی اگر موفق هم شویم مقطعی و زود گذر خواهد بود .

تماس با ما

آدرس کارگاه : تهرانپارس شهرک حکیمیه

 طراحی و نقشه  مشاوره بتن و آرماتور ، آببندی ، سرامیک  قرارداد 

کارگاه و انبار  : شهرک حکیمیه    

متاسفانه بعلت حجم بالای سفارشات وقت جواب دادن به تلفن را پیدا نمیکنیم ، لطفا اول نقشه یا دستور کار را به ایمیل شرکت به همراه نام و شماره تماس ارسال کنید تا با شما تماس بگیریم

ایمیل شرکت : sonasazan2011@yahoo.com 

تهران : فربد حیدری     09191210119 

ثابت تهران  :  02177308232

نمایندگی شیراز : جناب .........

حیدری مستقر در شیراز : 09197378590

نمایندگی یزد : جناب حیدری 

گالری تصاویر و نمونه کار ها :  سایت جامع پیمانکاران

اطلاعات بیشتر کلیک کنید

چرا پروژه خود را به این گروه بدهیم ؟ چرا فربد حیدری ؟ کلیک کنید .

منابع : ART, art islamic, Geometry, Girih, girih pattern, Girih Tile, Iranian art, Islamic geometric patterns

بخش موج ساز به سایت اضافه شد   

بیوگرافی و رزومه فربد حیدری :  

 درود برشما   راهنمای سایت در ادامه مطلب ::